280 EPISTOLA ENCYCLICA

(1) Io. XVII, 8.

ergo in convictu humano et societate lex valere Christi, ita ut non privatae tantum ea sit, sed et publicae dux et magistra vitae. Quoniamque id ita est provisum et constitutum divinitus, nec repugnare quisquam impune potest, idcirco male consuli- tur rei publicae ubicumque instituta christiana non eo, quo de- bent, habeantur loco. Amoto Iesu, destituitur sibi humana ra- tio, maximo orbata praesidio et lumine: tum ipsa facile obscu- ratur notio caussae, quae caussa, Deo auctore, genuit commu- nem societatem, quaeque in hoc consistit maxime ut, civili coniunctione adiutrice, consequantur cives naturale bonum, sed prorsus summo illi, quod supra naturam est perfectissimoque et perpetuo bono convenienter. Occupatis rerum confusione mentibus, ingrediuntur itinere devio tam qui parent, quam qui imperant: abest enim quod tuto sequantur, et in quo consi- stant.

Quo pacto miserum et calamitosum aberrare de via, simil- lime deserere veritatem. Prima autem et absoluta et essentialis veritas Christus est, utpote Verbum Dei, consubstantiale et coaeternum Patri, unum ipse et Pater. Ego sum via, et veritas. Itaque, si verum quaeritur, pareat primum omnium Iesu Chri- sto, in eiusque magisterio secura conquiescat humana ratio, propterea quod Christi voce loquitur ipsa veritas. - Innume- rabilia genera sunt, in quibus humani facultas ingenii, velut in uberrimo campo et quidem suo, investigando contemplandoque, libere excurrat, idque non solum concedente, sed plane postu- lante natura. Illud nefas et contra naturam, contineri mentem nolle finibus suis, abiectâque modestia debita, Christi docentis aspernari auctoritatem. Doctrina ea, unde nostra omnium pen- det salus, fere de Deo est rebusque divinissimis: neque sapien- tia hominis cuiusquam peperit eam, sed Filius Dei ipso ab Pa- tre suo totam hausit atque accepit: Verba quae dedisti mihi, dedi eis ( 1 ) . Idcirco plura necessario complectitur, non quae rationi dissentiant, id enim fieri nullo pacto potest, sed quorum altitudinem cogitatione assequi non magis possumus, quam comprehendere, qualis est in se, Deum. At enim si tam multae res existunt occultae et a natura ipsa involutae, quas nulla queat humana explicare sollertia, de quibus tamen nemo sanus dubitare ausit, erit quidem libertate perverse utentium non ea