Sermo IV .

Gaudium erit coram Angelis Dei super uno peccatore poenitentiam agente, Lucae decimo quinto .

In verbo isto invitat Dominus peccatores ad poenitentiam proponendo eis Angelorum laetitiam ; et possunt in hoc verbo notari tria: primum est supernorum civium laetitia, secundum est laetandi materia , tertium est laetificationis causa. Primum notatur in hoc, quod dicit: Gaudium est Angelis Dei: secundum in hoc, quod dicit: super uno peccatore: tertium in hoc, quod subiungit: poenitentiam agente.

Peccator ergo, quasi constitutus in medio, ad poenitentiam invitatus est primo et informatus est ultimo. Hoc enim est peccatores invitari ad poenitentiam, quod audiunt, in supernis civibus generari laetitiam.

I. Quadruplex autem reperiri potest in Scripturis ratio sive causa ad poenitentiam nos invitans.

Prima est mitigatio severitatis divinae, de qua dicitur in leremiae decimo octavo : Si poenitentiam egerit gens illa a malo suo, quod locutus sum adversus eam, agam et ego poenitentiam super malo, quod cogitavi, ut facerem ei, quasi dicat: aliter non mitigabitur ira mea: Ecclesiastici secundo: Si poenitentiam. non egerimus, incidemus in manus Domini et non in manus hominum. Horrendum est enim incidere in manus Dei viventis, sicut dicitur ad Hebraeos decimo.

Secunda est evitatio calamitatis perpetuae ; Lucae decimo tertio : Nisi poenitentiam habueritis, omnes similiter peribitis, scilicet periculo sempiternae damnationis, de quo dicitur Apocalypsis decimo sexto: Commanducaverunt linguas suas prae dolore et blasphemaverunt Deum caeli prae doloribus et vulneribus suis et non egerunt poenitentiam ex operibus suis.

Tertia est laetificatio civitatis supernae, secundum quod dicitur Lucae decimo quinto : Gaudium erit in caelo super uno peccatore poenitentiam agente quam supra nonaginta novem iustis, qui non indigent poenitentia. Huins supernae civitatis civis erat Apostolus, qui dicebat secundae ad Corinthios septimo: Nunc gaudeo, non quia contristati estis, sed quia contristati estis ad poenitentiam.

Quarta causa est acquisitio felicitatis aeternae ; Matthaei tertio : Poenitentiam agite, appropinquavit

enim regnum coetorum. Ratione huios poenitentiae dicit Dominus Pbarisaeis Matthaei vigesimo primo : Publicani et meretrices praecedent vos in regno Dei: et propterea dicitur Matthaei nono: Non veni vocare iustos, sed peccatores ad poenitentiam.

His ergo quatuor rationibus ad poenitentiam invitantur, quarum una exprimitur in auctoritate praemissa, videlicet supernae civitatis laetitia.

II. Sed quia laetitia non est in caelo de qualibet poenitentia, sed perfecta ; ideo convenienter informamur, qualiter agenda sit poenitentia. Ad hoc autem, quod poenitentia sit perfecta, necesse est, quod sit septem conditionibus informata.

Primo debet esse pudorosa contra peccati inverecundiam et impudentiam ; Ieremiae trigesimo primo : Converte me, et convertar ; postquam enim conuertisti me, egi poenitentiam. Confusus sum et erubui, quoniam sustinui opprobrium adolescentiae meae. Quocontra dicitur Ieremiae octavo de peccatoribus: Confusi sunt, quia abominationem fecerunt: quin immo confusione non sunt confusi et erubescere nescierunt: et ad animam peccatricem Ieremiae tertio: Frons mulieris meretricis facta est tibi, noluisti erubescere. -Exemplum huius habemus in publicano, de quo dicitur, quod stans a longe, nolebat nec oculos ad caelum levare, Lucae decimo octavo . Similiter autem et in filio prodigo, Lucae decimo quinto.

Secundo debet esse dolorosa contra peccati concupiscentiam ; secundae ad Corinthios septimo : Quae secundum Deum tristitia est poenitentiam in salutem stabilem operatur: ideo dicit: secundum Deum, quia tristitia secundum mundum operatur poenitentiam in mortem. Propterea dicitur Matthaei vigesimo septimo de Iuda: Poenitentia ductus, laqueo se suspendit. Tristitia enim mundi parit desperationem, tristitia vero secundum Deum parit iustificationem.

Exemplum habemus in Petro, Matthaei vigesimo sexto, qui egressus foras flevit amare. Hoc modo poenitebat Ezechias, in cuius cantico dicitur : Recogitabo tibi omnes annos meos.

Tertio debet esse lacrymosa contra peccati immunditiam , quod significatum fuit in baptismo Ioannis, de quo dicitur Marci primo : Fuit Ioannes in deserto baptizans et praedicans baptismum poenitentiae in remissionem peccatorum. Hic baptismus est habens lacrymarum, de quo dicit Propheta: Lavabo per singulas noctes lectum meum, lacrymis meis stratum meum rigabo.

Exemplum habemus in Magdalena, de qua dicitur Lucae septimo, quod stans retro secus pedes Domini, lacrymis coepit rigare pedes eius.

Quarto debet esse tempestiva contra peccati duritiam, ne sibi improperatur, secundum illud quod dicitur de illo superbo, Iob vigesimo quarto : Dedit ei Deus locum poenitentiae, et ille abutitur eo in superbiam: et ideo meretur sibi auferri, secundum quod dicitur de Esau, ad Hebraeos duodecimo: Non invenit poenitentiae locum, quamquam cum lacrymis inquisisset eam. Tales enim potius inveniunt iram quam misericordiam: ad Romanos secundo: An ignoras, quoniam benignitas Dei ad poenitenliam te adducit? Secundum autem duritiam tuam et impoenitens cor thesaurizas tibi iram in die irae etc. Qui enim modo non poenitent fructuose postmodum poenitebunt infructuose: Sapientiae quinto : Dicentes intra se, poenitentiam agentes et prae angustia spiritus gementes: et ideo, sicut dicitur Threnorum tertio, bonum est viro, cum portaverit iugum ab adolescentia sua.

Huius antem exemplum habemus in Ioanne Baptista, qui " teneris sub annis " petiit deserta ad poenitentiam faciendam.

Quinto debet esse continua contra peccati inconstantiam ; Apocalypsis secundo : Habeo adversum te pauca, quod caritatem tuam primam reliquisti. Memor esto, unde excideris, et age poenitentiam et prima opera fac. Et concordat consilium Sapientiae ; Ecclesiastae nono: Quodcumque facere potest manus tua instanter operare: et ad Galatas sexto: Bonum autem facientes, non deficiamus: tempore enim suo metemus, non deficientes.

Exemplum autem huius habemus in Paulo, qui dicit de se ipso: Bonum certamen certavi, cursum consummavi, fidem servavi, secundae ad Timotheum quarto et David dicebat de se ipso: Quoniam iniquitatem meam ego cognosco etc.; et iterum: Quoniam ego in flagella paratus sum.

Sexto debet esse integra contra peccatorum multitudinem: Ezechielis decimo octavo : Si autem impius egerit poenitentiam ab omnibus peccatis suis, quae operatus est, et custodierit universa praecepta mea et fecerit iudicium et iustitiam, vita vivet et non morietur. Dicit, omnia peccata vitanda et omnia praecepta implenda: quia, secundum quod dicitur Iacobi secundo, quicumque autem totam legem servaverit, offendat autem in uno, factus est omnium reus. Et ideo oportet integraliter de omnibus poenitere.

Exemplum autem linius habemus in Zachaeo, qui dicit Lucae decimo nono: Ecce, dimidium bonorum meorum, Domine, do pauperibus, et si quid aliquem defraudavi, reddo quadruplum.

Septimo debet esse poenitentia condigna contra peccati magnitudinem ; Lucae tertio : Facite fructus

dignos poenitentiae; super quo dicit Gregorius, quod ille dignos fructus poenitentiae facit, qui "tanto maiora quaerit bonorum operum lucra per poenitentiam, quanto graviora sibi intulit damna per culpam ". - Exemplum autem huius habemus in Paulo Apostolo, qui dicit de se ipso primae ad Corinthios decimo quinto : Ego sum minimus Apostolorum, qui non sum dignus vocari Apostolus. Gratia Dei sum id quod sum, et gratia eius in me vacua non fuit, sed semper in me manet: abundantius illis omnibus laboravi. Et sic impletum est quod ipse alibi dicit, ad Romanos quinto: Ubi abundavit delictum, per excessus culpae, ibi superabundavit et gratia, per dignos fructus poenitentiae. - His igitur septem conditionibus debet esse poenitentia informata, ut Angelis in caelo possit placita esse et iucunda. Haec est enim illa poenitentia, de qua dicit Augustinus , quod est quaedam " res optima et perfecta, quae omnes defectus reducit ad perfectum ".

Schema praecedentis sermonis .

Item, seruio fratris Bonaventurae populo apud Clararnui.

Gaudium erit coram Angelis Dei super uno peccatore poenitentiam agente, Lucae decimo quinto .

In verbo isto circa quemlibet peccatorem poenitentiam agentem vel conversum nota tria, scilicet supernae matris laetitia, quia gaudium est Angelis Deis laetitiae digna materia, ibi: super uno peccatore; materiae summa causa, ibi: poenitentiam agente.

Circa totum nota, quod quadruplex est causa, quae ad poenitentiam nos inducere debet, scilicet mitigatio severitatis divinae; leremiae decimo octavo : Si poenitentiam egerit gens illa a malo suo, agam et ego poenitentiam super malo, quod cogitavi, ut facerem ei. - Evitatio calamitatis perpetuae; Lucae decimo tertio: Nisi poenitentiam habueritis omnes similiter peribitis. - Congratulatio civitatis supernae vel supremae; Lucae decimo quinto: Dico vobis: Ita gaudium erit in caelo super uno peccatore poenitentiam agente.

Acquisitio felicitalis aeternae; Matthaei tertio : Poenitentiam agile appropinquavit enim regnum caelorum.

Sed quia gaudium non est in caelo nisi post perfectam poenitentiam, informat hic, qualiter poenitentia sit agenda. Ad hoc autem, quod poenitentia sit perfecta, necesse est, quod septem conditionibus sit informata. Debet enim esse pudorosa contra peccati impudentiam, exemplo publicani, Lucae decimo octavo , et leremiae trigesimo primo: Postquam convertisti me, egi poenitentiam; et postquam ostendisti milii, percussi femur meum. Confusus sum et erubui, quoniam sustinui opprobrium adolescentiae meae.

Dolorosa contra peccati concupiscentiam, exemplo Petri, Matthaei vigesimo sexto , et secundae ad Corinthios septimo: Quae enim secundum Deum tristitia est poenitentiam in salutem stabilem operatur. -Lacrymosa contra peccati immunditiam, exemplo Magdalenae, Lucae septimo , in cuius figura Marci primo: Fuit Ioannes in deserto baptizans et praedicans baptismum poenitentiae in remissionem peccatorum: Marci primo: Poenitemini et credite Evangelio.

Festina contra peccati diuturnitatem , exemplo David, secundi Regum duodecimo ; ad Romanos secundo: An ignoras, quoniam benignitas Dei ad poenitentiam te adducit?

Fervida contra peccati inconstantiam, exemplo Iob, Iob ultimo : Ipse me reprehendo et ago poenitentiam in favilla et cinere. -Integra contra peccati frequentiam, exemplo Pauli, Actuum nono: Ezechielis decimo octavo: Convertimini et agile poenitentiam ab omnibus iniquitatibus vestris.

Condigna contra peccati magnificentiam, exemplo Zachaei, Lucae decimo nono ; Matthaei tertio: Facite fructum dignum poenitentiae.