284 EPISTOLA ENCYCLICA

isto omnia. Altius sanatio petenda populorum: advocanda vis humana maior, quae attingat animos, renovatosque ad con- scientiam officii, efficiat meliores: ipsa illa nimirum vis, quae multo maioribus fessum malis vindicavit semel ab interitu or- bem terrarum. F a c reviviscere et valere, amotis impedimentis, christianos in civitate spiritus; recreabitur civitas. Conticescere proclive erit inferiorum ordinum cum superioribus contentio- nem, ac sancta utrinque iura consistere verecundia mutua. Si Christum audiant, manebunt in officio fortunati aeque ac mi- ser i : alteri iustitiam et caritatem sentient sibi esse servandam, si salvi esse volunt, alteri temperantiam et modum. Optime constiterit domestica societas, custode salutari metu iubentis, vetantis Dei: eademque ratione plurimum illa in populis vale- bunt, quae ab ipsa natura praecipiuntur, vereri potestatem le- gitimam et obtemperare legibus ius esse : nihil seditiose facere, nec per coitiones moliri quicquam. Ita, ubi christiana lex omni- bus praesit et eam nulla res impediat, ibi sponte fit ut conser- vetur ordo divina providentia constitutus, unde effiorescit cum incolumitate prosperitas. Clamat ergo communis salus, referre se necesse esse, unde numquam digredi oportuerat, ad eum qui via et veritas et vita est, nec singulos dumtaxat, sed so- cietatem humanam universe. In hanc velut in possessionem suam, restitui Christum dominum oportet, efficiendumque ut profectam ab eo vitam hauriant atque imbibant omnia mem- bra et partes reipublicae, iussa ac vetita legum, instituta po- pularía, domicilia doctrinae, ius coniugiorum convictusque do- mestici, tecta locupletium, officinae opificum. Nec fugiat quem- quam, ex hoc pendere magnopere ipsam, quae tam vehemen- ter expetitur, gentium humanitatem, quippe quae alitur et au- getur non tam iis rebus, quae sunt corporis, commoditatibus et copiis, quam iis, quae sunt animi, laudabilibus moribus et cultu virtutum.

Alieni a Iesu Christo plerique sunt ignoratone magis, quam voluntate improba: qui enim hominem, qui mundum studeant dedita opera cognoscere, quam plurimi numerantur; qui Fi- lium Dei, perpauci. Primum igitur sit, ignorationem scientia depellere, ne repudietur aut spernatur ignotus. Quotquot ubi- que sunt, christianos obtestamur dare velint operam, quoad quisque potest, Redemptorem suum ut noscant, qualis est: in quem ut quis intuebitur mente sincera iudicioque integro, ita