Sermo I .

Cum turba multa esset cum Iesu, nec haberent quod manducarent, convocatis discipulis, ait illis: Misereor super turbam, quia, ecce, iam tri -duo sustinent me nec habent quod manducent, Marci octavo .

Dominus noster Iesus Christus, cuius viscera plena sunt pietate et misericordia, videns hodierna die, turbam pro eius amore longanimiter pati penuriam, dignatus est eam gratis tam cibo corporali quam spirituali satiare. Sed quia nulli condescendit divina misericordia, nisi prius patiatur amaritudinem penuriae et poenitentiae et in ea habeat longanimitatem perseverantiae ; ideo in verbo proposito ad nostram instructionem haec tria insinuantur. Nam in verbo proposito primo notatur necessitas indigentiae provocantis: secundo, benignitas compatientiae subvenientis: tertio, longanimitas perseverantiaeim- petrantis. Unde benignum Deum humana indigentia ad compatiendum provocat, perseverantia ad subveniendum impetrat et divina compatientia defectum relevat. Primo ergo necessitas indigentiae provocantis notatur, cum dicit: Cum turba multa esset cum

Iesu, nec haberent quod manducarent. Secundo notatur benignitas compatientiae subvenientis, cum dicit: convocatis discipulis, ait illis: Misereor super turbam. Tertio notatur longanimitas perseverantiae impetrantis, cum subinfert: quia, ecce, iam triduo sustinent me.

I. Primo notatur in verbo proposito turbae maxima indigentia, cum dicit: Cum turba multa esset cum Iesu, nec haberent quod manducarent. Habebat namque ista turba indigentiam triplicis manducationis, ratione cuius exterior et interior homo opprimebatur. Nam primo indigebat manducatione corporalis sustentationis, defectu cuius habebat debilitatem int potentiae; secundo indigebat manducatione salutaris eruditionis, defectu cuius habebat caecitatem ignorantiae: tertio indigebat manducatione sacramentalis refectionis, defectu cuius habebat tepiditatem ignaviae.

Primo indigebat ista turba manducatione corporalis sustentationis, defectu cuius habebat debilitatem impotentiae; unde dicitur Exodi decimo sexto : Utinam mortui essemus per manum Domini in terra Aegypti, quando sedebamus super ollas carnium et comedebamus panem in saturitate: cur.

eduxistis nos in desertum istud, ut occideretis omnem multitudinem fame? Quia nullus, quantum est de solito cursu naturae, potest diu in hac vita subsistere, nisi sustentetur cibo corporali: ideo filii Israel, non attendentes Dei potestatem et benignitatem, sed potius eorum fragilitatem, alimoniis carentes, de vita corporali desperabant, quorum vota misericors Deus exaudiens, licet non essent digni ratione eorum diffidentiae, misit eis cibaria in abundantia, quibus eorum corpora sustentarentur. Eodem modo benignus Deus hodie satiavit turbam illam debilem et famelicam, ne in via deficerent ; unde dicitur in hodierno Evangelio: Manducaverunt et saturati sunt.

Secundo indigebat illa turba manducatione salutaris eruditionis, defectu cuius habebat caecitatem ignorantiae; et de hoc dicit Christus discipulis suis Lucae nono : Vos date illis manducare. Ad Apostolos et doctores sive praedicatores dicit Christus, ut ignorantes et esurientes cibo caelesti reficerent pane vitae et intellectus, et potent aqua sapientiae salutaris, accendendo eorum appetitum ad suavitatem cibi spiritualis provocarent, quia peccatores et homines idiotae conversi in praesenti via vitae non reficiuntur in sua conscientia, si sine doctrinae pabulo dimittantur ; unde Matthaei quarto: Non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo, quod procedit de ore Dei.

Tertio indigebat ista turba manducatione sacramentalis refectionis, cuius defectu habebat tepiditatem ignaviae et accidiae ; unde Ioannis sexto : Amen, amen, dico vobis: Nisi manducaveritis carnem Filii luminis et biberitis eius sanguinem, non habebitis vitam in vobis. Qui manducat meam carnem et bibit meum sanguinem habet vitam aeternam. Ecce, quod tantae necessitatis est illa manducatio, quod, nisi per eam quilibet tanquam membrum compaginetur corpori Christi mystico, id est Ecclesiae, nequaquam potest recipere influentiam vitae a capite, scilicet Christo: unde sequitur: Qui manducat meam carnem et bibit meum sanguinem in me manet, et ego in illo.

II. Secundo in verbo proposito notatur benignitas compatientiae subvenientis, cum subdit: misereor super turbam. Dominus noster propter nimiam benignitatem benevolentiae, quam habebat erga humanum genus, primo miseretur super turbam habentem debilitatem impotentiae, eam sustentando cibo corporali ; secundo miseretur super turbam habentem caecitatem ignorantiae, eam illuminando documento salutari; tertio miseretur super turbam habentem tepiditatem ignaviae, eam inflammando oblectamento sacramentali.

Primo miseretur Dominus super turbam habentem debilitatem impotentiae, eam sustentando cibo corporali: unde in Psalmo : Quomodo miseretur pater filiorum, misertus est Dominus timentibus se, quoniam ipse cognovit figmentum nostrum. Sicut pater miseretur filiorum suorum, ipsos reficiendo cibo corporali, ne succumbant ad moriendum: ita Dominus noster hodierna die misertus est illius turbae famelicae, eam pascendo et satiando corporaliter de septem panibus et paucis pisciculis, ne in via deficerent: quod est attribuendum divinae potentiae, non debilitati humanae; quoniam ipse cognovit, figmentum nostri corporis non posse naturaliter diu subsistere, nisi continuis alimoniis sustentetur.

Secundo miseretur Dominus super turbam habentem caecitatem ignorantiae, eam illuminando documento salutari; unde Ecclesiastici decimo octavo : Qui misericordiam habet docet et erudit quasi pastor gregem suum. Miseretur excipientis doctrinam miserationis, et qui festinat in iudiciis eius.

Dominus noster Iesus Christus habet misericordiam, ipse enim est pater misericordiae; et ideo propter benignitatem misericordiae et compatientiae, quam habet ad hominem, docet et erudit quasi pastor gregem suum, verbo doctrinae. Multum enim per omnia sollicitus erat et studiosus pascere gregem humanum pane vitae et intellectus. Unde quotidie non cessabat, sicut dicit beatus Matthaeus, circuire omnes civitates et castella, praedicans Evangelium regni, eo quod maior est refectio mentis quam ventris.

Tertio miseretur super turbam habentem tepiditatem ignaviae, eam inflammando oblectamento sacramentali: unde in Psalmo : Misericors et miserator Dominus, escam dedit timentibus se.

Miserator et misericors Dominus escam, proprii corporis sub specie panis, dedit fidelibus timentibus se, timore filialis reverentiae ; panem, dico, in se habentem omne delectamentum et omnis saporis suavitatem, cuius gustu anima tanto ardore accenditur, ut, destructa omni tepiditate et destructa omni carnalitate, soli isti cibo per amorem uniatur et in eum convertatur: et tunc gustat, quoniam suavis est Dominus, experitur, quomodo spiritus eius super mel dulcis , et comprehendit sensibiliter, quam magna multitudo dulcedinis absconditur in isto Sacramento amoris.

III. Tertio in verbo proposito notatur longanimitas perseverantiae impetrantis, cum subinfert: quia, ecce, iam triduo sustinent me. Illi impetrant beneficium a Deo, qui longanimiter et perseveranter sustinent eum isto triduo, scilicet dolore amarae contritionis in corde, moerore apertae confessionis in ore et labore condignae satisfactionis in opere. Et ista distinctio potest haberi ex Glossa , quae dicit: " Sic turba Dominam triduo sustinet, dum multitudo fidelium, peccata sua per poenitentiam declinans, ad Dominum se in locutione et opere et cogitatione convertit".

Primo peccatores sustinent Dominum dolore amarae contritionis in corde: unde Ecclesiastici secundo : Omne, quod tibi applicitum fuerit, accipe: et in dabre sustine et in humilitate tua patientiam habe. Cum enim cogitat homo, quod propter suum peccatum rursum Filium Dei in se ipso crucifigit, tanto dolore et amaritudine debet compungi interius et tanta abiectione humilitatis debet se despicere et vilipendere, ut multoties, prostratus super terram vel nudam humum, prorumpat in lacrymas exterius ad similitudinem mulieris deplorantis mortem unigeniti , quia cor contritum, quod scilicet Deum sustinet in dolore contritionis, et humiliatum, in humilitate voluntariae abiectionis, sine murmure impatientiae, Deus non despiciet. Unde Bernardus super Cantica : " Quomodo non vere - humiliabitur anima mea peccatrix in hac vera cognitione sui, cum se perceperit oneratam peccatis, proclivam ad vitia, invalidam ad virtutes ? Nonne magis convertetur in aerumna sua, dum configitur spina ? Convertetur, inquam, ad lacrymas, convertetur ad planctus et gemitus, convertetur ad Dominum et in humilitate clamabit: Sana animam meam, quia peccavi tibi ".

Secundo debemus sustinere Dominum moerore apertae confessionis in ore: unde in Psalmo : Dirige me in veritate tua et doce me, quia tu es Deus Salvator meus, et te sustinui tota die. Reminiscere miserationum tuarum, Domine, et misericordiarum tuarum, quae a saeculo sunt: delicta iuventutis meae et ignorantias meas ne memineris.

Domine, dirige me in veritate tua, et non declines cor meum in verba malitiae ad excusandas excusationes in peccatis: et doce me, pure et perfecte confiteri mea peccata: quia tu es Deus Salvator meus, tribuendo veniam omnium delictorum: quia te sustinui tota di e, id est saepe cum moerore et planctu confitendo mea peccata; ideo reminiscere miserationum et misericordiarum tuarum et ignorantias meas ne memineris. Unde multum debet quilibet attendere, quod confiteatur perfecte omnia peccata sua, quia, si unum reticeatur, nunquam consequetur veniam aliorum. Non enim potest idem homo esse iustus et peccator, bonus et malus, servus Dei et servus diaboli, quia nemo potest duobus dominis servire , contraria iubentibus. Unde sicut navis existens in aquis plena foraminibus, si omnia foramina obturarentur praeter unum, nihilominus per istud unum submergeretur in profundum maris: sic peccator, si omnia peccata confiteatur et unum reticeat, per illud solum damnatur.

Tertio debemus sustinere Dominum labore condignae satisfactionis: unde Ecclesiastici secundo : Fili, accedens ad servitutem Dei, sta in iustitia et timore et praepara animam tuam ad tentationem ; deprime cor tuum et sustine. - Fili accedens ad servitutem Dei, per aggressionem poenitentiae: sta in iustitia, ut, quanto graviora damna culpae tibi intulisti per culpam, tanto maiora lamenta poenitentiae tibi inferas per poenitentiam , ut, ubi abundavit delictum, per excessum culpae, ibi superabundet donum gratiae per dignos fructus poenitentiae: et in timore, filialis reverentiae, quia atti sine timore est non poterit iustificari. Et praepara animam tuam, ad tentationem diaboli, ne ei acquiescat per consensum: libenter enim diabolus immittit tentationem in eos qui exierunt de Aegypto peccatorum , reducendo ad memoriam mundana delectamenta, ut eos faciat descendere de monte poenitentiae. Deprime cor tuum, a tumore inanis gloriae vel excellentiae, ne superbia tua seducaris et existimes, te aliquid esse, cum nihil sis ; et sustine Dominum, labore condignae satisfactionis, quia talis " poenitentia est res optima, quae defectus omnes reducit ad perfectum ", secundum quod dicit Augustinus . Rogemus ergo Dominum etc.