Sermo I .

Omnis arbor, quae non facit fructum bonum, excidetur et in ignem mittetur, Matthaei septimo .

Volens Dominus noster populum Iudaicum rudem et animalem retrahere a malo, sub similitudine arboris non producentis fructum bonum, quae ratione suae sterilitatis exciditur et in ignem mittitur, cuilibet malo non natura, sed affectu voluntatis praermntiat decisionem et combustionem aeternae damnationis, cum dicit in verbo proposito: Omnis arbor, quae non facit fructum bonum, excidetur etc. In quo quidem verbo ordinate proceditur. Nam primo describitur peccatum quantum ad interiorem originem, quam habet ex arrogantia mentis: secundo, quantum ad exteriorem consummationem, quam habet in complacentia operis: tertio, quantum ad finalem ordinationem, quam habet in gehenna ignis. Et sic peccatum, licet occasionem habuerit a fraudulentia hostis, originem tamen habuit ab arrogantia mentis, consummationem in complacentia operis sive in concupiscentia carnis et ordinationem in gehennam ignis. Primo igitur describitur peccatum quantum ad interiorem originem, quam habet ex arrogantia mentis, cum dicit: Omnis arbor, scilicet mala non natura, sed mentis arrogantia. Unde Glossa : " Voluntas uniuscuiusque est arbor bona, vel mala, et sicut arbor radicatur in terra, sic voluntas in anima: et anima, manente integra natura, affectu voluntatis corrumpitur, vel in melius mutatur ". Secundo describitur peccatum quantum ad exteriorem consummationem, quam habet in complacentia operis sive concupiscentia carnis, cum subdit: quae non facit fructum bonum. Glossa: " Fructus arboris malae sunt opera carnis, scilicet fornicatio, luxuria, avaritia " etc, quos fructus non nisi mala voluntas facit. Tertio describitur peccatum quantum ad finalem ordinationem, quam habet in gehenna ignis, cum subinfert: excidetur et in ignem mittetur.

I. Dicit ergo: Omnis arbor: ubi describitur peccatum quantum ad interiorem originem, quam habet ex arrogantia mentis. Illa enim arbor affectu voluntatis corrupta est, quae est causa et origo malorum operum: primo, quae est adulterina, quia non inserta divino nutu in horto Ecclesiae; secundo, quae est arida, quia non perfusa superno fluxu sive stillicidio gratiae; tertio, quae est infecunda, quia non humano promota cultu in exercitio iustitiae.

Primo illa arbor est causa fructus non boni, quae est adulterina, quia non inserta divino nutu in horto Ecclesias: unde Matthaei septimo , et est de hodierno Evangelio: Nunquid colligunt de spinis uvas, aut de tribulis ficus? Sic omnis arbor bona fructus bonos facit, mala autem arbor malos fructus facit. - Nunquid colligunt de spinis, infidelitatis, uvas, scilicet veritatis fidei, quas Christus in nobis sitivit? Certe non: quia, sicut uvae non sunt de spinis, sed de vite, sic veritas fidei non est de spinositate infidelium, sed de vera vile, quae est Christus. Aut de tribulis, paternae traditionis , colligunt ficus, id est dulcedinem sanctae conversationis? quasi dicat: non: et ista expositio extrahitur de Glossa, quae dicit: " Spinae et tribuli sunt haeretici, a quibus nullus sapientum veritatem vel sanctitatem poterit invenire, sed conscindunt et cruentant approximantes ". Sic omnis arbor bona, quae est inserta a Deo per fidem corpori Ecclesiae, fructum bonorum operum facit. Mala autem arbor propter vitiositatem degenerationis, quam accepit a primo parente, nisi inseratur corpori mystico Christi, malos fructus facit, quia inutiles nec digni remuneratione. Nam sine fide impossibile est placere Deo . Et de hoc similiter potest exponi illud quod dicitur Iob decimo nono: Destruxit me undique, et pereo, et quasi evulsae arbori abstulit spem meam. Secundo illa arbor est origo malorum operum, " quae est arida, quia non perfusa caelesti influxu sive stillicidio gratiae; Matthaei vigesimo primo : Vi-dens Christus fici arborem unam secus viam, venit ad eam et nihil invenit in ea nisi folia tantum: et aitilli: Nunquam ex te fructus nascatur in sempiternum: et arefacta est continuo ficulnea.

Per fici arborem potest intelligi homo deditus dulcedini mundanae, qui dicitur esse secus viam sive in via carnis, et non in via spiritus: ad quam veniens, Iesus pedibus Evangelii, et nihil boni operis invenit in ea nisi folia tantum, id est vanas traditiones philosophorum sine fructu iustitiae; et ait ad illam: Nunquam ex te, obstinata in malitia, nascatur fructus boni operis in sempiternum, immo propter duritiam et impoenitens cor tuum, te damno aeternae sterilitati, subtrahendo aquam caelestis gratiae; et arefacta est continuo ficulnea.

Tertio illa arbor est origo mali operis, quae est infecunda, quia non promota humano cultu in exercitio iustitiae; unde Lucae decimo tertio : Arborem fici habebat quidam plantatam in vinea sua, et venit, quaerens fructum in illa, et non invenit. Dixit autem ad cultorem vineae: Ecce, anni tres sunt, ex quo venio, quaerens fructum in ficulnea hac, et non invenio: succide ergo illam: ut quid

terram occupat? At Me respondens, dicit illi: Domine, dimitte illam et hoc anno, usque dum fodiam circa illam et mittam stercora, et siquidem fecerit fructum: sin autem, in futurum succides eam.

Per arborem illam potest intelligi quilibet, qui in operibus virtutis non se exercet, cui minatur Dominus succisionem: Succide ergo illam: ut quid terram occupat? Ubi Glossa : " Terram occupat, qui locum, quem tenet, bonis operibus non exercet qui exemplo pravitatis praestat impedimentum ceteris, ne calore solis calescant ". At ille respondens dicit illi: Domine, dimitte illam et hoc anno, patienter eam.exspectando, usque dum fodiam, apostolicis ligonibus, circa illam, exterius excitando, et mittam stercora, id est, " mala et abominationes, quas fecit, reducam ad memoriam ", ut de superbia in humilitatem revocetur. Et siquidem fecerit fructum, bonae operationis gratia compunctionis quasi de putredine stercoris excitatum, bene quidem. Sin autem, succides eam in futurum, per aeternam damnationem. Unde Glossa: " Peccata carnis stercora sunt, quae mittuntur ad radicem arboris, quando pravitatis conscientia tangitur cogitationis memoria, et dum inde poenitet, quasi per tactum stercoris redit ad fecunditatem operis ".

II. Secundo in verbo proposito describitur peccatum quantum ad exteriorem consummationem, quam habet in complacentia operis, cum subditur: quae non facit fructum bonum. Ut autem melius deveniamus in notitiam fructus mali, primo videamus conditiones fructus boni, quia postea per oppositas conditiones faciliter cognoscemus fructus mali operis, eo quod " opposita iuxta se posita magis elucescunt ". Ille autem humanus fructus est bonus primo, qui habet pulcritudinem sive speciositatem puritatis et munditiae delectantis visum: secundo, qui habet suavitatem mansuetudinis et patientiae dulcorantis gustum: tertio, qui habet utilitatem caritatis et benevolentiae informantis affectum. Ita per oppositum omne peccatum habet consummationem exterius in complacentia operis, quando humanus fructus sive opus ad similitudinem mali fructus arboris malae habet primo putredinem sive foeditatem carnalis lasciviae, contristantis visum: secundo habet acerbitatem furoris et iracundiae amaricantis gustum; tertio habet venenositatem cordialis invidiae, deformante affectum.

Primo ille est malus humanus fructus, qui habet putredinem sive foeditatem carnalis lasciviae, contristantis visum; unde Ezechielis decimo nono : Ventus urens siccavit fructum eius, marcuerunt

et arefactae sunt virgas roboris eius: ignis comedit eam , et nunc transplantata est in desertum in terra invia et sitienti.

Ventus urens, carnalis lasciviae, siccavit fructum eius, venustatis et munditiae; marcuerunt et arefactae sunt virgae, id est pullulationes, roboris et virtutis eius. Nihil enim inter omnia peccata tantum reddit hominem enervatum et putridum sicut peccatum luxuriae. Unde luxuriosi immundis animalibus, sicut sunt porci et iumenta putrefacta in stercore suo et huiusmodi, assimilantur. Et talis planta merito transplantata est in desertum, spinosi talis vitiorum, et in terra invia, carnis, in qua non potest producere nisi fructus putridos et carnales, quorum aspectum ita abominatur Deus et purissimi eius Angeli et sancti homines, sicut aliqui homines naturaliter generosi et nobiles abhorrent aspectum pomi sive fructus putridi et verminosi.

Secundo ille fructus humanus est malus, qui habet acerbitatem furoris et iracundiae, amaricantis gustum ; unde Sapientiae quarto : Fructus illorum inutiles et acerbi ad manducandum et ad nihilum apti.

Fructus illorum, scilicet qui sunt iracundi, sunt et inutiles ipsis propter subversionem rationis, et acerbi aliis ad manducandum propter furorem, ad nihilum apti, nisi ad subversionem animarum ipsorum, vel aliorum. Unde Glossa super illud: Vir iracundus provocat rixas, dicit sic: "Ianua omnium vitiorum est iracundia, qua clausa, virtutibus intrinsecus dabitur requies: aperta, ad omne facinus armabitur animus ".

Tertio fructus humani operis est malus, qui habet venenositatem cordialis invidiae, deformantis affectum; unde Amos sexto : Convenistis inamaritudinem iudicium et fructum iustitiae in absinthium.

Conuertistis in amaritudinem, dolositatis et malitiae, iudicium, discretionis rectae, et fructum iustitiae et pietatis in absinthium et venenum malignitatis et invidiae. Ad occidendum humanum genus nullum absinthium, nullum fel amarius et nullum venenum peius malignitate invidiae. Nam ex venenoso fructu invidiae ludaeorum occisus est Filius Dei, multi Sancti et homines iusti.

III. Tertio in verbo proposito describitur peccatum quantum ad finalem ordinationem, quam habet in gehenna ignis, cum subinfert: excidetur et inignem mittetur. Iste ignis ad hoc, ut perfecte ordinetur peccatum per punitionem, primo est inexstinguibilis propter continuationis perpetuitatem; secundo, intolerabilis propter vehementissimi doloris acerbitatem: tertio, inevitabilis propter divini rigoris severitatem. Et sic ista poena, in qua deformitas peccati ordinabitur, est summa et perfecta ut nulla alia, eo quod perpetua, dolorosa, nec poterit declinari ad modicam morulam.

Primo ignis, in quo deformitas ordinabitur, est inexstinguibilis propter continuationis perpetuitatem: unde Matthaei vigesimo quinto : Tunc dicet et his qui a sinistris sunt: Discedite a me, maledicti, in ignem aeternum. Dignum et iustum est, ut peccatores, qui " a sinistris sunt, qui praesentia, quamdiu vixerunt, ardenter amaverunt", secundum quod exponit Glossa, poena aeterna puniantur. Nam tanta est offensa, quantus est ille qui offenditur: sicut patet, quod maiorem offensam committit qui iniuriatur regi, quam qui iniuriam facit alteri homini. Cum igitur Deus offensus sit infinitus et aeternus, ergo et poena et punitio respondens tali offensioni debet esse aeterna.

Secundo ille ignis, in quo deformitas culpae ordinabitur, est intolerabilis propter vehementissimi doloris acerbitatem: unde in Psalmo : Ignis, grando, nix, glacies, spiritus procellarum, pars calicis eorum: quoniam iustus Dominus et iustitias dilexit, aequitatem vidit vultus eius. Iusto enim iudicio, secundum quod colligitur ex Scriptura, quatuor elementa, non distincta, sed confusa, creduntur in inferno esse ad perfectam punitionem damnatorum, ut omnis creatura exardescat in tormentum adversus iniustos , et armetur in ultionem Creatoris, et per eadem puniantur, ex quibus constituuntur. Nec talis confusio poenam minuit, sed auget, pro eo quod actio elementorum mutua post resurrectionem cessabit, cum cesset generatio et corruptio, et numerus electorum sit completus; manebit tamen eorum actio in corpora damnatorum, quia ad hoc omnis virtus eorum dirigetur, non ut intendat multiplicare speciem, sed ut secundum imperium Creatoris vindicent divinam iniuriam, quod quidem fit affligendo humanam naturam.

Tertio ille ignis, in quo deformitas culpae ordinabitur, est inevitabilis propter divini rigoris severitatem ; unde Deuteronomii trigesimo secundo : Ignis succensus est in furore meo et ardebit usque ad inferni novissima. Rigor divinae iustitiae, ad quem pertinet malefactores punire, accendetur in die iudicii ad ultionem peccatorum, quia ignis indissolubiliter alligabitur animae peccatrici, et in eo anima tanquam in carcere includetur: et propter hoc, ad quemcumque locum inferni anima declinaverit, poenam ignis sentiet, quia iste ignis ardebit usque ad inferni novissima. Rogemus etc