AQUÉN. 295

copulam vel cohabitationem matrimonium, ratione metus in- validum, ratificetur, requiritur ut pars metum passa sciret matrimonium fuisse nullum ». Quod videtur conforme etiam Instructioni S. Congr. de Propag. Fide quoad, processus matrimoniales. At qui credat, validum fuisse, ideoque, post consummationem, indissolubile matrimonium, quod reipsa ob metus impedimentum, validum non esset, non modo non habet opportunitatem, sed neque Ubertatem reclamandi. Non quidem opportunitatem, cum matrimonii solutio, maxime post unionem carnalem, impossibilis credatur ; consequenter nec libertate?n, cum ex subiectiva necessitate, idest ex igno- rantia, in matrimonialis vitae consuetudine detineatur. Haec pars profecto cognoscit iniuriam sibi illatam : sed sicuti, re- clamare nequit, qui iniuriam non cognoscit; ita nec qui, iniuriam cognoscens, illam reputet irreparabilem.

Itaque iuxta communem doctorum sententiam, ad hoc,ut matrimonium, nullum ob impedimentum metus, consensus renovatione revalidari possit, requiritur ut pars, quae me- tum passa est, cognoverit matrimonium ob tale impedi- mentum esse nullum. Sed in casu nostro ex actis proces- sualibus eruitur, quod Fortunata nuperrime tantum de ma- trimonii nullitate cogitavit ; ergo matrimonium revalidare non poterat.

Fortunata etiamsi matrimonium revalidare potuisset, ta- men illud non revalidavit: quia certi iuris est, ubi Trid. decre- tum « Tametsi » publicatum fuit, vel in locis ubi diu uti publi- catum observatur, quod si forte aliquod matrimonium, ob impedimentum dirimens publicum sit nullum, revalidari non possit, quin consensus coram parocho et testibus renovetur. Quod etiam de impedimento metus dicendum est. Fagnanus cap. De illis, de despons. imp.; Barbosa De off. et potest Epis. all. 32 n. 149 ; Benedictus XIV, Instr. 87, n. 6; Reinff. app. de disp), ab imp. § 13, n. 610. Impedimentum autem dicitur publicum dupliciter : vel quia a pluribus co- gnoscitur uti res notoria ; vel quia a paucis, sed talis con- ditionis, ut de secreto se 'vando mmime praesumi possit. Ita