MEMBRUM III.

Utrum Filius sapiens sit sapientia genita vel ingenita ?

Tertio quaeritur, Utrum Filius sapiens sit sapientia genita vel ingenita? Quam quaestionem Magister movet in libro primo Sententiarum, distinct. XXXII, cap. Post haec solet quaeri a quibusdam, Utrum Filius sit sapiens sapientia genita, vel ingenita ?

Et disputat ad eam sic: Si non est sapiens sapientia genita, nec seipso sapiens erit: quod falsum est. Seipso enim sapiens est, qui in propria natura sive essentia habet unde sapiens sit. Filius autem in essentialibus habet unde sapiens sit. Seipso ergo sapiens est.

Quod si conceditur, objicitur in contrarium sic: Si sapientia genita sapiens est, non videtur esse sapiens sapientia ingenita: cum sapientia genita et ingenita opponantur relative. Si autem sapientia ingenita non est sapiens, cum Pater sapiens sit sapientia ingenita, videtur non esse sapiens a Patre: quod iterum falsum est, cum a Patre habeat omnia.

Ad hanc quaestionem respondet Magister sic: Ad quod dicimus, quod una est sapientia Patris et Filii et Spiritus sancti, sicut una essentia: et tamen Filius tantum est sapientia genita, et Pater tantum est sapientia ingenita: et sapientia genita est de sapientia ingenita, vel a sapientia ingenita. Et sumit hanc solutionem ab Augustino in libro XV de Trinitate .

Sed haec solutio videtur mirabilis: quia si Pater est tantum sapiens sapientia ingenita et in quantum est ingenita: cum per hoc ipsum quod dico, ingenita, sapientia trahatur ad supponendum pro persona Patris in quantum est innascibilis, per innascibile autem nihil ponatur, sed privetur origo, videbitur Pater quasi formaliter sapiens esse sapientia determinata notione: et cum essentia numquam determinetur notione, videbitur non esse sapiens sapientia essentiali: quod absurdum est: quia una est sapientia trium qua sapientes sunt, et sic sapientia essentiali quasi formaliter quilibet trium sapiens est.

Ulterius quaeritur de dicto Augustini, quod ponitur in libro XV de Trinitate, qui dicit, quod " Spiritus sanctus est sa- pientia procedens de Patre, et Filio sapientia. " Hoc enim videtur non esse verum: quia, sicut habitum est, sapientia non appropriatur nisi Filio, et sic Spiritus sanctus non potest dici sapientia: sicut enim proprium unius non est proprium alterius, ita appropriatum unius non est appropriatum alterius.

Ulterius quaeritur de hoc quod movet Magister in praehabita definitione, cap. Ex praedictis constat, An scilicet Filius sit sapiens seipso, vel per seipsum ?

Videtur enim per seipsum sapiens esse, sed non a seipso. Dicit enim Hilarius in libro IX de Trinitate: " Naturae, " inquit, cui contradicis, haeretice, haec " unitas est, ut ita per se agat Filius, ne " a se agat: et ita non a se agat, ut per se " agat. Intellige Filium agentem, et per " eum Patrem agentem. Non a se agit, " cum Pater in eo manere monstratur. " Per se agit, cum secundum nativitatem Filii agit ipse quae placita sunt. " A simili dicunt quidam, quod per se sapiens est, quamvis non a se sapiens sit.

Quaerit etiam Magister ulterius, quod tamen non oporteret, An una tantum sit sapientia in divinis, vel plures?

Solutio. Dicendum, quod Filius sapiens sapientia genita sapiens est, sicut dicit Magister, et ex seipso sapiens est: quia ipse est sapientia genita. Sed cum dicitur, quod sapientia genita sapiens sit, ablativus sapientia, construitur in habitudine causae quasi formalis: et haec determinatio, genita, circa ablativum notat positionem originis. Omni eodem modo cum dicitur, Pater sapiens sapientia ingenita, ablativus notat quasi formam: et hoc cum additur, ingenita, privationem designat originis. Cum autem dicitur, sapiens est seipso, isti ablativi se ipso pronominales designant

identitatem suppositi ejus qui est sapiens, et ejus quod est sapientia genita qua sapiens est qui est sapiens. Omni eodem modo dicendum est de hac, Pater est sapiens sapientia ingenita, et Pater est sapiens seipso. Et iste est intellectus solutionis Magistri.

Ad id quod objicitur in contrarium, dicendum quod sapientia in divinis dicitur essentialiter et personaliter. Quando essentialiter dicitur: tunc sapientia genita quae est Filius, est sapientia ingenita, hoc est, non genita, quae est essentia divina: non enim est distinctio inter essentiam et personam. Quando autem personaliter dicitur: tunc sapientia genita per adjunctum participium trahitur ad supponendum pro persona Filii, et sapientia ingenita per eamdem rationem trahitur ad supponendum pro persona Patris. Et sic verum est, quod opponuntur relative ratione adjuncti. Et sic alia est sapientia genita, et alia ingenita: sicut alia est persona Patris, et alia Filii.. Sed non est concedendum, quod sapientia ingenita et sapientia genita sint alia et alia sapientia simpliciter, sed potius una et eadem sapientia: quia sapientia sine adjuncto notionali participio supponit pro sapientia essentiali. Unde sicut non sequitur, alius est Deus generans, et alius Deus genitus: ergo generans et genitus sunt alius Deus, sed potius idem neutraliter: ita non sequitur, alia est sapientia ingenita, et alia sapientia genita, ergo ingenita et genita sunt alia et alia sapientia, sed potius eadem. Relativum enim diversitatis quod est alius vel alia, diversitatem suam ponit inter participia notionalia adjuncta, et non. in nomine essentiali cui adjungitur, quod est sapientia.

Ad id quod objicitur, quod essentia determinatur notione, dicendum quod hoc non est verum: imo terminus essentialis ex modo significandi inclinatus ad suppositum, ex adjuncto notionali cogitur ad standum pro supposito: et istud sup- positum intelligitur determinari notione et non essentia.

Ad id quod ulterius quaeritur de dicto Augustini, dicendum est, quod verum est, quod Spiritus sanctus est sapientia procedens de Patre et Filio sapientia.

Ad objectum in contrarium, dicendum quod licet sapientia appropriabilis sit Filio secundum se, et non Spiritui sancto, tamen cum sit de appropriabilibus et non appropriatis, per adjunctum potest trahi ad supponendum pro Spiritu sancto, ut cum dicitur sapientia procedens: procedere enim non convenit nisi Spiritui sancto proprie.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum est, quod procul dubio proprie loquendo Filius per se sapiens est, sed non a se. Per se enim proprie loquendo exclusionem dicit ejus quod est per accidens. Et ideo per se agit qui per naturam propriam sapit et agit. A se autem dicit exclusionem quasi efficientis sive originis: et tunc Filius non a se agit, nec a se sapit: quia in omnibus talibus principium et originem habet Patrem: sicut ipse dicit, Joan. xiv, 10: Pater in me manens, ipse facit opera. Et, Joan. vii, 16: Mea doctrina non est mea, sed ejus qui misit me.

Ad id quod ulterius quaerit Magister, An una sit sapientia vel plures ? Dicit Magister et bene, quod indignum est responsione. Omnibus enim etiam parum peritis in theologia notum est, quod relationes sive proprietates non distinguunt essentiam, sed personas tantum. Unde sicut una est deitas trium, ita una sapientia et una bonitas. Et per hoc quod dicitur, sapientia genita, et sapientia ingenita, non agitur in pluralitatem secundum rem, sed in plures modos significandi tantum, per quod plures modos cogitur ad supponendum pro diversis, licet res sit eadem.