Albert the Great, Summa Theologiae

Et dicitur communiter, quod divina essentia, et connotatur effectus in creatura, qui est exitus, rei in esse ex nihilo, causante hoc voluntate, creatoris.

1. Sic enim dicit Damascenus in primo suo libro de Fide orthodoxa, distinguens inter generationem et creationem: " Creatio enim est in Dei voluntate opus existens, non coaeterna Deo: quia non aptum natum est, quod ex non ente ad esse deducitur, coaeternum esse ei quod sine principio est et semper est . " Ex hoc accipitur, quod creatio est actio divinae voluntatis, non ex substantia creantis, sed ex nihilo aliquid ad esse deducentis: et ab hac actione creator dicitur creator. Ex hoc autem quod ex nihilo est ad esse deducens, quod homini non convenit, ut dicit Damascenus ibidem, videtur iste actus omnipotentiae esse demonstrativus. Et hoc dicitur, ad Roman. iv, 18: Qui vocat ea quae non sunt, tamquam ea quae sunt. Videtur ergo, quod per omnipotentiam determinari deberet, et non per voluntatem.

2. Adhuc, Dispositio voluntatis est bonum: propter quod sicut in principio habitum est, bonum dicitur a boaww, quod est voco, as : et ideo probatum est in antecedentibus, quod bona sunt, quae sunt a bono. Et sic videtur terminus creationis esse consummatum in bono. Sed hoc falsum est: quia super illud Genesis, i, 1: In principio creavit Deus caelum et terram, dicit Augustinus, quod per caelum et terram informis materia intelligitur. Informe autem non est consummatum in bono.

3. Adhuc, Augustinus in libro I Contra adversarium legis et prophetarum dicit sic: " Facere est quod omnino non erat: creare vero, ex eo quod jam erat ordinando aliud constituere . " Et inducit illud Isaiae, xlv, 6 et 7: Ego Dominus... formans lucem., et creans tenebras: faciens pacem, et creans malum. Et addit

Augustinus: " Ideo hoc loco dictus est Deus creans mala : quia peccantibus ea convertit in malum, quae bonitatis ejus largitate facta sunt bona. " Ex hoc videtur, quod creatio non est ex nihilo ad esse deducere, sed potius ejus quod ad esse deductum est, ordinatio.

4. Adhuc, In Psalmo cxlviii, 5: Ipse dixit, et facta sunt: ipse mandavit, ei creata sunt. Ubi praemittit factum esse, ante creatum: et sic innuit, quod facere sit ex nihilo ad esse deducere, et creare factum ordinare: et sic connotatum ejus quod est creator, non videtur esse exitus de nihilo in esse, sed potius ordinatio facti.

5. Adhuc, Quod dicitur, quod significet essentiam divinam, videtur esse falsum: si. enim hoc esset verum, creatio actio esset: Deus et divina essentia aeterna sunt, creatio autem ex tempore.

6. Adhuc, Creatio multiplex, est valde in effectibus: Deus autem et divina essentia nullam habent multiplicitatem. Alia enim est creatio hujus, et alia illius: quod nullo modo convenit divinae essentiae sive Deo.

In contrarium tamen hujus est, quod

1. Quidquid est in Deo, Deus est: creatio actio constat, quod in Deo est quando creat, omnis enim actio in agente est quando agit: ergo videtur, quod creatio actio Deus sit,

2. Adhuc, In solo Deo idem est quod est et quo est: sed creatione actione creator est creator: ergo creatio actio non differt ab eo quod est creator: sed quod est creator, est Deus et divina essentia: ergo creatio actio Deus est et divina essentia.

3. Adhuc, Potentia creandi et actio quae est creatio, incommunicabilia sunt creato. Unde Damascenus: " Non similiter facit homo et Deus: homo enim nihil quidem ex non ente ad esse deducit, sed quod facit, ex materia prae- jacente facit: Deus autem volens solum ex non ente ad esse deduxit universa . " Ex hoc accipitur, quod potentia creandi et actus qui est creatio, non sunt communicabilia homini.

4. Si forte diceretur, quod sunt communicabilia Angelo. Contra: Augustinus in tertio libro de Trinitate: " Sicut nec parentes dicimus creatores hominum, nec agricolas creatores frugum, quamvis eorum extrinsecus adhibitis motibus Dei virtus ista creando interius operatur: ita non solum malos, sed nec bonos Angelos fas est putare creatores esse . " Videtur ergo, quod potentia creandi et actus qui est creatio, ita sint solius Dei, quod incommunicabilia sint creaturae: quod tamen est contra opinionem tam Pelagianorum quam Judaeorum.

Ulterius quaeritur de dicto Magistri in libro I Sententiarum, distinct. XXX, qui dicit, quod " creatio ex tempore Deo convenit. "

Hoc enim videtur falsum esse. Quia quod est principium alicujus, non est ex ipso: creatio principium temporis est: ergo ex tempore non est, sed ante tempus: et sic videtur iterum, quod creatio sit aeterna et Deus, et naturae incommunicabilis.

Contra hoc tamen quidam objiciunt.

1. Ex hoc verbo Augustini dicentis, quod " magis est facere de impio pium, quam creare caelum et terram. " Sed justificare impium et sic aliquo modo lacere de impio pium, communicatum est creaturae: ministri enim Ecclesiae per potestatem ligandi et solvendi operantur remissionem peccatorum. Ergo eisdem potest communicari potentia creandi.

2. Adhuc, In Deo est omniscientia sicut omnipotentia: sed omniscientiam communicavit alicui creaturae, sicut animae Christi: ergo etiam alicui creaturae potest communicare omnipotentiam.

3, Adhuc, Cum infinita sit communicatio liberalitatis divinae, omne id quod est in ipso, communicat quod creaturae non repugnat: sed potentia creandi creaturae non repugnat, cum nulla sit oppositio inter creaturam et potentiam creandi: ergo videtur, quod potentiam creandi et communicavit et potuit communicare.

4. Adhuc probant quidam cum Magistro in Sententiis, quod creatio sit ex tempore. Creat enim Deus nunc hanc animam quam ante hoc nunc non creavit, et post hoc nunc non creavit: quod autem fit in nunc ante se habenti aliquod nunc, et post se habenti aliquod nunc, fit in nunc continuante praeteritum cum futuro: sed omne tale fit in tempore et est ex tempore: ergo creatio hujus animae et in tempore et ex tempore est. Et eadem ratio est de creatione omnis rei: ergo videtur, quod creatio sit ex tempore et in tempore. Sed creatione creator est. Ergo creator est ex tempore. Quidquid autem est ex tempore, temporale est. Ergo videtur, quod creator sit temporalis. Dicit enim Aristoteles in IV Physicorum, quod in tempore esse, est quadam parte temporis mensurari. Hoc autem falsum est: quia creator aeternus est, et tempore non mensuratur.

Solutio. Dicendum, quod in veritate multipliciter dicitur creare, similiter et facere. Si enim creare est de nihilo aliquid facere, secundum quod multipliciter dicitur nihil, ita dicitur multipliciter creare.

Dicitur autem nihil et omnino et simpliciter nihil: et sic cum dicitur, ex nihilo, per praepositionem ex, habitudo notatur defectus principii essentialis ad id quod fit: quia scilicet id quod sic fit, ex nullo essentiali principio fit, et nihil entium est principium eius ex quo deduca- tur in esse. Principio dico intrinseco: quia hoc solam essentiale est facto. Et sic nihil sumitur propriissime. Unde sic ex nihilo aliquid facere, propriissime creare est. Et hoc est quod connotatur in hoc nomine, Creator. Et ideo creator quantum ad id quod significat, essentiam divinam significat: et quantum ad id quo significat, connotat in creatura talem scilicet exitum, de nihilo scilicet ad esse. Et haec est propria significatio hujus nominis, Creator.

Dicitur etiam nihil secundum quod dicit privationem esse vel negationem, secundum quod esse diffinit Boetius: " Esse est quod ordinem retinet servatque naturam. " Et sic dicitur dupliciter. Uno modo quod deficit ab ordine, et est corruptio ordinis: et hoc est peccatum culpae, sicut dicit Glossa super Joannem, i, 3, super illud: Sine ipso factum est nihil, hoc est, peccatum quod nihil est. Et nihil fiunt homines cum peccant. Peccatum enim nihil habet de esse ordinato et servante naturam. Quia, sicut dicit Augustinus in libro de Natura boni, peccatum est corruptio modi, speciei, et ordinis. Et Damascenus: " Peccatum est recessus ab eo quod est secundum naturam, in id quod est contra naturam. " Et sic dicitur in Psalmo l, 12: Cor mundum crea in me, Deus. Sed non est hoc creare proprie: quia hoc nihil, licet nihil habeat de esse ordinato, tamen non simpliciter nihil habet de esse. Et sic creare potius est reformare, quam creare simpliciter. Unde talis exitus de non esse ad esse non connotatur in hoc nomine, Creator, quando de eo dicitur simpliciter et sine determinatione.

Alio modo dicitur creare secundum quod nihil dicit aliquid deficiens ab esse per paenam vel corruptionem: sic enim quod de malo poenae reducitur in esse, de nihilo fieri dicitur. Malum enim, ut dicit Dionysius, in non ente fundatur. Dicit enim in libro de Divinis nominibus, quod " malum nec aliquid existentium est, nec aliquid in existentibus . " Et tale creare idem est quod recreare, et non est creare proprie. Unde nec hoc connotatur in hoc nomine, Creator.

Similiter facere dicitur multipliciter, proprie scilicet, et communiter. Proprie faciens dicitur, ut dicit Damascenus, qui super praejacentem materiam et ex praejacenti materia aliquid operando producit . Et hoc modo dicit Aristoteles in VI Ethicorum, quod " ars est factivum principium cum ratione. " Et hoc modo creare non est facere nisi in secunda et tertia acceptione. Communiter autem dicitur faciens, a quo ut movente fluit versio vel mutatio in esse simpliciter, vel in esse quodam ejus quod fit quocumque modo. Et sic creare est facere, et agere est facere: et creare hoc modo est in praedicamento actionis, quamvis actio proprie sit illatio ejus quod est actus, in id in quod agitur secundum quod est in agente, et non secundum quod est in acto: sicut intelligere actio est intellectus in intelligibile, et velle actio voluntatis in volitum. Et hoc modo dicit Aristoteles in VI Ethicorum, quod " prudentia est activum principium cum ratione. "

His habitis, facile est respondere ad objecta.

Ad primum ergo dicendum, quod ratio Damasceni bona est, et ideo concedenda est. Et ad id quod infert, quod omnipotentiae demonstrativus potius est, quam voluntatis, dicendum quod utriusque demonstrativus est, Quantum enim ad eliciens actum qui libere et non ex necessitate fit a Deo, voluntatis demonstrativus est. In quantum autem nihil praesupponit coadjuvans, vel in quo fundetur, infinitae potentiae demonstrativus est.: huic enim nihil convenit vel subjectum vel instrumentum quo juvetur ad actum.

Ad aliud dicendum, quod creatio est primus et principalis et nobilissimus actus Dei super creaturam: nec est tantum super uniforme, sed super totum esse. Et hoc modo dicit Augustinus in libro de Symbolo: " Rectissime creditur Deum omnia de nihilo fecisse, ut ordinatissimo Dei munere primo capacitas formatum fieret, ac deinde omnia quae formantur. " Unde licet creatio primo sit informis materiae (dico autem primo, in ordine naturae ejus quod creatur), nihilominus tamen et forma creatur in materia, et totum quod est de esse creati, in quantum de non esse ad esse producitur. Creatio enim est actus creantis in totum esse creati. Sicut enim actio perfecta est et perfecti agentis, ita est actio perfecti operis. Deuter, xxxii, 3 et 4: Date magnificentiam Deo nostro. Dei perfecta sunt opera.

Ad aliud dicendum, quod Augustinus ibi et Isaias sumunt creare in tertia ejus significatione, et non in principali: et sumunt facere communiter, quod antonomastice convenit primo facienti, qui ex arte quae verbum suum est et sapientia, omnia facit quae facit. Sicut enim supra dictum est, ars factivum principium est cum. ratione. Et sic distingunt inter facere primi artificis, et creare tertio modo dictum.

Per hoc etiam patet solutio ad sequens. Per dictum enim, hoc est, per verbum fiunt omnia quae fiunt: et per mandatum cum requirat obedientiam, ordinantur quaecumque ordinantur,

Ad aliud dicendum est, quod creatio actio secundum quod est in Deo, absque omni dubietate Deus est et divina essentia: sed quia actio est exitus potentiae in opus, et sic opus est terminus ejus, ideo ex parte termini habet quod non est aeterna, et non ex parte agentis. In omni enim actione principium est agens, et terminus id quod agit.

Per hoc etiam patet solutio ad sequens. Creatio enim non est multiplex ex parte agentis, sed ex parti acti. In agente autem simplex est.

Et duo quae sunt in contrarium, concedenda sunt.

Ad tertium dicendum, quod pro certo potentia creandi incommunicabilis est creaturae , sicut bene dicit Damascenus. Et ratio hujus duplex est. Una est, quia omnis potentia creata existentis est post non esse. Potentia autem existentis post non esse, in esse fundata est, et in eo quod est esse consequens: et ideo in nullo habet respectum ad non esse, eo quod ipsa est non esse consequens: et consequens non habet posse super antecedens in tempore, sed e converso: antecedens enim duratione principium est consequentis, et non e converso: principiatum enim habet nihil in principio, sed e converso. Secunda ratio est, quia omne creatum creatione deducitur ad esse et ad posse: et quidquid est et quidquid potest, creatione est et creatione potest: et ideo nulla ratio admittit, quod aliquid possit creando, vel potentiam creantem accipere. Altioris enim potentiae est potentia creans, quam potentia creati. Et sicut potentia causati in quantum causatum, non potest esse potentia causae in quantum causa est: sic potentia creati in quantum hujusmodi, non potest esse potentia creantis, nec similis ei.

Ad id quod ulterius quaeritur de dicto Magistri, quod etiam dictum est Augustini, patet solutio. Creatio enim, ex tempore non est nisi ex ratione termini.

Ad objectum autem dicendum, quod creatio principium temporis est ut causa

agens: et huic non repugnat quin creatio ex parte creati ex tempore sit vel cum tempore, ita quod tempus large sumatur pro omni eo quod est de essentia temporis, sicut etiam nunc tempus est quod est substantia temporis: creatio enim primae materiae est in nunc vel cum nunc temporis.

Ad id quod in contrarium objicitur, dicendum quod justificare impium non dicitur majotis potentiae esse quam creare caelum et terram, nisi secundum quid, scilicet quia ad justificationem impii requiritur aliquid ex parte justificati, scilicet voluntas consentiens et non obnitens: ad creationem autem caeli et terrae nihil requiritur ex parte creati, et nihil reluctatur. Nec ministri Ecclesiae remissionem faciunt ex parte culpae. Isa. xliii, 20: Ego sum, ego sum qui deleo iniquitates tuas propter me. Unde Judaei cum audirent a Christo, Matth. ix, 2 et 3: Confide, fili: remittuntur tibi peccata tua. Et non crederent eum nisi simplicem hominem, dixerunt: ''Hic blasphemat. Quis potest dimittere peccata nisi solus Deus ? Sed est remissio peccati ex parte paenae in parte vel in toto dimittendi: et hoc committitur ministris Ecclesiae,

Ad aliud dicendum, quod in omniscientia non est sicut in omnipotentia: scientia enim est ex motu scibilis ad animam: et ideo activa potentia in scibili est in omniscientia, passiva tantum in anima: et creaturae est bene multum sustinere, sed non multum facere. In omnipotentia autem e converso est: omnipotentia enim est infinita facere: quod convenire non potest creaturae quae finitae potentiae est. Et quamvis hoc bene dictum sit, tamen multi et magni dixerunt, quod omniscientia non convenit animae Christi secundum se, et in quantum est creata, sed in quantum est unita divinitati: sic enim non ex se, sed ex divinitate cui unitur, est potentiae infinitae,

Ad aliud dicendum, quod potentia creandi creato repugnat propter causas quae dictae sunt: propter adjuncta enim est oppositio inter ea. Potentia enim creandi potest in ens, et in non ens: potentia autem creati eo quod entis, vel post non ens, non potest nisi in ens tantum.

Ad ultimum dicendum, quod cum dicitur, Deus nunc creat hanc animam, creatio secundum quod est in creante, hoc est, secundum quod est actus creantis, ab aeterno est in eodem modo: ab aeterno enim Deus intellexit et scivit et voluit ut nunc esset haec anima: et nulla variatio facta est circa ipsum. Sed quod dicitur, quod nunc et non ante nec post fecit, ex parte facti est, et non ex parte factionis vel facientis: et ideo sequitur, quod factum temporale sit et ex tempore: sed non sequitur, quod creator vel creatio secundum quod est in creatore, ex tempore sit vel temporalis: sicut enim dicitur in libro de Causis, prima causa est substantia, cujus substantia et actio est in momento aeternitatis et non temporis.

Advertendum tamen, quod aliter quam dictum est, Philosophi sumunt creationem, secundum quod dicitur in libro de Causis, quod " prima rerum creatarum causata est esse. " Illi enim non dicunt esse creatum, nisi quod ante se non praesupponit aliud, sicut ens et unum: quod autem ante se supponit aliquid, non dicunt esse creatum, sed factum per informationem: creationem autem secundum quod fit ex puro nihilo, per rationem cognoscere non potuerunt. Non enim cum sit entis creati, decurrit nisi. de ente in ens, de principio scilicet in principiatum, et non potest se fundare in non ente. Et ideo, ut dicit Aristoteles in primo Physicorum, omnes Philosophi convenerunt in hoc, quod ex nihilo nihil fit. Propter quod etiam non acceptio intellectus humani, sed articulus fidei est quod dicitur in symbolo Nicaeno: " Credo in unum Deum, Patrem omnipotentem, factorem caeli et terrae. "