MEMBRUM II.

De respectu creaturae ad creatorem. Et Quid sit creatio passiva ?

Secundo, Quaeritur de respectu creaturae ad creatorem. Hujus enim causa est creatio passiva qua res creatur: et ideo oportet quaerere, quid sit creatio passiva?

Quid autem non potest determinari, nisi sciatur in quid sit genere, et quae sint ejus differentiae constituentes. Et etiam quia accidentia magnam partem conferunt ad cognoscendum quod quid est, oportet determinare ejus accidentia consequentia propria.

Videtur autem, quod si in aliquo genere est creatio passiva, quod est in genere mutationis.

1. Dicit enim Augustinus in libro I Contra adversarium legis ei prophetarum: " Mutabilia sunt: quia non de illo, sed de nihilo facta sunt . " Videtur ergo, quod creari mutari sit. Mutabilitas enim in re creata non causatur nisi a mutatione quae est creatio.

2. Adhuc, Joannes Damascenus: " Quod a versione incipit, versioni subjacet vel secundum electionem tantum, vel secundum electionem et naturam simul . " Sed creari est verti: verti autem mutari: ergo creari mutari: ergo creatio in genere mutationis est.

3. Adhuc, In Psalmo ci, 27 et 28:

Sicut opertorium mutabis eos, et mutabuntur: tu autem idem ipse es, ei anni tui non deficient. Mutabilium autem esse, ut dicit Dionysius, mensuratur tempore. Secundum naturam autem sic est, quod nullius esse mensuratur tempore, nisi cujus fieri mutatio est. Creaturarum esse mensuratur tempore. Ergo creaturarum fieri mutatio est: ergo creatio creati mutatio est.

In contrarium hujus est, quod nihil est in genere, quod non sit in aliqua specierum generis illius. Si ergo creatio mutatio est, vel est mutatio de non subjecto in subjectum, et erit generatio: vel de subjecto in non subjectum, et erit corruptio: vel de subjecto in subjectum, et erit alteratio, vel augmentatio, vel diminutio, vel secundum locum mutatio. Sed nihil horum est. In omni enim mutatione unum et idem est quod est subjectum mutationis. Dico autem unum et idem in termino a quo et in termino ad quem et in medio. In generatione enim et corruptione unum et idem est, quod est materia quae transmutatur. In aliis autem quatuor mutationibus unum et idem est, quod est subjectum salvatum in esse substantiali, et mutatum in quantitate vel qualitare vel ubi, ut docet Aristoteles in quinto Physicorum. Et propter hoc dicit in primo de Generatione et Corruptione, quod " universale est subjectum generationis et corruptionis primum. " In creatione autem nihil unum et idem est subjectum ejus quod est nihil, et ejus quod est aliquid, et ejus quod est fieri ex nihilo. Ergo creatio non est mutatio.

Ulterius quaeritur de differentiis constituentibus hanc mutationem, si mutatio est in esse speciali quod est creatio.

Cum enim dicat Averroes super ter- tium Physicorum, quod motos et mutatio non est nisi forma post formam, vel ubi post ubi, quod cum creatio sit mutatio ad esse ex nihilo, quod creatio non est nisi esse post esse: et sic videtur esse exitus de potentia ad actum. Esse enim post esse, et forma post formam, non est, nisi processus esse et formae de potentia ad actum in tempore continuo, et non subito, sicut dicit Avicenna.

Quod si concedatur, in contrarium est, quod

1. Talis processus de esse in esse, vel de non esse in esse est processus agentis, quod non potest in totum esse, et est agens imperfectum. Creatio autem est ab agente perfecto, quod potest in totum esse, et ab agente primo quod est a per se et propria causa esse. Et sic videtur, quod creatio non potest esse nisi perfecti esse collatio, quod est esse perfectum totius creati. Non ergo videtur esse mutatio, sed influxio esse perfecti.

2. Adhuc, Creari est nunc primo esse, et ante nihil fuisse. Hoc autem non dicit exitum de potentia ad actum, sed esse perfectum ejus quod ante nec secundum potentiam, nec secundum actum fuit. Ergo videtur, quod creari non sit mutari, sed nunc primo esse a voluntate creatoris, qui solus potest dare esse: eo quod ipse est causa prima et omnis esse principium.

3. Adhuc, Si creari diceret fieri, cum omne fieri praecedat suum factum, oporteret quod creari esset ante suum creatum esse: et hoc est inconveniens. Creari enim est effectus et illatio actionis primi agentis, secundum quod dicitur in Sex principiis, quod " passio est effectus illatioque actionis, " Talis autem actio cum temporalis sit, et cum fieri praecedat factum, non est agentis primi: cum, sicut probatum est in libro de Causis, agens primum sit substantia, cujus substantia et actio est in momento aeternitatis. Videtur ergo, quod creatio secundum quod est creati passio, non sit nisi esse acceptio postquam non fuit.

In contrarium tamen hujus videtur esse: quia

1. In rebus quae sunt citra primum, differt quod est et quo est: sed esse creatum est quod est, creatio autem quo est: ergo creatio non est esse acceptum nunc primo.

2. Adhuc, Creatio passio, et creatio actio, principium est ejus esse quod est nunc primo: nihil autem est id cujus est principium: ergo creatio non est esse nunc primo.

3. Adhuc, Secundum hoc creari medium esset inter creantem et creatum, et tunc esset medium inter creatorem et creatum: et tunc quaeritur de illo, an esset creatum., vel creator? et quodcumque dicatur, inconveniens sequitur. Si enim creatum est: tunc creatione exivit de non esse: et sic creationis est creatio, et abibit hoc in infinitum. Si autem est creator: cum creator sit ab aeterno, erit creatio quae est creati passio ab aeterno, quod falsum est. Et sic videtur, quod per nullam differentiam poni possit in esse specialis mutationis.

4. Si quis forte dicat, quod ponitur in speciali differentia per id cujus est creatio. Est enim exitus principium compositionis, sicut formae et materiae, et non est compositi. Et sic hoc modo diffinitur, quod creatio est exitus principiorum compositi, formae scilicet et materiae, de non esse in esse. Hoc enim quidam dixerunt, et ad hoc adduxerunt tres rationes. Prima est, quia quod ex principiis exit ad esse, principia sui esse habet ante se, et sic non potest fieri ex nihilo, sed ex potentia: videtur ergo, quod principiatum creatum esse non potest, nec principiato convenit creatio. Secunda est, quod principium secundum quod principium non habet ante se nisi nihil: si ergo fiat, oportet quod fiat ex nihilo: et sic sibi proprie convenit creari: sic enim omnes Philosophi locuti sunt de creatione. Tertia ratio est theologica. Super illud Genesis, i, 1: In principio creavit Deus caelum et ter-ram, Glossa Augustini dicit, quod " per caelum et terram intelligitur materia informis. " Creari ergo proprie est materiae informis quae ante se non habuit nisi nihil.

Sed contra hoc est quod dicit Augustinus contra Manichaeum, quod cum dicitur: In principio creavit Deus caelum et terram,, nomine caeli ei terrae universa creatura significata est, quam fecit et condidit Deus. Et sic videtur, quod creari non tantum convenit materiae et formae, sed etiam compositis.

Ulterius quaeritur de opinione quorumdam dicentium, quod in omnibus, sive in naturalibus, sive in voluntariis, ultima forma non sit nisi per creationem. Et ad hoc adducunt rationes.

Quarum prima est, quod dicunt, quod natura et voluntas non possunt ultra quam disponere materiam, et quod formam dare non possunt: sed dispositione perfecta, a Deo creatur forma. Et hoc confirmant per Augustinum in libro III de Trinitate, Dicit enim sic: " Sicut matres gravidae sunt foetibus, sic ipse mundus gravidus est causis nascentium, quae in illo non creantur, nisi ab illa summa essentia, ubi nec oritur, nec moritur aliquid, nec incipit esse, nec desinit . "

Adhuc, Secundo adducunt quod dicit Augustinus in libro VI super Genesim ad litteram, sic: " Consummasse ista intelligimus Deum cum creavit omnia simul, ita perfecte ut nihil ei adhuc in ordine temporum creandum esset, quod non hic ab eo jam. in ordine causarum creatum esset . " Ex quo accipitur, quod omnia quae fiunt natura sive voluntate, non nisi disponuntur a natura et voluntate ut susceptibilia sint esse et formae. Forma autem et esse non dantur nisi a primo creante.

Tertia ratio est, II Machabaeorum, vii, 22 et 23, ubi dicit mater ad filios: Nescio qualiter in utero meo apparuistis: neque enim ego spiritum et animam donavi vobis, et singulorum membra non ego ipsa compegi: sed enim mundi Creator, qui formavit hominis nativitatem, quique omnium invenit originem, et spiritum vobis iterum cum misericordia reddet et vitam. Videtur ergo, quod omnium origo, quae est forma et esse, sit immediate a Deo per creationem.

In contrarium tamen hujus est quod dicitur, Genes, ii, 2: Requievit Deus die septimo ab universo opere quod patrarat. Si requiescere est ab omni opere cessare, videtur quod Deus nihil de novo creavit post diem septimum.

. Sed quia haec opinio antiqua fuit Stoicorum, Socratis scilicet et Platonis, qui dixerunt, quod omnes formae sunt a datore formarum, et quod nihil facit natura nisi disponere materiam, et secundum varietatem dispositionis varias meretur formas a datore formarum, quaeratur, Utrum creatura in aliquo cooperetur creatori in creatione ?

Et videtur, quod non.

I. Creare enim est ex nihilo facere: nihil autem quod solum praejacet creationi, dispositionibus aptari non potest: et cum creatura creatori cooperari non possit nisi disponendo, et hoc non potest: ergo in nullo potest cooperari.

2. Adhuc, Creatio actio est ante substantiam creati secundum naturam: natura ergo creati in eo quod est ante se per naturam cooperari non potest.

3, Adhuc, Si cooperaretur, hoc induceret imperfectionem in creante: agens enim non summe perfectum est quod indiget cooperante.

In contrarium tamen hujus est quod dicit Augustinus in libro III de ''Trinitate : " Exteriores operationes sive bonorum sive malorum, vel Angelorum

vel hominum, sive etiam quorumcumque animalium, secundum imperium suum, et a se impertitas distributiones potestatum et appetitiones commoditatum, ita rerum naturae adhibet in qua creat omnia quemadmodum terrae agriculturam. " Unde de agricultura similitudinem assumens ait Apostolus, I ad Corinth. iii, 6: Ego plantavi, Apollo rigavit, sed Deus incrementum dedit. Ergo tam natura quam alia creatura cooperatur ad creationem.

Ulterius quaeritur, Utrum accidentium sit creari ?

Hoc enim videtur esse contra rationem accidentis. Accidentis enim esse est inesse,, et est ex illo in quo est accidens: ergo semper ex aliquo est, et habet in ratione sua ex aliquo esse. Quod autem creatur, semper ex nihilo est. Ergo intellectus accidentis repugnat creationi, et sic creari non potest.

In contrarium est, quod omne illud creatur, quod nunc primo est et ante hoc nihil fuit: accidens quod nunc primo et ante hoc nihil fuit, accidens est: ergo creatur.

Solutio. Ad primum quaesitum, in quo scilicet genere sit? Dicendum, quod mutatio duplex est, scilicet in totum esse, et in partem esse. Mutatio in totum esse non potest esse nisi ab agente quod largitur totum esse: et haec mutatio nihil supponit pro subjecto. Si enim aliquid supponeret, illi quod supponeret, esse non largiretur, et sic non esset ad totum esse: sicut generatio esse materiae non largitur, nec corruptio adimit esse materiae. Propter quod Aristoteles in fine primi Physicorum probat, quod materia ingenerabilis et incorruptibilis est. Similiter est de aliis quatuor motibus, in quibus salvatur: subjectum secundum esse substantiale subjecti: eo quod non est ibi mutatio nisi ad esse accidentis, et non ad totum esse. Mutatio autem quae est ad totum esse,, confert esse tam composito quam principiis componentibus, et tam subjecto quam accidentibus quae in subjecto sunt. Unde haec mutatio non proprie mutatio dicitur, sed communiter. Magis autem proprie versio vocatur: quod enim creatur, vertitur in esse ex non esse. Propriissime autem vocatur creatio.

Et per hoc patet solutio ad omnia prima quaesita. Sancti enim qui dicunt mutabilia esse quae a mutatione incipiunt, elargato vocabulo vocant mutationem versionem in totum esse. Philosophi autem quorum rationes adducuntur in contrarium, non loquuntur nisi de mutatione quae est in partem esse: quia in illis aliquid mutatur quod subjectum est mutationi, et mutari illorum est ante mutatum esse, et fieri ante factum esse: tales enim mutationes mensurantur tempore. Mutatio autem quae est in totum esse, fit in momento, et fieri ejus est cum factum esse, et mutari cum mutatum esse.

Et per hanc distinctionem solutum est quidquid pro prima parte et contra quaesitum est.

Ad id quod ulterius quaeritur de differentiis constituentibus definitionem ejus., dicendum quod creatio non est mutatio quae sit esse post esse. Et dictum Averrois non se extendit nisi ad mutationem quae est in partem esse, et non totum esse: et ideo dictum illud nihil probat de creatione.

Ad id quod in contrarium adducitur, dicendum quod creatio et creari est acceptio esse nunc primo: et licet acceptio esse non sit ipsum esse secundum rationem et modum significandi, est tamen cum ipso in eodem momento, in quantum creatio est simplex actus creantis, cujus terminus est esse creati.

Ad aliud dicendum, quod licet principium, non est id cujus est principium, nihil tamen prohibet quin in simplicibus quae successiva non sunt, sit cum altero in eodem momento. Et est simile, licet emanatio lucis a sole quae est principium diei, non sit dies: tamen emanatio lucis a sole et esse diei, sunt simul in uno et eodem momento.

Ad aliud dicendum, quod creatio re nihil est medium inter creatorem et creatum: si tamen diceretur creatum, non iretur in infinitum: quia seipsa referretur ad creatorem, nec alia creatione crearetur nisi seipsa. Unde re non est medium, sed cum esse creati, et concreatur cum illo. Medium tamen est secundum rationem, secundum quod actio et passio media sunt inter agens et patiens.

Ad id quod dicunt quidam, quod specificatur per id quod est principiorum et non principiatorum, dicendum quod nihil valet dictum, illorum: sed specificatur per hoc quod est mutatio in totum esse.

Et primae duae rationes quas inducunt pro se, nihil concludunt de creatione simpliciter dicta, quae est actio primi creantis, quae est eductio entis de nihilo, sed de creatione quam ponunt Philosophi: et illa aequivoce dicitur creatio cum creatione quae est actio primi agentis: unde utraque illarum rationum peccat secundum aequivocationem.

Ad tertiam rationem quae theologica est, dicendum quod caelum et terra et materia prima non dicuntur in principio creata, quod per se creatio sit in illis et non de aliis: sed quia prima sunt in ordine creatorum: in hoc enim ordine prior est capacitas dispositionis et formationis et ornatus, quam sit esse dispositi formati et ornati. Et ideo materia quae per hoc quod informis est, capax formarum est, in principio dicitur: et duplici nomine nominatur, caeli scilicet, et terrae: quia secundum subtilem considerationem Philosophorum non est una materia corruptibilium et incorruptibilium: et ideo uno nomine nominari non potuit.

Quod per Augustinum in contrarium objicitur, concedendum est.

Ad id quod ulterius quaeritur de crea-

tione formae, dicendum quod si quaeratur de prima inchoatione formae in materia, et de esse formae inchoatae: tunc videtur concedendum, quod forma talis et esse ejus non sit nisi per creationem primi esse: hoc enim esse et haec inchoatio non est nisi splendor perlustrans totam materiam, in quo splendore radicatur et inchoatur omne id quod esse et cognoscibilitatem dat materiae: et hoc nihil aliud est nisi ex quo ut inchoativo et fundamentali educitur omnis forma. quae dat esse et rationem materiae et ei quod est. Si autem quaeratur de forma quae dat esse actu, et quae constituit in hac specie vel illa: tunc non fit per creationem, sed per generationem, quae est eductio potentiae ad actum, ita quod potentia illa habitualis sit et confusa formae inchoatio, sicut genus confusa est inchoatio specierum. Et ideo talis forma non fit ex nihilo suae essentiae, sed ex aliquo. Et haec est opinio Aristotelis et omnium Peripateticorum, qui omnes concorditer dixerunt, quod ex tali potentia educitur forma: aliter enim nec differentiae potestate essent in genere, nec formae in materia. Sicut enim dicit Aristoteles in VI Physicorum, et sicut probatur in libro de Causis multis rationibus, omne quod est in aliquo, est in eo secundum potestatem ejus in quo est, et non secundum potestatem ejus quod inest illi.

Et sic intelliguntur auctoritates inductae. Illa est enim originalis causa omnium quam invenit Deus, ut dixit bona Machabaeorum mater: et ista est seminalis causa quam sparsit Deus in universam ateria, ut dicit Augustinus. Et si quid aliud oritur a materia ad imperium Dei, hoc non est secundum causam seminalem, sed secundum rationem obedientialem, qua quaelibet creatura mirabiliter obedit Deo in omne id quod voluerit, sicut dicitur, Matth. iii, 9: Potens est Deus de lapidibus istis suscitare filios Abrahae, Et sicut dicit Anselmus, quod " Deus de trunco potest facere vitulum. "

Ad id quod in contrarium objicitur, sufficienter solvit Glossa, ibidem dicens, quod nihil post septimum diem fecit Deus quod non ante in seminali causa, vel obedientiali ratione, vel similitudine fecerit: et sic aliquo modo ante diem septimum fecit. Quatuor enim modis, ut dicit ibi Glossa, operatur ibi Deus. In verbo scilicet, rationes omnium ut in arte praeconcipiendo et generando: et propter hoc Plato vocavit verbum, mundum archetypum. In materia prima rationes seminales et obedientiales. In dando et disponendo et ornando, primas species ad esse deducendo. Et unumquodque secundum speciem propriam multiplicando vel propagando, secundum quod dicitur, natura est principium ex similia procreans. Et sic dicitur, Joan. v, 17: Pater meus usque modo operatur, et ego operor.

Ad id quod ulterius quaeritur de opinione Stoicorum, dicendum quod non est vera, nisi secundum modum dictum, de prima scilicet inchoatione formarum. Tamen hoc modo non dicebant Stoici, sed potius, quod ante quamlibet formam esset forma actu, ex qua sicut ex sigillo prodirent omnes formae ejusdem speciei. Et secundum hunc modum improbat eam Aristoteles : quia secundum hunc modum non essent nisi monstra et figmenta ficta ab imperitis: et non essent causae eorum quae sunt, nec principia cognoscendi ea quae sunt: quia secundum hunc modum nihil sunt in his quae sunt.

Et quod quaeritur, Utrum creatura aliquid cooperetur ad creationem ? Dicendum quod impossibile est, quod in aliquo cooperetur, sicut jam paulo ante probatum est. Cooperatur tamen ad hoc, quod res quae est in potentia, exeat ad actum: hoc enim non est creationis, sed generationis.

Per hoc patet solutio ad ea quae inducuntur ad hoc, quod creatura non potest cooperari creatori in creatione.

Ad id est in contrarium, dicendum quod secundum dictum Augustini intelligitur, quod naturae operatio et alia quaedam cooperantur ad naturae actionem, quae est eductio actus de potentia: in qua etiam operatione secunda causa habet a prima causa, quod est, et quod causa est, et quod operatur, ut dicitur in libro de Causis: sed potentiae creandi nihil cooperatur, ut probatum est: haec enim est potentia super totum esse, et de nihilo ad esse deducens, et nullo indigens.

Ad id quod ulterius quaeritur de creatione accidentium, dicendum quod aliud est de esse accidentium simpliciter, et aliud est de esse actu. Esse enim accidentium simpliciter pro certo ex creatione est: hoc enim est esse post non esse. Esse autem accidentis actu secundum quod accidentis esse est inesse subjecto, reducitur ad causam aliquam immediatam quae est in subjecto. Unde esse accidens simpliciter ex creatione est. Esse accidentis ut est accidens in actu, ex aliquo est: quia est ex causa quae est in subjecto. Et primum esse accidentis non repugnat creationi: secundum autem repugnat intellectui creationis.

Et per hoc patet solutio ad totum: quod enim in contrarium est, de primo esse procedit.