Albert the Great, Summa Theologiae

1. Dionysius in libro de Divinis nominibus dicit sic: " Et principia sunt, et primum sunt, et postea principia sunt. " Principia ergo formabilia rerum primum sunt, et postea principium sunt. Sed si sunt primum, non possunt esse nisi in arte mentis divinae idealiter: quia illa est causa prima rerum. Ergo exemplaria omnium rerum principium sunt in mente divina. Et sic mens divina, secundum quod ars est sive factivum principium rerum cum ratione, sic enim Aristoteles diffinit artem in VI Ethicorum, est causa formalis et exemplaris rerum.

2. Super idem verbum Dionysii Maximus in commento dicit sic: " Causae primordiales sunt principia, quas Graeci ideas vocant, hoc est, species vel formas aeternas et incommutabiles rationes, secundum quas et in quibus visibilis mundus formatur et regitur. Ideoque a Graecorum sapientibus poqin appellari meruerunt, hoc est, exempla principalia, quae Pater in Filio fecit et per Spiritum sanctum in effectus suos dividit atque multi- plicat. Porismata quoque vocantur, id est, praedestinationes. In his enim quaecumque providentia divina et fiunt et facta sunt, simul et semel et incommutabiliter praedestinata sunt. Nihil enim naturaliter visibile vel invisibile oritur, praeter quod in eis ante omnia tempora et loca praedefinitum et ordinatum est. " Ex hoc accipitur, quod ideae omnium rerum in mente divina sunt, et sunt principalia exempla omnium quae in rebus oriuntur.

3. Adhuc, Ibidem Maximus post pauca: "Ideae a Philosophis divinae voluntates appellari solent, et praecipue a Platone: quoniam quaecumque voluit Deus facere, in ipsis primordialiter et causaliter fecit. " Ex hoc arguitur ut prius, quod Deus et mens divina primordialis et exemplaris causa est rerum,

4. Adhuc, Maximus, ibidem: " Has formas sive ideas Dionysius caeterique sancti appellant per seipsam bonitatem, per seipsam essentiam, per seipsam vitam, per seipsam virtutem, per seipsam sapientiam. Quaecumque enim bona sunt, participatione per se boni bona sunt: et quaecumque sunt, participatione per se essentiae sunt: et quaecumque vivunt, participatione per se vitae vivunt, et sic de aliis participationibus et participantibus. Nulla siquidem virtus sive generalis sive specialis in natura rerum invenitur, quae a primordialibus causis inaestimabili participatione non procedat. " Ex hoc accipitur idem quod prius.

5. Adhuc, Ad Hebr, xi, 3: Fide intelligimus aptata esse saecula verbo Dei, ut ex invisibilibus visibilia fierent. Ibi Glossa Augustini: " Ex invisibilibus significatur invisibilis mundus, qui erat in Dei sapientia, ad cujus similitudinem factus est hic visibilis mundus, hoc est, dispositio qua disposuit omnia ista visibilia ut fierent juxta invisibile exemplar quod erat in mente Dei. " Ex hoc iterum relinquitur, quod exemplaria rerum in mente divina sunt: et sic Deus est causa exemplaris rerum et formalis.

6. Adhuc, Idem per rationem arguitur: Omnis enim artifex sapiens apud se habet et formas et rationes operum, quas si non haberet, nec sciret opus suum, nec rationes operis dirigeret in opere, sed operaretur et fortuna et casu. Dicit enim Aristoteles in libello de Fortuna et eupraxia, quod " fortuna est natura praeter rationem et intellectum impetum faciens. " Cum ergo Deus sit artifex sapientissimus, omnium operum suorum formas et rationes habet apud seipsum: et sic est causa formalis et exemplaris omnium suorum operum, sicut artifex artificiatorum.

7. Adhuc, Hoc est quod dicit Augustinus in libro I Retractationum, sic: " Mundum intelligibilem nuncupavit Plato ipsam rationem sempiternam, qua fecit Deus mundum, quam qui esse negat, sequitur ut dicat Deum irrationabiliter fecisse quod fecit: aut cum faceret, aut antequam faceret, nescisse quid faceret, si apud eum ratio faciendi non erat , "

8. Adhuc, Aristoteles de causa universi esse dicit, quod in omnibus est actus ante potentiam et ratione et substantia et tempore, ita quod in talibus est domus ex domo, homo ex homine, sanitas ex sanitate. Et hoc esse non potest, nisi artifex ipse idealiter et exemplariter sit actus omnium, ad quem formatur et efficitur omne quod est in actu hoc vel illud. Artifex ergo exemplaris causa est omnium rerum.

9. Adhuc, Aristoteles in II Physicorum dicit, quod " Polycletus causa statuae est per accidens: statuarius autem causa statuae per se. " Ex hoc accipitur, quod causa per se non est, nisi quae praehabet causam formati: Deus autem causa per se est omnis rei quam facit: ergo causaliter praehabet et idealiter formas omnium eorum quae facit: quod autem praehabet formas causatorum, for- malis et exemplaris est causa eorumdem: Deus ergo formalis et exemplaris est causa omnium creatorum.

In contrarium hujus est, quod secundum hoc videtur induci Platonis positio, quod scilicet per se formae sint ante res, ex quibus res formentur. Quae positio ab Aristotele improbata est: quia si extra res sunt et ante res, non valent ad esse, cum forma non conferat ad esse nisi quae est in re: nec valent ad scire, cum eadem sunt principia essendi et sciendi, ut dicit Aristoteles in principio primi Physicorum. Et cum forma non sit nisi ut sit principium esse et scire, positio formae quae est extra rem et ante rem, erit inutilis.

Solutio. Ad primum quaesitum dicendum, quod ideae sunt in mente divina,. secundum quod ars est omnium creatorum. Sic enim praehabet et simpliciter habet species et rationes omnium creatorum, quae (sicut dicit Augustinus) sunt idem quod ipsa mens divina. Non enim cognoscit Deus nisi seipso et uno et eodem, et non sicut intellectus creatus, qui medium cognitionis sive speciem accipit a cognoscibili: sed seipso cognoscit, in quantum scilicet ipse species est et ratio omnis cognitionis et omnium cognoscibilium.

Rationes autem ad hoc inductae, quod in mente divina sunt exemplaria rerum, concedendae sunt hoc modo quo dictum est, quod scilicet sunt primordiales et fontales causae creatorum.

Ad id quod objicitur in contrarium de positione Platonis, dicendum quod non talis fuit positio Platonis quam improbat Aristoteles: sed Plato posuit formas quae sunt ante rem, et principia rei, in seipsis existere, et in ipsis sigillari res sicut ad sigillum: nec posuit eas in mente divina., sed in seipsis. Et hoc modo Improbat Aristoteles eam. Et forte Plato dixit ve-

rum. Necesse est enim principia esse prius natura, et prius esse principia quam principiata. Unde si formae sunt rerum principia et esse formati, et sunt et principia sunt ante formata.

Et si quaeritur, ubi sint ? Quaestio Porphyrii est, quia ita quaerit de universalibus et primis principiis. Pro certo in suis principiis sunt, quae sunt lumina et influentiae primae causae in intelligentias, et intelligentiarum in orbes, et orbium in elementa, et elementorum in virtutes formativas seminum et generatorum: sic enim ex mente divina formae sive ideae prodeunt in ideata sive formata. Et ideo dixit Plato, quod procedunt sicut ex quodam sigillo. Et hoc non negat Aristoteles, sed negat, quod formae sunt ante rem per seipsas et secundum seipsas separatim existentes.