ARTICULUS II.

Si exemplaria sunt in mente divina, utrum sint sub unitate vel pluralitate ?

Ulterius quaeritur, Si exemplaria sunt in mente divina, utrum sint sub unitate vel pluralitate ?

Et videtur, quod sub pluralitate.

1. Dicit enim Augustinus in libro LXXXIII Quaestionum: " Ideae sunt principales formae quaedam vel rationes rerum, stabiles atque incommutabiles, quae et ipsae formatae non sunt, quae in divina intelligentia continentur. Et cum ipsae neque oriantur, neque intereant, secundum eas tamen formari dicitur omne quod oriri vel interire potest, et omne quod oritur et interit . " Hic Augustinus consignificatum numeri pluralis ponit circa ideas: ergo videtur, quod plures sint.

2. Adhuc Augustinus, ibidem, " Omnia Deus rationabiliter condidit. Nec ea ratione conditus est homo qua equus, et similiter est de aliis genere vel specie differentibus. " Ergo videtur, quod singula proprias ideas et rationes habeant in mente divina: propriae autem rationes et ideae sunt sub pluralitate: ergo ideae in mente divina sunt sub pluralitate, et non. sub unitate.

3. Hoc idem videtur probari per rationem, differentium formatorum sive exemplatorum, Impossibile enim est esse linum exemplar: quia differentia genere et specie ab eodem per immutationem exire non possunt, sicut nec ab uno sigillo diversae genere et specie prodeunt imagines. Et haec fuit causa quare Plato posuit formas inultas per se existentes. Sed creata differunt generibus et speciebus. Ergo necesse est, quod exemplaria eorum genere et specie differant: et sic sunt sub pluralitate, et non sub unitate.

4. Adhuc, Sicut artificiata per formas exemplares sunt in mente artificis, sic secundum Augustinum et Bedam super Joannem , creata sunt in. mente creatoris. Sed in mente artificis non secundum unum et idem exemplum est domus et navis. Ergo in mente Dei non secundum unum, et idem exemplar est homo et equus. Exemplaria ergo sunt in mente divina sub pluralitate, et non sub unitate.

In contrarium hujus est,

4. Quod dicit Dionysius in libro de Divinis nominibus, sic: " Omnia existentia et quae quocumque modo ab esse sunt contenta, et hoc incomprehensibiliter et conjuncte et singulariter . " Et hujus dat duo exempla. Unum in discretis, sic dicens: " Etenim in unitate omnis numerus uniformiter praeexistit, et habet omnem numerum unitas in seipsa singulariter: et omnis numerus quidem unitur unitate: in quantum autem ab unitate procedit, tantum discernitur et in multitudinem agitur. " Secundum exemplum est in continuis, de quo dicit sic: " Et in centro omnes circuli lineae secundum unam unionem exstiterunt, et omnes habent signum (sive centrum) in seipso lineas uniformitatis unitas, et ad se invicem, et ad unum principium a quo processerunt: et in ipso quidem centro perfecte uniuntur. Parum autem ab ipso distantes, parum et discernuntur: magis autem distantes, et discernuntur et simpliciter: et in quantum centro sunt propinquores, intantum et ipsi et sibi invicem uniuntur: et in quantum ab ipso procedunt, in tantum a se invicem discernuntur. " Ex his patet, quod omnia quae a prima causa procedunt, in prima causa unum sunt, et in monade et non in pluralitate consistunt.

2. Adhuc, Super idem dicit Maximus in commento: " In monade quidem vi et potestate sunt numeri, in generibus vero et formis actu et opere. Vis autem eorum substantialis, est eorum virtus qua aeternaliter et immutabiliter in monade existunt: potestas vero eorum est possibilitas eis insita, qua in genera et species possunt multiplicari, et intellectibus propriis manifeste fieri certis terminorum diffinitionibus, quantitatum diversitatibus, intervallis differentiarum, proportionum proportionalitatumque mirabili aequalitate et insolubili consonantia. " Ex hic accipitur, quod sub indifferenti unitate res creatae sunt in Deo.

3. Adhuc, Maximus ibidem dans hujus rei signum, dicit sic: " Actus intellectus in monade numeros accipientis, est motus animi purissimos in sua natura numeros absque ulla imaginatione intuentis. Opus vero quo scilicet eosdem numeros ponit in speciem, est animi motus, purissimos numeros quos in seipso considerat, phantasiis veluti quibusdam corporibus incrassatos memoriae commendantis ibique ordinantis, eorumque rationes facilius tractantis, forasque quibusdam signis corporalium sensuum significatos in aliorum notitiam tradentis. Intellectuales ergo numeri ex monade se diffundunt, ut in animo quodammodo splendescant: deinde ex animo in rationem profluentes apertius se patefaciunt: mox de ratione in memoriam decurrentes, phantasticas ipsius memoriae natura excipiunt apparitiones, in quibus virtutes multiplicium formarum suarum inquisitionibus suis latenter aperiunt: deinde in sensus sive sensibiles qualitates: postremo in figuras: eo quod diversitatem figurarum exigit diversitas specierum. " Ex hoc accipitur, quod omnia creata in Deo secundum quod in Deo sunt, unum sunt, et non cadunt in numerum vel differentiam, nisi in quantum magis vel minus ab eo procedunt.

Et hoc concedendum est: quia haec est fides Catholica. In Deo enim non sunt nisi idem quod divina essentia: quia dicit Augustinus, " Quidquid in Deo est, Deus est. " Essentia autem divina sub unitate est et non sub pluralitate.

Solutio. Dicendum, quod sub unitate sunt in mente divina, hoc est, ut unum, sed non ut multa: quia quod est in causa prima, est in ea per modum causae et non per modum causati. Unde, sicut dicitur in libro de Causis, causatum in causa est causa. Quamvis tamen unum, sint in causa, relativam tamen habent pluralitatem: eo quod illud unum ad multa refertur, et formali relatione qua refertur ad

unum, non refertur ad aliud, licet res una et eadem sit, sicut optime posuit Dionysius exemplum in unitate et centro. Una enim unitas est omnis numeri principium: relatio tamen qua refertur ad unam speciem numeri et ratio, non est una et eadem cum relatione et ratione qua refertur ad aliam. Et similiter est de centro, quod est principium linearum ductarum de centro ad circumferentiam, quod alia relatione et ratione refertur ad unam quam ad aliam: quae rationes relationum, quia secundum Boetium, non addunt, nec minuunt, nec variant aliquid in re, nullam in centro inducunt pluralitatem.

Et haec est intentio Augustini. Quia tamen relationum est pluralitas et non rei, hanc consignificando dicit: " Ideae sunt in mente divina: " et ut removeat pluralitatem realem, non dicit plures ideae, vel multae ideae: quia in Deo sunt ut unum et non ut multa.

Et quod dicit, quod alia ratione fit equus, alia homo, ostendit hoc quod dictum, est. Ratio enim proprie respicit finem operationis qui est opus ipsum, et diversa opera in forma ad opificem una relatione referri non possunt, et per consequens nec opifex ad ipsa. Nec est simile de artifice creato et increato: quia artifex creatus exemplar operis non est, nisi per formam ab opere acceptam: et ideo per unam rem non potest esse exemplar duorum. Opifex autem creatus sicut seipso causat, ita seipso exemplar est: et ideo per idem re, multiplicatum relatione, causa exemplaris omnium est.

Et per hoc patet solutio ad totum.