AD COMMENTARIUM ADDITIONES 327

i

Atque iisdem quaestionibus implicantur Episcopi et ipsa S. Congr. Rituum, dum petitas facultates concessere. Quid enim, si non ex necessitate, sed ex conniventia egerint, ut scilicet po- stulantibus complacerent? Quidquid autem sit; ex simplici unius vel alterius concessionis et approbationis facto oppositorum sen- tentia non demonstratur. Factum enim iuri niti debet, ut pro- bationem inducat. At ius Ordinariorum et ipsius S. Rituum Con- gregationis, circa approbationem, revisionem, collationem libro- rum liturgicorum post Constit. Officiorum saltem dubium est. In dubio autem benignior est sequenda sententia.

Demum a viro authentico nos audivimus ipsi, editores nunc ad S. Rituum Congregationem sese convertere pro uno testi- monio conformitatis novae editionis cum exemplaribus authen- ticis, non pro revisione aut approbatione. Ita ut argumentum in ipsos oppositores retorqueri posset.

Queruntur tamen cl. oppositores, si nostra sententia reti- neatur, in deteriorem conditionem libros liturgicos prae aliis fore prolapsuros, cum hi revisioni et approbationi subdantur, non illi.

Verum in hac querela deest argumenti paritas; etenim in aliis libris qui censurae et approbationi subiacent, praecedens iudicium ferendum est de religione et Orthodoxia scriptorum ; ideoque accurato examini sunt necessario subdendi; in libris autem liturgicis eiusmodi examen non est instituendum, sed una conformitas cum editionibus typicis curanda. Cum autem Legislator conditam editionem illico prohibitum decernat, si quid in ea mutatum deprehendatur, hoc ipso securitati libro- rum liturgicorum satis consuluisse videtur, quamvis praece- dentem approbationem et subsequentem collationem non prae- scripserit. Editores enim cavebunt in novis editionibus librorum liturgicorum in aliquo a typicis recedere, cum sciant se illico operam et expensas perdituros. Neminem vero latet, quot quan- taque editores agere soliti sint, ut confectae a se editioni favo- rem concilient; at nihil obtenturi forent, si confecta editio ab authentica in aliquo discreparci Impossibile vero est ut discre- pantiae lateant; qua de causa difficillimum putandum est, (quam- vis aliquando contigisse ipsis Constitutionibus pro libris litur- gicis edoceamur), eos induci posse ad mutandum aliquid in novis editionibus turpis lucri gratia ; mutationibus enim sibi po- tius ruinam pararen t, praesertim cum plurimi nunc sint typo-