328 IOSEPHI PENNACCHI

graphi editoresque qui accurate munere funguntur suo; quique si editionem aliquam librorum liturgicorum a typicis discordare an imadver te re t , illico essent laturi querelas, ne ex prohibita- rum editionum venditione ipsi damna paterentur.

Ex quibus responsio etiam ad eos paratur, qui quaerunt: qui erunt iudices conformitatis novae editionis cum typicis? Et- enim erunt omnes illi ad quos spectat libros ad Sedem apo- stolicam denunciare; erunt omnes Ecclesiae viri qui mutatio- nes in illis novis editionibus animadvertunt; erunt alii typo- graphi et editores, qui ex interdicta editione damna patiuntur; collatio autem est quid prorsus obvium et facile, quae scien- tiam liturgicam non exigit. Ut autem secundum scientiam re- spondeamus: In saepe cit. § 1 8 una praecipitur uniformitas: ni- hil immutetur ; collatio per legitimam auctoritatem instituenda non praecipitur ; et non licet legem odiosam ad alia extendere. Quod si dicant, hanc collationem subintelligi; multa quidem, respondebimus, in legibus subintelligi possunt, quin tamen ad res subintellectas subditi obligari possint; praesertim si in poe- nalibus versemur.

Demum videntur libri liturgici collationem et approbationem omnino referre debere, quia comprehenduntur sub § 41, qua omnes fideles praeviae censurae ecclesiasticae subiicere debent, alios inter, libros qui respiciunt religiosas aut morales discipli- nas, ac generaliter scripta omnia, in quibus religionis, et mo- rum honestatis specialiter intersit (I) .

At respondemus, in cit. § 41, qua agitur de libris praeviae censurae subiiciendis, libros liturgicos fuisse omnino praetermis- sos, ut iam in nostra Commentatione monuimus. Non posse sed vero hos libros sub verbis citatis comprehendi ex eo pa- tet, quod in illis agatur de operibus, seu tractatibus, lucubra- tionibus, interpretationibus in S. Scripturam, Theologiam, Hi- storiam Ecclesiasticam etc., non autem de simplici textu divina- rum Scripturarum, aut librorum liturgicorum; id autem constat ex contextu, sensu, et verbis totius § 41. Utique si qui in libros liturgicos commentaria esset editurus, hoc opus praeviae cen- surae subiicere teneretur, non autem si libros ipsos liturgicos, prout illis Ecclesia utitur, typis esset amandaturus; etenim vo-

ll) Ita ci. Vcrmeérsch Op. cit. pag. 73, Edit. 2\