QUAESTIO I. Utrum processio temporalis Spiritus sancti ponenda sit.

Quod sit ponenda processio temporalis, videtur;

1. Per Bedam, qui dicit in homilia, et habetur in littera " Spiritus sancti missio est eius processio" ; sed missio est temporalis; ergo est ponere processionem Spiritus sancti temporalem.

2. Item, hoc ipsum ostenditur ratione sic; procedere est ab uno in alium; cum ergo Spiritus sanctus sit a Deo et sit in creatura et in creatura sit a Deo , a Deo procedit in creaturam; hoc autem non est, antequam creatura sit, sed hoc est ex tempore; ergo etc.

3. Item, donum sive datum a dante procedit in accipientem, cum datur; sed Spiritus sanctus ex tempore datur; ergo ex tempore procedit a dante in recipientem ergo est ponere processionem temporalem.

Contra; 1. Spiritus sancti processio idem est quod eius spiratio; sed non dicitur eius spiratio aliqua temporalis; ergo nec processio.

2. Item, sicut processio se habet ad Spiritum sanctum, sic generatio ad Filium, et quemadmodum Spiritus sanctus mittitur in mentem, ita Filius, et utrumque ex tempore; sed generatio Filii ratione talis missionis nullo modo dicitur temporalis; ergo nec processio Spiritus sancti.

3. Item, processio Spiritus sancti non dicitur temporalis, nisi secundum quod est processio ab aliquo in aliquid, utpote in creaturam; sed processio ab aliquo in aliquid non est nisi dupliciter; aut secundum processum ab agente in suscipiens, aut secundum processum a loco in locum. Sed primo modo non est temporalis processio, quia Spiritus sanctus est persona in se fixa et stans; ergo non producitur in suscipiente . Secundo modo non, quia quod tali modo procedit, a principio recedit et ad terminum accedit; hoc autem non convenit Spiritui sancto.

4. Item, omne quod temporaliter procedit ab alio, habet initium essendi ex tempore; si ergo Spiritus sanctus temporaliter procedit, ergo eius esse incipit.

5. Item, processio temporalis aut dicitur temporalis ratione Spiritus sancti aut gratiae; non ratione Spiritus sancti, quia persona aeterna est; similiter videtur, quod nec ratione gratiae, quia Augustinus dicit quarto de Trinitate "Secundum quod aliquid aeternum mente capimus, non sumus in hoc mundo": ergo si gratia elevat ad capiendum aeternum esse eius, et processio non est temporalis, ergo nec processio Spiritus sancti ratione gratiae.

6. Item, in processione Spiritus sancti in creaturam est processio Doni increati, quod est Spiritus sanctus et doni creati, quod est gratia; sed Donum increatum est nobilius; ergo cum a nobiliori debeat fieri denominatio , processio Spiritus sancti in creaturam debet dici processio increata; sed omnis talis est aeterna, non temporalis; ergo etc.

CONCLUSIO.

Ponenda est processio Spiritus sancti temporalis non ratione eius, a quo procedit, sed ratione eius, in quod procedit sicut in susceptivum, in quo recipitur.

Respondeo; Dicendum, quod processio, secundum quod communiter accipitur de Filio et de Spiritu sancto, dicitur emanatio ab hoc, scilicet a Patre; secundum quod dicitur de Spiritu sancto, dicitur processio ab uno in alium. Sed procedere ab uno in alium est dupliciter; aut sicut in obiectum, in quod protenditur, aut sicut in susceptivum, in quo recipitur. Et primus quidem modus est in processione aeterna; quia enim Spiritus sanctus procedit ut amor mutuus, ideo procedit a duobus, ita quod ab uno in alium. (Spiritus enim sanctus, ut dicit Hieronymus et Augustinus, amor est, quo Pater amat Filium et Filius amat Patrem ". Secundus modus in illa esse non potuit, quamvis ita intellexerint Graeci, quod in Filio recipitur Spiritus sanctus et a Patre producitur. Sed penes secundum modum cum receptio Spiritus sancti sit per influentiam doni gratuiti, quod ex tempore est -attenditur processio temporalis, secundum quam Spiritus sanctus dicitur procedere ab aliquo in aliquem non tantum sicut in obiectum, sed sicut in habitaculum. Et sic concedendum est, quod est processio temporalis Spiritus sancti, non ratione eius a quo, sed ratione eius in quod procedit.

1. 2. Ad illud ergo quod obiicitur de spiratione et generatione, iam patet responsio, quia neutrum horum nominum respectum dicit ad terminum, in quem fit processio.

3. Ad illud quod obiicitur, quod processio Spiritus sancti non potest esse ab aliquo in aliquid ut in susceptivum; dicendum, quod verum est ratione ipsius personae; sed tamen ratione connotati, quod est gratia, in qua datur Spiritus sanctus, suscipitur, quia gratia est in aliquo sicut in susceptivo. 4. Ad illud quod obiicitur; quod temporaliter procedit incipit esse; dicendum, quod hoc est dupliciter , quia haec determinatio temporaliter potest poni circa actum procedendi per comparationem ad principium a quo, vel in comparatione ad terminum in quem. Primo modo vera est propositio; sed sic non dicitur Spiritus sanctus procedere temporaliter, eo quod ex tempore producatur. Alio modo per comparationem ad terminum in quem; sic non habet veritatem, si procedit in hoc ex tempore, quod habeat initium, sed solum, quod incipiat esse in hoc.

5. Ad illud quod obiicitur, quod gratia non procedit temporaliter, quia elevat ad aeternum; dicendum, quod temporale dicitur tripliciter. Uno modo dicitur temporale quod habet initium et variationem et actum in tempore ; et hoc modo dicitur temporale quod subiacet tempori et est corruptibile et variabile. Secundo modo dicitur temporale quod habet initium essendi in tempore , sed non variationem, ut anima. Tertio modo dicitur temporale quod habet initium in tempore, sed actum extra tempus et supra tempus elevatum; et hoc tertio modo dicitur temporalis processio vel gratiae donatio.

Potest tamen dici, quod gratia habet esse temporale ratione eius in quo est, scilicet liberi arbitrii , quod mutatur et variatur; et verbum Augustini, quod dicit, quod non sumus in hoc mundo, est intelligendum quantum ad conformitatem.

6. Ad illud quod obiicitur, quod denominatio debet esse a digniori; dicendum, quod totum copulatum, quia destruitur destructione cuiuslibet partis, habet denominationem a parte imperfectiori. Unde si una pars copulationis est falsa, totum copulatum dicitur esse falsum; si una contingens, totum iudicatur contingens; si una temporalis, et totum temporale . Quia ergo processio temporalis includit emanationem aeternam personae et emanationem gratiae, quae temporalis est, ideo dicitur temporalis et non aeterna.

Et quod dicitur, quod denominatio debet fieri a digniori; dicendum, quod non est verum nisi in eo, in quo illud quod minus dignum est, conformatur digniori.