Sermo I

Rex autem, cum audisset, iratus est, et missis exercitibus suis, perdidit homicidas illos, Matthaei vigesimo secundo .

Quoniam bonitati iudicis attestatur, audito consilio, concitari zelo iustitiae, detestari reum in corde et etiam, si possibilitas adest, punire opere: hinc est, quod Dominus noster ad commendationem divinae aequitatis haec tria per ordinem in verbo proposito insinuat. Et primum est divinae iustitiae concitatio: secundum est culpae detestatio: tertium est poenae inflictio. Unde divina iustitia fuit concitata in auditu , culpa detestata in affectu et poena inflicta in effectu. Primum notatur, cum dicitur: Rex autem, cum audisset: secundum notatur, cum additur: iratus est: tertium, cum adiungitur: perdidit homicidae illos.

I. Dicit ergo: Rex, cum audisset, ubi notatur concitatio iustitiae per auditum. Tunc divina iustitia concitatur, cum audit primo arrogantiam detestabilis inobedientiae; secundo, malevolentiam impietatis et saevitiae; tertio, demulcentiam carnalitatis gulae. Ratione primi contemnitur Deus: ratione secundi offenditur proximus: ratione tertii inficitur corpus.

Primo concitatur divina iustitia, cum audit arrogantiam detestabilis inobedientiae, Deum contemnentis: unde Isaiae trigesimo septimo : Audiat Dominus Deus tuus verba Rabsacis, quem misit rex Assyriorum, dominus suus, ad blasphemandum Deum viventem et exprobrandum sermonibus, quos audivit Dominus Deus tuus.

Per Rabsacem, missum a rege Assyriorum ad blasphemandum

Deum, intelligitur malus Christianus, missus a diabolica suggestione ad peccandum, ratione cuius blasphematur et exprobratur Deus. Unde Beda: " Qui tunc caesus est colaphis Iudaeorum nunc caeditur blasphemiis falsorum Christianorum ", et qui consputus est salivis infidelium nunc vesanis opprobriis peccatorum exhonoratur. De hoc similiter dicitur Isaiae decimo sexto : Audivimus superbiam Moab: superbus est valde. Superbia eius et arrogantia eius plus quam fortitudo eius. Haec dicit Dominus zelo iustitiae concitatus peccatum eius reprobando.

Secundo concitatur Deus, cum audit malevolentiam crudelitatis et saevitiae opprimentis proximum ; et de hoc dicitur in hodierno Evangelio : Reliqui tenuerunt servos eius et contumeliis affectos occiderunt. Rex autem, cum audisset, iratus est, et missis exercitibus suis, perdidit homicidas illos et civitatem illorum succendit.

Reliqui vero non solum contempserunt venire ad fidem, immo tenuerunt servos suos, id est Apostolos capiendo et incarcerando, et afflictos, vexatione innumerabilium tribulationum, occiderunt corporaliter. Rex autem, cum audisset vocem sanguinis ad se clamantis de terra, iratus est, secundum Glossam , "in ultionem exarsit", et missis exercitibus suis, " scilicet Romanis sub Tito et Vespasiano ", perdidit homicidas illos, id est "ludaeos" sanctos " persequentes "; et civitatem illorum succendit, scilicet " Ierusalem ". Unde satis " apparet, eam fuisse ex toto succensam et funditus destructam, cum sit modo constructa extra portam, ubi Christus crucifixus fuit", cum locus crucifixionis Christi sit extra portam civitatis.

Tertio concitatur Deus, cum audit demulcentiam carnalitatis gulae inficientis proprium subiectum: unde in Psalmo : Tentaverunt Deum, ut peterent escas animabus suis: et sequitur: Audivit nominus et distulit, et ignis accentus est in Iacob, et ira ascendit in Israel. - Iudaei carnales et gulosi statim, ut passi sunt famem, appetierunt esse in terra Aegypti super ollas carnium: .nec adhuc suffecit eis peccare peccato gulae concupiscendo carnalia delectamenta Aegypti, immo adhuc apposuerunt peccare ei peccato diffidentiae et blasphemiae male loquendo de Deo, quod non posset parare eis mensam in deserto . Ideo audivit Dominus hanc vocem, et displicuit: sed tanquam misericors distulit, disponens omnia suaviter, quousque escae essent in ore ipsorum, ut experirentur, nihil impossibile esse apud Deum , et postea iuste punivit eos, cum ira Dei ascendit super eos. Vere gulosi, quorum Deus venter est , tanto impetu ad cibum bestialiter feruntur, ut nihil cogitent de Deo, sed tantummodo, ut possint ventrem implere, quorum gloria in confusione est, propter rationis subversionem.

II. Secundo in verbo proposito notatur detestatio culpas in affectu, cum subdit: iratus est. Tria sunt, quae detestatur Deus et propter quae irascitur. Primum est elatio superbiae in praeeminendo ; secundum est negotiatio avaritiae in acquirendo: tertium est defoedatio luxuriae in lasciviendo. Et hoc dicitur plenius Lucae decimo quarto : Nam unus dixit: Villam emi; alius dixit: Juga boum emi quinque: tertius respondit: uxorem duxi: hoc est dictu: unus, propter superbiam principandi: alius, propter avaritiam accumulandi; unde per iuga boum intelligitur superflua occupatio quinque sensuum circa terrena: tertius, propter luxuriam lasciviendi, provocaverunt iram Dei contemnendo venire.

Primo irascitur Deus propter elationem superbiae in praeeminendo; unde Threnorum secundo : Confregit in ira furoris sui omne cornu Israel.

Per cornu intelligitur elatio superbiae, quae nisi humilietur interiori inspiratione, aut exteriori praedicatione, aliquando Deus in ira furoris sui, ratione effectus, confringit, mortis punitione, secundum quod dicitur Exodi decimo quinto: Misisti iram tuam, quae devoravit eos sicut stipulam.

Secundo irascitur Deus propter negotiationem avaritiae in acquirendo: unde dicitur in Canonica Iacobi : Aurum et argentum vestrum aeruginauit; et aerugo eorum in testimonium vobis erit, et manducabit carnes vestras sicut ignis. Thesaurizastis vobis iram in novissimis diebus.

Aurum et argentum, male acquisitum generat aeruginem, quando relinquit in anima remorsum conscientiae, cuius testimonium quamvis avari in vits ista non sentiant, consopiti aviditate pecuniae, tamen post mortem stat iste remorsus conscientias, qui aerugo et vermis appellatur, eo quod ad modum vermis mordebit et colaphizabit interius. Vermis reservabitur perpetuo, quia non morietur, et ignis poenae infernalis, qui nunquam exstinguetur, devorabit carnes eorum interius et exterius. Et merito duplici poena avari punientur, qui thesaurizaverunt sibi iram, corde concupiscendo et opere rapiendo.

Tertio irascitur propter defoedationem luxuriae in lasciviendo; unde in Psalmo ; Irritaverunt eum in adinventionibus suis, et multiplicata est in eis ruina: et sequitur: Iratus est furore Dominus in populum suum et abominatus est hereditatem suam.

Istae adinventiones sunt visio, cogitatio et affectio, quibus committitur peccatum fornicationis in corde, etiamsi non possit expleri opere, secundum illud Matthaei quinto: Omnis, qui viderit mulierem ad concupiscendam eam, iam moechatus est eam in corde suo. Quot enim sunt corporis sensus, tot sunt spiracula, per quae intrant aquae concupiscentiarum ad animam: et nisi ab amore carnalitatis discedatur per mortificationem carnis et omnis occasionis remotionem , Deus adeo in iram provocatur, ut eam propter foetorem luxuriae abominetur.

III. Tertio in verbo proposito notatur inflictio poenae in effectu, cum subinfert: perdidit homicidas illos, missis exercitibus suis, " scilicet Romanis sub Tito et Vespasiano imperatoribus ", perdidit homicidas illos, scilicet " Iudaeos ". Unde per istos imperatores Ierusalem funditus destructa, et Iudaei occisi et dispersi et venditi, triginta pro uno denario ; sicut vendiderunt Christum pro triginta denariis. Infligit Deus poenam et perdit quemlibet triplici de causa: primo, propter deviationem perfidiae, sive ignorantiae in discernendo: secundo, propter desperationem veniae in diffidendo: tertio, propter defectionem patientiae in sustinendo. Et primum est contra veritatem: secundum, contra bonitatem; tertium, contra potestatem.

Primo perdit Deus aliquem propter deviationem perfidiae sive ignorantiae in discernendo: unde in Epistola Iudae dicitur: Iesus populum suum de terra Aegypti salvans, secundo eos qui non crediderunt, perdidit. Quia omnia, contingebant illis in figura, ideo secundum exhibitam veritatem dicamus: Iesus populum suum, scilicet Christianum, salvavit, consignatione proprii sanguinis: ipse enim verus est Agnus, cuius sanguinis virtute salvantur Christiani: de terra, Aegypti, id est de statu erroris et infidelitatis per aspectum splendoris et veritatis. Aegyplus enim tenebra interpretatur et significat statum infidelitatis, in quo homo tenebris erroris deprimitur. - Item, eos qui non crediderunt, perdidit, demergendo eos in profundum inferni per aeternam damnationem. Ad confirmationem huius potest adduci illud Ecclesiastici sexto : Non te extollas in cogitatione animae tuae velut taurus, ne forte elidatur virtus tua per stultitiam, et folia tua comedat et fructus tuos perdat, et relinquaris velut lignum aridum in eremo.

Secundo perdit Deus aliquem propter desperationem veniae in diffidendo ; unde in Psalmo : Fructum eorum de terra perdes et semen eorum a filiis hominum, quoniam declinaverunt in te mala. - Illi declinant mala in Deum, qui desperantes de divina miseri???dia, non credunt, se posse consequi suorum veniam peccatorum, quorum fructum operationis et laboris Deus perdit. Unde ludas merito filius perditionis interpretatur, qui diffidens de divina pietate, laqueo se suspendii. Dicitur etiam, semen eorum perdi a filiis hominum, eo quod illud peccatum non est inventum ab homine, sed a diabolo, qui illud seminat in filios diffidentiae . Propter hoc dicit Augustinus in libro secundo de Anima et spiritu: " Nemo de pietate Dei diffidat, quia maior est Dei misericordia quam nostra miseria ".

Tertio perdit Deus aliquem propter defectionem patientiae in sustinendo ; unde Iob decimo octavo : Quare reputati sumus ut iumenta et sorduimus coram vobis? Qui perdis animam tuam in furore tuo.

Vere impatiens et furiosus, qui ad quamlibet molestiam sibi illatam vult recalcitrare et rependere vicem, iumentum et non homo debet reputari, eo quod non regitur discretione rationis, sed fertur bestiali motu sensualitatis: et propter hoc aliquando sordent cogitationum malignitate et iudicii temeritate in corde, opprobrii conviciositate in ore, maleficii crudelitate in opere; et tunc in furore perdit animam suam. Rogemus ergo Dominum etc.