ARTICULUS II.

Quomodo scientia Dei se habeat ad scibile, utrum, sit practica vel theorica ?

Secundo quaeritur, Quomodo scientia Dei se habet ad scibile ?

Videtur, quod sit practica.

1. Dicit enim Augustinus in libro VI de Trinitate , quod " scientia sua est causa rerum. " Et hoc dicit Commentator super XI primae philosophiae. Species autem sive forma quae est causa constitutionis rei, forma operationis est et non contemplationis. Ergo videtur, quod scientia Dei practica sit et non contemplativa.

2. Adhuc, Avicenna distingueris in- tellectum contemplativum et practicum, dicit, quod intellectus contemplativus

speciem contemplationis accipit a re per virtutes et potentias animae abstrahentes, quae sunt sensus et imaginatio, et praecipue intellectus agens. Intellectus autem practicus nihil accipit a re, sed potius utitur corpore ad imprimendum in rem. formam operis quam habet in mente, sicut dicit Aristoteles in XIV de Animalibus, quod intellectus in homine utitur manu. Sed jam habitum est ex Dionysio et Augustino, quod Deus sciendo omnia nihil accipit a rebus, sed potius videns se ut efficientem et formam exemplarem et finem omnium et singulorum, novit omnia, et sic ad se respiciens constituit omnia. Videtur ergo, quod practicam scientiam habeat de omnibus, et non contemplativam sive theoricam.

In contrarium hujus est: quia

1. In virtutibus intellectualibus, ut in VI Ethicorum dicit Aristoteles, nobilior est virtus contemplativa, quam practica. Quia igitur scientia, sapientia, intellectus, sunt contemplativae virtutes, nobiliores sunt quam ars et prudentia quae sunt practicae.

2. Adhuc, Contemplativa scientia est, qua sciuntur rationes rerum. Deus maxime scit rationes rerum. Maxime ergo habet scientiam contemplativam.

3. Adhuc, Eminentior est Deus in scientia quam homo. Homo habet scientiam et contemplativam et practicam. Ergo multo magis Deus.

Ulterius quaeritur, Cum, sicut dicit Aristoteles in II Priorum, sit scire in universali, et scire in particulari, sive in propria natura, et scire in agere, quod est in collatione principiorum ad conclusionem: utrum istae differentiae sint in scientia divina ?

Et videtur, quod non.

1. Dicit enim Commentator super XI primae philosophiae, ubi Aristoteles loquitur de intellectu divino, quod intellectus divinus est causa rerum, et scire ejus nec est scire in universali, nec in particulari, nec in agere, sed simplex intuitus suiipsius, secundum quod ipse est causa rerum et principium in omnibus, ut ubique causans esse et substantiam rerum.

2. Adhuc, Scire in universali, est scire in eo quod est universale ad scitum, et est scire imperfectum et in potentia: quia scitum in suo universali non est nisi in potentia. Deus autem scit omnia in seipso, et ipse non est universale ad scita. Ergo non scit in universali.

3. Adhuc, Scire in particulari sive in propria natura, est scire rem secundum quod est in actu et per propriam definitionem ejus. Et Deus non est propria natura scitorum. Ergo sciendo se, non scit res in particulari sive in propria natura.

4. Adhuc, Ut dicit Augustinus, " In Deo non est alternatio sive collatio conspectus hinc illuc, et inde huc, " ut paulo ante habitum est. Scire in agere semper est alternatio conspectus et collatio de principiis ad conclusionem, et e converso de conclusione ad principia. Ergo Dei scire non est scire in agere.

Et sic scire Dei nec scire est in universali, nec in particulari, nec in agere. Et cum omne quod scitur, aliquo horum trium modorum sciatur, et Deus nullo trium sciat, videtur quod in nihil sciat.

Solutio. Dicendum, quod Deus omnem et omnimodam et eminentissi- mam omnium rerum habet scientiam.

Ad primo quaesitum, dicendum, quod sicut unum est in subjecto verum et bonum, et sicut unum est, sicut dicit Aristoteles in principio primi Physicorum, quod est principium esse et principium scientiae.: forma enim rei et species relata ad principia veri et cognitionis, quae

sunt definitio, notificatio, habitudo unius ad alterum, ut generis, vel speciei, vel causae, et actus et potentiae, est principium, veri de ipsa: relatio etiam ipsius ejusdem ad principia operis, quae sunt constituere in esse, salvare, ad usum aptari, est principium operis. Et sic eadem forma subjecto relata ad diversa principia theorici intellectus et practici, principium est scientiae theoricae sive speculativae, et scientiae practicae sive operativae. Et quia Deus perfectissima est species idealis omnium, qua res constituitur et scitur, perfectissimam habet scientiam de omnibus et contemplativam et practicam, in seipso habens utramque, et nihil accipiens a rebus. Et est simile, sicut si ponamus artificem qui est forma operis sui, et convertit se super formam secundum principia veri et cognitionis, et contemplatur rem secundum quod ipsa est secundum se et secundum differentias ejus, et secundum consequentia ad ipsam, et secundum ea quae insunt ei ut passiones. Talis enim artifex una et eadem forma habet et scientiam theoricam, et scientiam practicam.

An primum ergo dicendum, quod hoc modo quo causa rerum est, practica est, et sic refertur ad opus et ad operis principia: sed hoc non prohibet, quin alio modo relata, scilicet ad principia cognitionis, de eadem forma sit scientia theorica.

Ad aliud dicendum, quod Avicenna distinguit intellectum practicum et theoricum in his quae imperfecta sunt scientia, hoc est, quae de non scientibus efficiuntur scientia. Intellectus autem divinus unus et idem est universaliter agens scita, et contemplans ea: et ideo una simplici forma secundum diversam relationem de omnibus habet et contemplativam scientiam et practicam.

Ad id quod in contrarium objicitur, dicendum quod Deo nulla deest virtutum intellectualium. Unde de sapientia sua dicitur, Sapient, vii, 21 et 23: Omnium enim artifex docuit me sapientia. Estenim in illa spiritus intelligentiae,...

omnem habens virtutem, omnia prospiciens. Quia cum Intellectualis virtutis medium sit ratio recta, ut dicit Aristoteles in VI Ethicorum, cum ipse sit ratio recta omnium scibilium et faciendorum, contemplando se, omnia scit et perfecte et contemplative.

Duo sequentia concedenda sunt.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod procul dubio proprie loquendo illae differentiae sunt scientiae illius quae accipitur a rebus, sicut est nostra scientia. Quod enim a re accipitur per considerantem, est universale, vel particulare, vel singulare: et penes hoc est scire in universali, et scire in particulari: et quod considerans ponit circa rem consideratam, est collatio fundata super rerum consideratarum habitudines logicales vel syllogisticas. Et talis modus non est scientiae divinae. Et ideo dicunt Philosophi, quod illae differentiae scientiae divinae non conveniunt. Si tamen accipiamus speciem idealem sive exemplar quod Deus est, quo omnia scit, et quo omnia constituit et facit: tunc illud intuendo prout ipsum idea est universalis et particularis habitudinis rerum, scit omnia et in universali et in particulari et in agere: et haec est Catholica fides, et in nullo contrariatur philosophiae.

Ad id quod objicitur, dicendum quod non oportet, quod ipse sit universale vel particulare, sed quod sit completum exemplar universalis et particularis.

Per hoc etiam patet solutio ad sequens.

Ad ultimum dicendum, quod sicut dit Augustinus, Deus nihil considerat alternato conspectu, sed simplici intuitu intuendo seipsum prout est exemplar omnium. Et quia ipse est exemplar omnium habitudinum rerum ad invicem, scit omnia quae ex collatione rerum inferri possunt, tam habitudine logicali, quam habitudine syllogistica: et sic habet scientiam in agere, et omnem et omnimodam omnium scibilium scientiam.