MEMBRUM I.

Utrum praescientia sit temporalis

vet aeterna ? Primo ergo quaeritur, Si praescientia sit in Deo nullis existentibus futuris? Et hoc est quaerere, Utrum praescientia sit temporalis, vel aeterna?

Ad hoc quod non sit aeterna, Magister in Sententiis objicit sic:

1. Si praescientia est de futuris, si nulla essent futura, in Deo nulla esset praescientia: sed poterant nulla esse futura: ergo potuit in Deo non esse praescientia. Et probat mediam sic, quod poterant nulla esse futura: quia potuit Deus nulla facere: libertatem enim habuit ad faciendum, vel non faciendum: ergo videtur in Deo potuisse non esse praescientia.

2. Adhuc, In illo capite, Ad hoc juxta modulum, ex verbis Augustini dicit Magister: " Sicut creator ad creaturam relative dicitur, ita praescientia et praescius ad futura referri videntur. " Ex hoc arguitur sic: Creator ex tempore dicitur de Deo, et non ab aeterno: ergo praescientia et praescius de Deo dicuntur ex tempore, et non ab aeterno.

3. Adhuc, In eodem capite dicit Magister, quod cum res desinit esse futura, desinit esse praescientia: cum incipit esse futura, incipit esse praescientia: ergo praescientia est quae incipit et desinit. Nihil quod incipit et desinit, est aeternum. Ergo praescientia aeterna esse non potest.

4, Adhuc, Quidam objiciunt sic: Praescientia est respectu futuri: in Dei scientia nihil est futurum, sed omnia praesentia: ergo in Dei scientia nulla est praescientia.

5. Adhuc, Omnis scientia Dei immutabilis est, ut in praehabitis determinatum, est: praescientia mutabilis est: ergo praescientia in Dei scientia non est.

In contrarium hujus est,

1. Quod dicit Magister in I Sententiarum, distinct. XXXV, cap. Scientia vero, ex verbis Ambrosii in libro V de Fide , quod scivit Deus ab aeterno aeternum, et omne quod futurum erat, et scivit immutabiliter. Scit quoque non minus praeterita vel futura quam praesentia, et sua aeterna sapientia et immutabili scit ipse omnia quae sciuntur. Omnis enim ratio supernae et terrenae sapientiae, ut ait Ambrosius, in eo est: quia omnem sapientiam et omnem scientiam capit sua immensa scientia. Sic quod ab aeterno Deo conveniat.

2. Adhuc, Non videtur valere quod dicit Magister, si dicit respectum ad futurum, quod propter hoc ex tempore Deo conveniat, sicut creator: quia hoc dictum, mundum fore ab aeterno, verum est: et tamen dicitur respectu futuri..

3. Adhuc, Cum dicitur praescientia, duo dicuntur, scilicet scientia, et antecessio ad rem scitam. Constat, quod scientia aeterna est. Quaeratur ergo, Si antecessio sit aeterna? Et videtur, quod sic. Antecessio enim ante omnem crea- turam est: et quidquid est ante omnem creaturam, aeternum est: ergo antecessio aeterna est: quidquid ergo dicitur in hoc verbo, praescientia, aeternum est: ergo praescientia aeterna est,

Solutio. Dicendum, quod praescientia Dei aeterna est, et ab aeterno Deo convenit. Sed de aeterno duplex est consideratio: consideratur enim simpliciter in quantum aeternum est, et non in respectu ad aliquid extra se, sicut dicitur Deus substantia, essentia, bonitas: haec enim non respiciunt in ipso nisi aeternum, quod sine principio est et sine fine. Consideratur etiam, aeternum ut est principium temporalis ut factivum per artem, et sciens et disponens creata tam in fieri quam in esse et conservatione: et sic quia temporale dependet ad aeternum, et respectum dependentiae habet ad ipsum, necesse est cointelligi oppositum respectum in aeterno, in quantum est principium temporalis: correlativa enim oppositorum respectuum sunt, et sine illis relativa esse non possunt. Et sic de aeterno multa dicuntur temporalia, Sicut quod causa est, quod principium est creaturarum, quod praescius est. Sed quaedam de illis dicuntur ex tempore: quaedam autem ab aeterno: et quaedam dicuntur, quorum dependentia quae est in creatura, ex tempore incepit, ut creator et dominus: exitus enim de nihilo ad esse, et famulatus subjectae creaturae in ipsa creatura inceperunt ex tempore. Et curri relativa posita se ponunt, ut dicit Aristoteles in Praedicamentis, in respectu dependentiae creaturae ad creatorem necessario ponitur oppositus respectus, qui etiam ex tempore Deo convenit, ut creator et dominus: et talia secundum dici in Deo incipiunt, sed numquam desinunt. Ex quo enim creator esse incipit, semper erit creator: et ex quo creatura famulata est, et semper erit dominus, et semper erit creatura ab ipso ex nihilo ad esse deducta, et semper erit subjecta ad famulatum. Quaedam etiam

dicuntur sic de aeterno secundum ordinem ejus ad temporale: et cum ordo ipsius sit antecessio aeternitatis ad tempus, illa ab aeterno Deo conveniunt, sed non semper in aeternum. Et hujus causa est, quod ordo posterioris ad prius variabilis est: et cum mutatur posterius, mutatur respectus dependentiae ipsius ad prius: et illo mutato necesse est mutari oppositum eorum respectum in priori, qui tamen in eo non est nisi secundum dici. Et tale est praescius et praescientia.

Et ideo dicit Magister in. libro I Sententiarum, distinct. XXXV, quod si nulla sint futura, non erit futurorum, praescientia: et tamen erit praescientia Dei qua ipse scit et praescit universa: sicut si nulla sint illuminabilia, non erit lumen illuminans illuminatione passiva, licet sit semper illuminans illuminatione activa. Et talis mutatio creaturae est secundum esse et secundum dici, Dei autem non nisi secundum dici, et non secundum esse.

An primum ergo dicendum, quod hoc procedit, secundum quod praescientia dicit respectum ordinis ad posterius: quia sic mutato posteriori, necessario significatur non esse prioris respectus ad posterius. Unde licet id quod est praescientia, maneat, tamen sub ratione ordinis ad praescitum non manet: et hoc nullam inducit mutationem, ut dicit Augustinus in libro V de Trinitate , sicut nihil mutatur in nummo, quando de non pretio pretium efficitur.

Ad aliud dicendum est, quod non est usquequaque simile, sed in genere tantum simile est, quod utrumque scilicet ponit respectum ad temporale. Sed in modo respectus dissimile est: quia respectus in creatore et domino causatur secundum modum dicendi ab eo quod est ex tempore: respectus autem, qui est in praescientia, causatur ab ordine aeter- ni ad temporale: et ideo non procedit argumentum, hoc: et quia ab insufficienti est, peccat secundum fallaciam consequentis.

Ad aliud dicendum, quod praescientia incipit et desinit non secundum id quod est, sed mutatione respectus ordinis prioris ad posterius, quae mutatio in futuro est secundum esse et causam, in praescientia autem secundum dici tantum: et ideo non sequitur, quod praescientia secundum esse incipiat et desi-

nat.

Ad aliud dicendum, quod in Dei scientia quantum ad id quod est et quo est et specie ideali, nihil est futurum, sed omnia praesentia: sed quantum ad id cujus est, sive de quo est, respectum ad futurum habet.

Ad aliud dicendum, quod scientia Dei secundum id quod est et quo est, immutabilis est: sed quantum ad id cujus est, mutatione illius mutatur secundum, respectum ad ipsum secundum dici et non secundum esse. Et est exemplum Boetii in columna quae modo est a dextris, transitu meo ad oppositum situm efficitur mihi a sinistris sine sui mutatione, sed per meam mutationem.

Ad id quod objicitur in contrarium, dicendum quod scientia non mutatur, sicut dicit Ambrosius, sed respectus antecessionis secundum dici mutatur, propter causam quae dicta est.

Ad aliud dicendum, quod ab aeterno convenit: quia antecessio aeterni ad temporale est aeterna: sed non oportet, quod in aeternum conveniat, propter rationem quae dicta est: sicut et hoc dictum, mundum fore ab aeterno verum est, tamen cum factus est mundus, non est verum mundum fore, sed esse vel fuisse.

Ad ultimum dicendum, quod praescientia hoc modo aeterna est: quia ab aeter-

no Deo convenit: sed quia ad futurum dicitur, propter hoc sublato futuro desinit esse respectus prioris ad posterius: et hoc non est desinere simpliciter, sed secundum quid.