MEMBRUM II. Utrum praescientia sit causa rerum

?

Secundo quaeritur, Utrum praescientia sit causa rerum ? quod. quaerit Magister in libro I Sententiarum, distinct. XXXVIII, cap. Videtur enim praescientia Dei causa eorum esse quae ei subsunt.

Et objicit sic:

1. Si impossibile est non evenire quae praescita sunt, videtur ipsa praescientia qua praescita sunt, eis esse causa eveniendi. Et fundatur ratio Magistri super hoc quod dicit Boetius, quod causa est cujus esse sequitur aliud. Sed sequitur, si praescit hoc Deus, quod de necessitate eveniet. Ergo praescientia est ei causa eveniendi.

2. Adhuc, Magister inducit Augustinum in libro XV de Trinitate sic dicentem: " Universas creaturas et spirituales et corporales, non quia sunt ideo novit, sed ideo sunt quia novit: non enim nescivit quae fuerat creaturus: quia ergo scivit, creavit: non quia creavit, scivit . " Et paulo post concludit ex verbis Augustini sic: " Ecce his verbis aperte videtur Augustinus innuere scientiam vel praescientiam Dei causam esse eorum quae fiunt: cum dicit ideo ea esse, quia Deus novit. "

3. Adhuc, Ibidem inducit Augustinum in libro VI de Trinitate sic dicentem:

" Cum decedant et succedant tempora, non decedit aliquid vel succedit scientiae Dei, in qua novit omnia quae fecit per ipsam. Non enim haec quae creata sunt, ideo sciuntur a Deo, quia facta sunt: sed potius ideo facta sunt, quia immutabiliter ab eo sciuntur. Et si ideo facta sunt, quia sciuntur ab ipso, praescientia Dei causa est, per quam facta sunt . " Ergo praescientia causa est futurorum.

4. Adhuc, Scientia et praescientia Dei ars sunt ad ea quae fiunt. Ars autem ad id quod fit, causa est et effectiva et formalis. Ergo scientia et praescientia Dei sunt causa rerum factarum.

5. Adhuc, Commentator super XI primae philosophiae, ubi loquitur Aristoteles de intellectu divino, expresse dicit, quod scientia intellectus divini est causa rerum, et quod causata sunt in intellectu divino sicut artificiata in intellectu et scientia artificis.

In contrarium hujus est quod objicit Magister ibidem sic:

1. Cum omnia mala sciantur a Deo, si praescientia est eorum quae ei subsunt, erit Deus malorum causa, et per consequens auctor malorum, quod penitus falsum est.

2. Adhuc, Anselmus in libro de Concordia praescientiae ei liberi arbitrii in Deo : " Cum dico, si Deus praescit aliquid, de necessitate eveniet, idem est ac si dicam, si erit aliquid, de necessitate erit. Conditionalis enim vera est necessaria, et falsa est impossibilis. Haec autem est vera, si erit aliquid, illud erit, Ergo necessaria. In tali autem consequentia non ponitur necessitas causae, sed necessitas ordinis sive positionis sive consequentiae, quod idem est. " Per tale enim argumentum, si Deus praescit, de necessitate eveniet, non probatur, quod praescientia sit causa eorum quae fiunt, sed quod habeat ordinem antecessionis ad illa.

Solutio. Sicut Magister dicit in libro I Sententiarum, distinct. XXXVIII, solvens istam quaestionem, praescientia dupliciter dicitur, sicut et scientia, scilicet praescientia simplicis intelligentiae, et praescientia approbationis sive beneplaciti. Praescientia primo modo dicta, generaliter est bonorum et malorum: et ideo causalitatem ad ea quae sibi subsunt, dicere non potest. Sed praescientia beneplaciti sive approbationis, non est nisi respectu bonorum tantum: illa enim est cum dispositione ad opus, et illa dicit causalitatem ad ea quae subsunt.

Ad primum ergo dicendum, quod Magister temperat quando dicit, videtur: quia licet ex similitudine consecutionis videatur sequi praescitum ad praescientiam, sicut causatum ad causam, tamen in veritate non est causa: est enim in. consequentia ordinis, et non causae. Consequentia enim ordinis est, quando posito uno sequitur aliud de necessitate positionis. Sicut si video te ambulare, de necessitate tu ambulas, de necessitate consequentiae, non rei. Si enim ad rem respiciatur, antecedens nec est necessarium, nec consequens: quia non est necessarium me te videre ambulare, nec necessarium est te ambulare: tamen quia ista duo incompossibilia sunt, scilicet quod ergo video te ambulare, et quod tu non ambules, propter hoc oppositum consequentis de necessitate sequitur ad antecedens, scilicet quod si ego video te ambulare, necesse est quod tu ambules. Multa enim sunt possibilia, quae tamen simul juncta impossibilia sunt. Sicut me sedere possibile est, et me stare possibile est: tamen simul juncta impossibilia sunt: et ideo impossibile est me stare dum sedeo. Et talis necessitas consequentiae est in argumento quod facit Magister, si praescitum est, de necessitate eveniet. Et ideo praescientia non pro- batur ex hoc esse causa praesciti, sed antecedens in ordine.

Ad dictum Boetii dicendum, quod causa est cujus esse sequitur aliud. Et ita non est hic: quia hic ex positione sequitur aliud, et non ex esse positi.

Ad aliud dicendum, quod Augustinus notitiam vocat notitiam approbationis, quae cum dispositione est: quia illa est causa eorum quae subsunt sibi: et non vocat notitiam simplicis intelligentiae vel visionis: quia illa nullam ponit causalitatem ad subjecta.

Ad aliud patet solutio per idem. Loquitur enim Augustinus ibi de scientia approbationis, quae cum dispositione est ad opus et causalitatem.

Ad aliud dicendum, quod scientia et praescientia non sunt ars factiva simpliciter et universaliter, sed quaedam scientia et praescientia, scilicet quae est cum approbatione et dispositione sciti vel praesciti.

Ad aliud dicendum, quod dictum Commentatoris intelligitur de scientia practica, et non de scientia simplicis intelligentiae. Practica autem scientia cum approbatione est et dispositione ad opus.

Ad id quod objicitur in contrarium, dicendum quod procedit deducendo ad inconveniens, si praescientia simplicis intelligentiae causa praescitorum esse dicatur.

Ad. dictum Anselmi dicendum, quod verum est, et dicit rationem solutionis.