MEMBRUM VI.

Utrum praescientia Dei sit incommutabilis ?

Sexto quaeritur, Utram praescientia Dei sit incommutabilis ? quod in I Sententiarum, distinctione XXXV, in illo cap. Scientia vero et sapientia, expresse dicit Magister: et similiter, distinctione XXXIX, cap. Praeterea quaeri solet.

Quod autem incommutabilis sit scientia Dei et praescientia, probat Magister ex verbis Augustini in libro XV de Trinitate, sic dicentis: " Scientia Dei est ipsa sapientia, et sapientia est ipsa essentia sive substantia Dei: quia in illius naturae simplicitate mirabili non est aliud sapere, et aliud esse . " Et infra, " Ejus itaque scientia inamissibilis et invariabilis est: nostra vero scientia amissibilis ei variabilis et receptibilis est. " Et in eodem capite, infra, " Sicut ergo non potest augeri vel minui vel variari divina essentia, ita nec divina scientia. "

In sequenti capite statim objicit Magister in contrarium sic:

1. Potest Deus scire quod numquam scivit vel praescivit. Ponamus enim, quod aliquis non sit lecturus cras, illum scit et praescit Deus non esse lecturum. Et quia eum non esse lecturum contingens est, et quod contingit non esse, contingit esse, et e converso, potest esse, quod iste legat cras: et cum nihil possit fieri quod Deus nesciat, eo quod ipse facit esse in omnibus, si iste est lecturus cras, Deut scit et praescit eum esse lecturum: sed cum fuit non lecturus, non potuit eum Deus scire vel praescire esse lecturum: ergo mutatione rerum quae subjectae sunt divinae scientiae, aliud scit vel praescit Deus, quod nec ante scivit vel praescivit: ergo mutabilis est ejus scientia.

2. Idem objicit ibidem sic: Sit quod aliquis sit lecturus cras, hoc scit et praescit Deus: cum autem sit contingens, ponamus quod non legat: cum ergo scientia Dei et praescientia sit visio, quae non transit super res existentes, vel in praesentialitate, vel in praeteritione, vel futuritione, id quod nullo modo est sub aliqua differentia temporis, nullo modo scit vel praescit Deus: ergo quem praescivit lecturum esse Deus, modo scit non esse lecturum: et sic aliquid quod scivit, non scit: ergo minuitur et variatur ejus praescientia et scientia.

3. Adhuc, Deus scit omnia quae potest facere et praescit, et scit et praescit omnia quae fiunt et quae facit. Loquamur ergo de praescientia quae est visio: haec enim est existentium, ut dicit Magister Hugo de sancto Victore, et intelligitur existentium in aliqua differentia temporis. Sed Deus potest facere quod numquam fecit, nec facit, faciet. Illius ergo non fuit praescientia. Ponamus ergo, quod faciat: et cum, sicut dicit Augustinus, sciat et praesciat omnia quae facit et facere potest: ergo sciet et praesciet: et ante nec scivit nec praescivit: ergo scit et praescit, quod ante nec scivit nec praescivit: ergo variabilis est ejus scientia.

4. Ad hoc videtur Magister respondere, quod conceditur posse scire quod non scit, et posse non scire quod scit: quia posset esse aliquod subjectum ejus scientiae quod non est: et similiter posset non esse subjectum aliquod quod est, sine permutatione ipsius scientiae vel praescientiae, sicut superius diximus, quod sol se habet ad illuminata. Sed hoc videtur non posse stare: quia scientia di-

citor ad scibile: et ideo mutatio in scibilibus, de necessitate causat mutationem in scientia.

5. Ad hoc solvit Magister in libro primo Sententiarum, distinctione XXXVIII, cap. Hic opponitur a quibusdam, quod omnes hujusmodi locutiones, Deus potest scire quod non scivit, Deus potest praescire quod non praescivit, compositae sunt falsae, et divisae verae. Si enim compositae sunt, notatur compossibilitas duorum secundum actum quae incompossibilia sunt, scilicet Deum scire aliquid vel posse scire, et illud non scivisse vel praescivisse ab aeterno: quae duo incompossibilia sunt. Si autem divisae sint, non notatur nisi possibilitas concomitans actum. Possibilitas, dico, ad oppositum. Et haec duo compossibilia sunt. Sicut haec distinguitur, album potest esse nigram. Et sic concedit hanc divisam, Deus potest scire quod non praescivit, sub hoc sensu, Deus potest facere aliquid quod non praescivit se esse facturum: et si potest facere, scit: et sic potest scire quod non praescivit, sine sui mutabilitate. Concomitantia enim potentiae ad oppositum bene salvatur cum actu, licet actus oppositi non salventur. Et sic distinguitur haec, Deus immutabiliter scit et praescit quidquid sit, ex eo quod haec determinatio, immutabiliter, potest determinare verbum, scit, in comparatione ad nominativum sive suppositum, et sic est vera: vel in comparatione ad accusativum, quidquid, et sic est falsa: quia scitum mutabile est, et maxime quando est contingens.

Sunt tamen quidam qui contra hoc, objiciunt dicentes, quod dictum de praeterito verum, est necessarium: sed sicut hoc dictum est de praeterito, Deum praescivisse hoc, et ideo necessarium et immutabile, ita hoc praescitum esse, dictum est de praeterito et necessarium, et per consequens immutabile: et sic istud immutabiliter praescitum esse, secundum utrumque modum determinationis est verum, et ex parte scientis, et ex parte sciti: et sic de necessitate sequitur, Deus praescivit hoc, ergo de necessitate eveniet. Et praedicta distinctio nulla est, quia in utroque sensu vera est locutio. Sed dicunt, quod non sequitur, Deus immutabiliter praescit hoc, et immutabile praescitur: ergo necessario eveniet: dicentes, quod est fallacia consequentis: valet enim e converso, necessario eveniet, ergo immutabiliter Deus praescit et praescitur. Dicunt enim, quod omne necessarium est immutabile, sed non omne immutabile necessarium.. Et dant instantiam: Antichristum enim fore nasciturum verum est immutabile, non tamen necessarium. Et sic concedunt, quod prima in utroque sensu vera est: dicentes quod Deus praevidit res sub conditione veritatis qua futurae sunt: si ergo futurae sunt in necessitate, praevidet eas sub necessitate: ei si futurae sunt contingenter, praevidet eas contingenter. Et dicunt, quod Deum praevidere vel praevidisse hoc, contingens est: quia potest praevidisse hoc et non praevidisse: et hoc vocant contingens in scientia Dei.

Si autem objicitur eis, quod scientia Dei certior est quam scientia hominis: de scientia autem hominis sequitur, si homo praescivit aliquid, necesse est hominem praescivisse illud: multo magis sequitur in scientia Dei, Deus praevidit hoc, ergo necesse est eum praevidisse. Dicunt, quod scientia Dei certior est scientia hominis quantum ad infallibilitatem, sed non quantum ad sciti immobilitatem: praescientia enim Dei nec mobilitatem, nec immobilitatem confert scito: sed mobilitas praesciti propter relationem quae est inter praescientem et praescitum, mobilitatem confert praescientiae. Si enim aliquid est futurum, est praescitum: et si non est futurum, non. est praescitum scientia visionis: et sic praescientia ad duo opposita se habet in contingentibus, scilicet ad esse praescitum et posse non esse praescitum, et ad non esse praescitum., et posse esse praescitum. Et haec solutio magnorum et an-

tiquorum est. Dicunt enim, quod si subjecta praescientiae variantur secundum esse futurum et non esse futurum, necesse est praescientiam variari secundum esse et non esse.

Sed horum dictum directe est contra Dionysium in libro de Divinis nominibus, qui dicit, quod Deus scit et praescit, et praehabet scientiam et eminenter habet mutabilium immutabiliter .

6. Adhuc, Objectio eorum non videtur ad propositum esse. Qui enim distinguit hanc, Deus praescit mutabilia immutabiliter, vel Deus scit mutabilia mutabiliter: ex hoc quod haec determinatio, immutabiliter, vel mutabiliter, potest referri adverbum in comparatione ad nominativum vel ad accusativum. Si ad nominativum, vera est prima, et falsa est secunda. Si ad accusativum, vera est secunda, et falsa est prima. Sic distinguentes non referunt intentionem ad hoc quod determinatio referatur ad verbum in quantum transit super actum in quantum stat sub forma praescientiae, sed quantum ad futurum esse quod supponitur in nominativo. Praescitum enim et esse futurum concomitantur se: et si resolvatur haec, Deus praescit hoc, in totum quod clauditur in intellectu ejus, tunc sic resolvetur. Deus praescit hoc, hoc est, ante scit hoc esse futurum. Unde si sic proponatur, Deus sit hoc esse futurum immutabiliter,, absque dubio distinguenda est, eo quod determinatio potest referri ad verbum in comparatione ad nominativum vel accusativum. Et primo modo vera est, et secundo modo falsa est. Ergo et haec distinguenda erit, quae implicite continet istam, hoc est, Deus praescit hoc immutabiliter: et sic nihil est ad propositum quod dicunt, quod immutabilis sit praescientia ex parte praesciti, sicut ex parte praescientis: eo quod praescitum non potest non esse praescitum.

Solutio. Dicendum, quod prima solutio vera est.

Et quod objicitur contra eam, non valet: eo quod in veritate cum dicitur, Deus praescit hoc, ratione praepositionis quae venit per compositionem ad verbum, scire , scire Dei refertur ad futurum, et est sensus, Deus scit hoc ante esse futurum immutabiliter, et non refertur intentio immutabilitatis ad esse praescitum: eo quod hoc satis intelligitur ex transitu verbi in accusativum, et ex resolutione activae in passivam. Si enim Deus praescit hoc, sequitur quod hoc praescitum est a Deo: et si immutabiliter Deus praescit hoc, sequitur quod hoc immutabiliter praescitum est a Deo. Sed in intellectu ejus quod est praescire, virtute respectus ordinis non importatur nisi quod hoc sit futurum: et ideo determinatio cum dicitur, Deus immutabiliter praescit hoc, non determinat verbum in comparatione ad accusativum, nisi in quantum intelligitur res accusativi esse futura, et non in quantum intelligitur esse praescita: et ideo falsa est locutio in illo sensu: quod enim Deus praescit immutabiliter quantum ad se, hoc mutabiliter est futurum, et voluntarie est futurum et contingenter est futurum: nec praescientia Dei aliquam dat ei necessitatem absolutam, nec aufert ab eo contingentiam, licet necessitate ordinis ponat illud esse futurum: et cum illa praepositio prae notet antecessionem, et Deus praesciens sive Dei praescientia ad temporale non habeat antecessionem, nisi aeternitatis quae est antecessio infinita, sequitur de necessitate, Deus scit vel praescit hoc, ergo scivit et praescivit illud ab aeterno. Et ideo concedendum est, quod immutabilis est Dei scientia et praescientia, sicut probat Magister ex verbis Augustini, et quod nullam scientiam de novo accipit, et nullam ex tempore acquirit: quia licet ex tempore creet et de novo creet, et quod hoc verbum, creat, per respectum quem ponit ad creaturam, creaturam ponit in actu vel fieri vel esse, cui accidit de novo fieri vel esse, vel ex tempore fieri vel esse: tamen non est ita in hoc verbo, scit vel praescit: hoc enim verbum, scit vel praescit, per respectum quem ponit ad creaturas, non ponit creaturam fieri vel esse secundum actum, sed esse in potestate causae tantum: in causa autem est immutabiliter et ab aeterno: et ideo nihil de novo vel ex tempore sciet, quamvis variatio fiat in scitis et praescitis, sicut in antehabito dictum est de illuminatione solis et illuminatis.

Et per hoc solvitur quod Magister quaerit in illo capite: Hic opponitur a quibusdam, scilicet utrum possit Deus noviter scire, vel ex tempore aliquid scire?

Dicendum enim quod non, propter rationem inductam. Et hoc est quod dicit Magister sic: " Potest utique scire vel praescire quod numquam est nec erit, nec illud scitum vel praescitum est ab aeterno. " Et solvit, ut dictum est, quod composita est falsa, et divisa vera. Et concludit sic: " Non potest ergo noviter vel ex tempore scire vel praescire aliquid: sicut non potest noviter vel ex tempore velle aliquid, et tamen potest velle quod numquam voluit. Et hujus vera causa est, quia ab aeterno voluntate immobili vult et voluit ut hoc nunc fieret, quod ante nec fuit nec futurum erat: et similiter est de scientia et praescientia, scilicet quod sua immobili scientia scit, et scivit et praescit et praescivit ut hoc nunc fieret, quod ante nec fuit nec futurum erat: et ideo praescitum praescientia vel scientia visionis esse non potuit. "

Per hoc patet solutio ad sequens quod de sequenti capite adducitur ad objectionem Magistri.

Ad aliud dicendum, quod sicut in praehabitis dictum est, ex hoc non sequitur, quod aliud de novo praesciat Deus, vel sciat quod nescivit: sed variatio est in scitis et praescitis, et quod variationem illam omnem scivit et praescivit Deus ab aeterno.

Ad aliud dicendum, quod responsio Magistri est bona.

Ad id quod objicitur in contrarium, dicendum quod scientia dependet ad scibile in his in quibus scientia accipitur a scibili: sed in scientia Dei scientia est causa scibilis, et scibile dependet a scientia etiam secundum esse: et ideo mutatio scibilis non mutat scientiam, nisi forte per accidens, scilicet quod est alicujus, vel erit, cujus non fuit nec ante fuit ab aeterno.

Ad aliud dicendum, quod solutio Magistri bona est, et patet ex antedictis.

Ad id quod objicitur in contrarium, dicendum quod non valet, nec ad propositum est. Et quod dicunt, quod Deus praevidet futura in conditione veritatis in qua sunt, hoc est, necessaria necessario, et contingentia contingenter esse futura, verum dicunt. Et quod addunt, quod hoc confert contingentiam scientiae divinae, falsum est et haereticum, si contingentia scientiae ad scientem referatur: sed si referatur ad scita, vel quod expressius est, ad futura esse scita: tunc non variat scientiam, nisi per accidens, sicut illuminata per accidens variant illuminationem.

Ad aliud dicendum, quod bene concedimus, quod haec solutio non est ad propositum, et non valet, nec concordat dictis Sanctorum, scilicet Dionysii, Augustini, et Anselmi.

Et ad hoc quod dicunt, quod non sequitur, si immutabiliter sive immutabile est, ergo est necessarium. Dicendum, quod si loquuntur communiter de necessitate consequentiae et consequentis, falsum dicunt: bene enim sequitur, hoc est immutabile, ergo est necessarium necessitate consequentiae, vel consequentis, vel utroque modo. Si autem loquuntur de necessitate consequentis tantum, tunc verum dicunt. Non enim sequitur, hoc est immutabile, ergo est immutabile necessitate consequentis. Et quod ulterius dicunt, quod contingentia sciti contingentiam ponit in scientia Dei, nec veram est, nec sanae fidei congruum: non enim ponit contingentiam in scientia Dei in quantum Dei est, sed ponit contingentiam in ea in quantum est super scita: et hoc est per accidens, sicut jam dictum est. Nec est bene cautum dicere, quod scientia Dei in aliquo sit comparabilis scientiae hominis, sive quantum ad infallibilitatem, sive quantum ad sciti immutabilitatem: scientia enim Dei intima est omni rei, eo quod Deus in omnibus est principaliter causans in eis esse et conservationem et mutabilitatem et omnia. Et ideo solutio inducta tenenda est, et non est de objectis in contrarium.