Sermo II .

Sermo magistri Bonavontnrae.

Serve nequam, omne debitum dimisi tibi, quoniam rogasti me. Nonne ergo oportuit, et te misereri conservi tui, sicut et ego tui miserius sum? Et iratus dominus eius tradidit eum tortoribus Matthaei decimo octavo .

Omnia illa bona caelestia, fratres mei, sub comparatione istorum bonorum terrenorum intelligi habent, nec aliter possunt intelligi. In cuius signum Dominus frequenter de regno suo loquebatur turbis in figuris et parabolis. In Evangelio ergo hodierno recitatur parabola de quodam rege, qui posuit rationem cum servis suis ad similitudinem Regis aeterni, qui est sapientissimus, benignissimus, districtissimus. Sagacitas divinae Sapientiae consistit in rerum de nihilo creatione: benignitas, in rerum creatarum conservatione: sed severitas eius iustitiaeapparebit in extremo examine, in operum nostrorum discussione. Ista tria notantur in Evangelio hodierno. Nam eius sapientia notatur in hoc, quod prudenter rationem cum servis suis posuit ;benignitas eius in hoc, quod servo supplicanti sibi omne debitum dimisit: severitas iustitiae in hoc, quod servum nolentem misereri conservi sui crudeliter punivit. Ex istis tribus concludit Dominus in fine huius Evangelii : Sic et Pater meus caelestis faciet vobis, si non remiseritis unusquisque fratri suo de cordibus vestris.

His praelibatis, possumus in verbis propositis tria notare: primo, erga servum nequam largitas divini beneficii. Hoc tangitur, cum dicit: Serue nequam, omne debitum dimisi tibi, quoniam rogasti me. Secundo notatur opportunitas divini exempli, cum subdit: Nonne oportuit, et te misereri conservi tui? quasi dicat: oportebat. Tertio notatur praeclaritas divini exempli, cum subdit: sicut et ego tui misertus sum. Ex istis tribus potest quilibet homo perpendere in corde suo, si est bonus servus, vel nequam: si est bonus servus, est in via salutis: si nequam, in via damnationis. Et quia " privationes cognoscuntur per habitus ", videamus, qui est servus bonus, ut videamus, qui est servus nequam.

Nota, quod servus bonusdictur tripliciter: quando est gratus de divinis beneficiis, quando est obediens divinis praeceptis et quando est configuratus divinis exemplis: econtra servus nequam est qui est ingratus de Dei beneficio, non obediens divino mandato, non configuratus divino exemplo.

I. Circa primum nota, quod servus bonus dicitur gratus de Dei beneficio tripliciter: primo, quando recognoscit beneficium sibi gratis a Deo impensum: secundo, quando recompensat gratuitae dilectionis affectum; tertio, quando multiplicat talentum sibi a Deo commissum. Econtra servus nequam est qui ista tria bona non facit.

De primo dicit Isaias quinquagesimo secundo : Ecce, intelliget servus meus, exaltabitur et elevabitur et sublimis erit valde. - Dicit primo: intelliget, hoc est, plenam intelligentiam a Deo accipiet: quando enim homo cognoscit humiliter propriam infirmitatem suam, eo quod nihil boni habet a se ipso, immo a Deo habet, quidquid boni habet, a se tantum peccata sua: tunc accipit plenam intelligentiam divinae bonitatis. Et tunc eleuatur, per gratiae Dei affluentiam, et sublimis erit, per visionis Dei plenariam fruitionem.

Econtra de servis malis dicitur in Iob vigesimo primo : Qui dixerunt Deo: Recede a nobis, et scientiam viarum tuarum nolumus. Quis est Omnipotens, ut serviamus ei? Et quid nobis prodest, si oraverimus illum?

O insani homines, qui sic dicunt ! Non est maior insania quam recedere a Deo, in quo est tota dulcedo, qui neminem vult perire, sed omnes, quantum est de se, cupit salvare. Tales sunt insipientes et vecordes, sine corde: ideoque rei facti sunt in cogitationibus suis: mali suntservi isti.

Secundo est servus bonus, qui recompensat gratnitae dilectionis affectum. Talis servus erat David, qui dicebat de se ipso: O Domine, quia ego servus tuus; ego servus tuus et filius ancillae tuae. Bis dicit: ego servus tuus: primo, servus tuus, ad imaginem et similitudinem tuam creatus: item, servus tuus , quia pretioso sanguine tuo redemptus: et filius ancillae tuae, matris Ecclfesiae, in qua per baptismum, vel per poenitentiam sum iustificatus: vel filius ancillae tuae, Virginis Mariae, quae de se ipsa ait: Ecce, ancilla Domini , per quam tibi credo esse reconciliatus. Quid retribuam Domino pro omnibus, quae retribuit mihi ? Ad imaginem suam me creavit, sanguine suo pretioso redemit, iustificavit, quando corpus meum fragile corpori claritatis suae configurabit: si in me fecerit. Quid ei possum pro tot et tantis retribuere? Certe illnd quod subditur: Calicem salutaris accipiam, hoc est, me ipsum totum suo servitio impendam. Non plus possum dare ei quam me ipsum. Utinam quilibet nostrum diceret illud quod dicebat Tobias iunior Angelo Raphaeli, quem putabat esse hominem: Azaria, frater, si me ipsum tradam tibi servum, non ero condignus providentiae tuae ! O Domine Deus ! si me ipsum tibi servum tradam, non sum dignus gratiae tuae. Ideo dicebat beatus Anselmus : " O Domine, quia me fecisti, debeo amori tuo me ipsum totum: quia me redemisti, debeo me ipsum lotum; quia tantum promtis, debeo me ipsum totum, immo tantum debeo amori tuo plus quam me ipsum, quantum tu maior es me, pro quo dedisti te ipsum ".

Econtra de servo nequam in Ecclesiastici trigesimo tertio : Servo malevolo tortura et compedes, quando ligatus manibus et pedibus proiicielur in tenebras exteriores, quia ista non cognoscit.

Tertio est servus bonus, qui multiplicat sibi talentum a Deo commissum ; de hoc Matthaei vigesimo quinto : Homo quidam, peregre proficiscens, vocavit servos suos et uni dedit quinque talenta, alii autem duo, alii vero unum. - Per ista talenta intelligo Dei dona, quae dat Deus servis suis, ita quod per unum talentum intelligo timoris filialis donum, quo sicut boni filii debemus Deum Patrem timere: duo talenta sunt duo legis praecepta: amor Dei et proximi: quinque talenta quinque dona, quae possunt comprehendi ad modum quinque sensuum corporis: visus, gustus, auditus, odoratus et tactus, ut, sicut mediantibus quinque sensibus corporis videmus haec corporalia, ita spiritualiter videamus per eosdem bona illa aeterna. Fidelis et bonus est ille servus, qui ista quinque talenta multiplicat.

Econtra de servo nequam dicitur in Lucae decimo nono : Domine, ecce, pecunia tua, quam habui repositam in sudario. Timui enim te, quia homo austerus es. Cui Dominus: De ore tuo te iudico, sene nequam etc. Ex quibus verbis duo colliguntur : humana nequitia servi, cum dicit: De ore tuo te iudico, serve nequam; et superabundans misericordia Dei, cum subdit: Omni habenti dabitur, et abundabit. Tanta est Dei misericordia, quod non solum de bonis hominibus facit bonos, sed de malis bonos. Nullus est ita malus, quod non faciet Deus bonum, nisi sit in malitia obstinatus.

II. Secundo est servus bonus, qui est obediens divinis praeceptis, et hoc triplici obedientia: pura, prompta, perfecta.

Pura est obedientia, quae non quaerit temporale lucrum nec corporale solatium nec honorem privatum. Talis servus fuit Moyses, quia in educendo populum Israel de Aegyplo non quaesivit temporale lucrum nec carnis solatium nec honorem privatum. - Econtra multi sunt infideles, qui ista quaerunt, quidam, temporale lucrum, ut avari et cupidi: alii, carnis solatium, ut gulosi et luxuriosi: alii, honorem privatum, ut superbi et elati. De talibus ait Apostolus ad Philippenses tertio : Multi ambulant, quos saepe dicebam vobis, nunc autem et fiens dico, inimicos crucis Christi, quorum finis interitus, quorum Deus venter est, quoad gulosos et voluptuosae; et gloria in confusione ipsorum, quoad superbos; bi qui.terrena sapiunt, quoad avaros.

Est alia obedientia prompta, quae nec habet aliquid falsitatis admixtum nec imbecillitatis nec tarditatis. Talis fuit obedientia Samuelis, qui in pueritia incepit servire Domino . - Aliquorum est obedientia tarda et imbecillis, qui de die in diem procrastinant venire ad Dominam, deliciose viventes in iuventute, exspectantes facere paenitentiam in senectute, ignorantes quod dicit Sapiens : Qui delicate a pueritia nutrit seruum suum postea sentiet eum contumacem. - Quidam servus fuit, qui rogavit dominum suum, ut Ier leniter cum moneret, si male faceret, et post trinam monitionem, si in malo perseveraret, acrius verberaret. Prima vice, secunda et tertia dominus leniter corripuit servum suum, et eum videret, eum in malo obstinatum, crudeliter verberavit eum usque ad sanguinis effusionem. Ita diabolus non statim verberat peccatores, donec crudelius verberabit in inferno. Econtra de bono servo dicitur in Threnis : Bonum est viro, cum portaverit iugum, scilicet paenitentia, ab adolescentia sua.

Est alia obedientia perfecta, et ista consistit in duobus: in mandatorum Dei impletione et in consiliorum erogatione. Propter primum dicitur in Matthaei decimo nono : Si vis ad vitam ingredi, serva mandata. Propter secundum dixit Dominus cuidam iuveni volenti se sequi: Unum, ait, tibi deest : Vade, quaecumque habes vende et da pauperibus, et habebis thesaurum in caelo; et veni, sequere me etc.

III. Tertio, carissimi, est bonus servus, qui est configuratus divinis exemplis, et hoc, ut Christum imitetur quoad tria: quoad profectum virtutis, quoad exemplum humilitatis, quoad egressum libertatis.

Primo, quoad profectum virtutis. Talis servus fuit Caleb, cui Dominus testimonium perhibet : Servum meum Caleb, qui plenus alio spiritu, secutus est me, inducam in terram hanc. Dicit: Servum meum introducam in terram promissionis ; alios non introduxit, quia murmuraverunt contra Dominum. Unde nullus murmurator regnum caelorum intrare potest: soli homines virtuosi et humiles ipsum introeunt.

Secundo, ad exemplum humilitatis, sicut Dominus discipulis suis post ablutionem pedum suorum dicebat : Amen, amen, dico vobis: Non est servus maior domino suo. Et beatus Gregorius Papa , ut virtutem humilitatis commendaret, in principio epistolarum suarum ita scripsit: " Gregorius episcopus, servus servorum Dei" etc.

Item, quoad egressum libertatis, exemplo Pauli Apostoli, qui dicebat primae ad Corinthios nono de se ipso: Cum liber essem ex omnibus, omnium me servum feci. Sicut maxima servitus est servire diabolo, ita maxima libertas est servire Deo: quia ei " servire est regnare ". Quod nobis etc.