Albert the Great, Summa Theologiae

3. Si autem est causa: aut est causa necessaria, aut causa contingens. Si est causa contingens: tunc impediri potest ejus effectus, quod falsum est. Si est causa necessaria: tunc posita causa ponitur effectus: sed praedestinatio est ab aeterno: ergo effectus ejus est ab aeterno: quod falsum est: quia effectus ejus sunt appositio gratiae et collatio gloriae, quae non sunt ab aeterno.

4. Adhuc, Aut ponit aliquid in praedestinato, aut nihil . Quod nihil ponat, videtur: quia praedestinatio est non entis: in non ente autem nihil potest poni.

5. Adhuc, Augustinus in libro de Fide ad Petrum : " Nisi esses, non praedestinareris. " Ex hoc sequitur idem quod prius.

In contrarium hujus objiciunt quidam,

1. Quod dicitur, Joan. i, 47, super illud: Vidit Jesus Nathanael. Ibi Glossa Augustini: " Melius fuit Nathanael cognoscere utramque naturam in Christo, quam esse praedestinatum. " Et arguitur sic: Si melius, ergo aliquid bonum est praedestinatio in praedestino: quia nisi esset bonum, aliud non esset melius.

2. Adhuc, Praedestinatio non esset multis causa standi, nisi aliquid poneret in eis secundum effectum. Dicit autem Augustinus, quod " praedestinatio multis fuit causa standi. " Ergo praedestinatio aliquid ponit in praedestinatis secundum effectum.

3. Adhuc, Lucae, x, 20: Gaudete quod nomina vestra scripta sunt in caelis. Non scribuntur autem nisi per praedestinationem. Ergo dicit gaudendum esse de praedestinatione. Dicit autem Augustinus super epistolam ad Romanos, quod " gaudium est diffusio animi in conceptu boni. " Ergo aliquod bonum est in praedestinato causatum a praedestinatione, de quo dicit esse gaudendum.

Ulterius quaeritur, Si praedestinatio causa necessaria est, tunc videtur, quod necessario ponat suum effectum: et sic videtur sequi, iste est praedestinatus, ergo de necessitate salvabitur: et similiter, iste est praedestinatus, ergo non potest damnari.

Ad hoc respondet Magister in libro primo Sententiarum, distinct. XL, cap. Quibus respondemus, quod istae locutiones distinguendae sunt ex compositione, et divisione. Alia namque fit intelligentia si per conjunctionem haec accipiantur dicta, atque alia si per disjunctionem. Si enim cum dicis, praedestinatus non potest damnari, intelligis ita, id est, non potest esse ut praedestinatus sit et damnetur, verum dicis: quia conjunctum intelligis: falsum autem si disjunctum, ut dicas justum non posse damnari quem dico esse praedestinatum: potuit enim non esse praedestinatus, et ita damnaretur.

Contra hanc etiam responsionem objicit Magister, et ostendit

1. Quod in sensu compositionis est falsa: tunc enim sensus est, quod utrumque istorum simul esse non potest, scilicet quod iste praedestinatus sit et damnetur. Sed alterum istorum non potest non esse, scilicet quin iste sit praedestinatus: ab aeterno enim praedestinatus est, et non potest non esse praedestinatus. Cum igitur impossibile sit simul utrumque esse, et impossibile sit alterum non esse, scilicet quin sit praedestinatus, sequitur necessario, quod impossibile sit quod damnetur, et quod necessarium sit quod salvetur. Et dicit Magister, quod in hujus quaestionis solutione magis vellet alium audire, quam per se aliquid dicere. Tamen tandem sic solvit Magister, dicens quod sicut ab aeterno Deus potuit non praedestinare, ita potest modo eum Deus non praedestinasse ab aeterno, et ita potest iste non fuisse praedestinatus: et si non fuisset praedestinatus, nec modo esset praedestinatus: et si modo non esset praedestinatus, posset damnari: ergo praedestinatus ab aeterno potest modo non esse praedestinatus, et potest damnari.

Et si objicitur, quod istum praedestinatum esse est verum de praeterito: ergo necessarium est: et si necessarium, ergo immobile. Respondet, quod hoc verum est in factis hominum vel dictis: haec enim de praeterito vera sunt necessaria. Et hujus causa est, quia veritatem et necessitatem trahunt a re ipsa. Sed in praescientia et praedestinatione Dei non est ita: quia praescientia et praedestinatio idem sunt cum potentia Dei, quae immutabilis est, nullique innititur nisi sibi: unde sicut ab aeterno potuit eum non praedestinare, ita nunc eadem potentia potest eum non praedestinasse: et ita potest facere ut modo non praedestinatus sit ab aeterno: et sic videtur Magister evadere hanc quaestionem. Sed hoc frivolum esse videtur: non enim quaeritur hic quid de potentia Deus absoluta possit facere, illa enim infinita est: sed quid de potentia ordinata et disposita fecerit per dilectionem et electionem aeternam. Et quaeritur, quid in isto praedestinato factum sit, et quid in ipso fieri possit? Quod enim a potentia disposita et ordinata per sapientiam, et determinata per voluntatem ad actum factum est, impossibile est non factum esse: et ideo impertinens et irrationabilis videtur talis responsio.

2. Adhuc, Syllogistica videtur esse oratio: omne praedestinatum necesse est salvari: iste est praedestinatus: ergo istum necesse est salvari.

3. Adhuc, Omnem salvandum necesse est salvari: omnis praedestinatus est salvandus: ergo omnem praedestinatum necesse est salvari.

4. Adhuc, Falso et impossibili, posito, quod accidit est falsum et im-

possibile. Si ergo possibile est, quod praedestinatus damnetur, ponatur, tunc istae duae erunt simul verae, iste damnabitur, et iste fuit et est praedestinatus. Hoc autem falsum est: et dicitur in illo capite libri primi Sententiarum, distinct. XL: " Quibus respondemus, quod istae duae non possunt simul esse verae. " Ergo adhuc relinquitur, quod inducta responsio nihil est: quia data tali responsione, remanet eadem difficultas quae prius.

Solutio. Concedendum est, quod praedestinatio est causa salutis, et etiam inter omnes causas principalior: quia praedestinatio principali significato dicit praeparationem Dei aeternam ad salutem, et nemo consequitur salutem, nisi praeparatione Dei aeterna. Ad Titum, iii, 5: Non ex operibus justitiae quae fecimus nos, sed secundum suam misericordiam salvos nos fecit.

Et ideo concedendum est quod dicit Augustinus, et quod dicit Glossa ad Romanos, viii, 29. Et hoc dicitur in libro primo Sententiarum, distinctione XL, cap. Sicut enim praedestinationis effectus est illa gratia.

Ad hoc quod quaeritur, Utrum sit causa contingens, vel necessaria?

Dicendum, quod ex parte causantis causa necessaria est: quia ab aeterno et immobilis est. Sed tamen non sequitur, quod posita causa ponatur effectus. Hoc enim tripliciter potest impediri, scilicet si causa libera sit et dominus sui actus: tunc enim quamvis immobilis sit, et immutabilis, et aeterna, potest agere et non agere pro libertate sua. Et talis causa est propositum divinae voluntatis. Secundo, si idem quod agat, deficiat, et non sit: et sic est hic: quia enim praedestinati secundum esse naturale non sunt ab aeterno, ideo non potuit eis conferri gratia et gloria ab aeterno, quamvis praeparata sit eis ab aeterno. Tertio, si dependeat a futuro, per cujus operationem in contrarium effectus impediri possit, sicut in proposito. Licet enim praedestinatio praeparet isti gratiam et gloriam, tamen quia iste liberi arbitrii erit, et potest ponere obstaculum Spiritui sancto et operationi divinae, potest impedire ne conferatur ei gratia et gloria. Quod si fecerit, hoc ipsum praescivit Deus, qui antequam fiant singula, praescit ea: et ideo sequitur talem non praedestinatum fuisse. Et hoc est quod dicitur, Eccli, xxiii, 29: Domino enim Deo antequam crearentur omnia sunt agnita: sic et post perfectum respicit omnia. Psal, xxxii, 15: Qui finxit sigillatim corda eorum: qui intelligit omnia opera eorum.

Ad aliud dicendum, quod praedestinatio in quantum est praeparatio aeterna, nihil ponit in praedestinato, sicut probatum est: quia est respectu non entis, et in non ente nihil poni potest secundum actum. Sed quia, ut dicit Magister in libro primo Sententiarum, distinct. XL: " Praedestinatio dicitur aliquando praedestinationis effectus, qui est appositio gratiae, qui non est nisi respectu entis, sic dicta praedestinatio multum ponit in praedestinato. "

Ad dictum Augustini dicendum, quod Augustini verbum intelligitur de principali significato praedestinationis. Et ratio dicti est, quia praedestinatio est ante destinatio, et praepositio, prae, notat antecessionem aeternitatis ad tempus: esse autem creaturae temporale est: et ideo quod est, praedestinari non potest, nisi antequam sit, quamvis id quod est, praedestinari possit.

Ad id quod objicitur in contrarium, dicendum quod bonum dicitur multis modis, scilicet absolute, sicut bonum. honestum: et respective, sicut utile. Et hoc modo concedi potest, quod bonum fuit Nathanael esse praedestinatum, et melius in eadem ratione boni utilis, fuit ei cognoscere utramque naturam in Christo: quia illa gratuita cognitio non. fuit nisi gratiae praesentis, praedestinatio autem respectu gratiae futurae: et tunc gra- tia praesens aliquid ponit simpliciter, praeparatio autem futurae est respectu ejus quod simpliciter non est, et est secundum quin tantum: et sic potest esse comparatione in forma utilis secundum quod utrumque ut utile refertur ad salutem.

Sunt tamen qui. hoc aliter solvunt. Antiqui enim, scilicet Praepositivus et Gulielmus Altisiodorensis dicunt, quod abusiva est comparatio. Alii autem innituntur Glossae Joannis, i, 47, quae sic dicit: " Majus est caelum aperiri, et utramque naturam in eo per Angelos cognoscere, quam visos, id est, praescitos esse dum essent sub umbra mortis. Si enim ibi remanerent, quid profuisset ibi videri? Et sic non fit comparatio inter praedestinatum esse, et utramque naturam cognoscere in Christo: sed fit comparatio inter praevisos esse in dulcedine peccati: quia visio illa ad nihil utilis esset: quia omnes peccatores a Deo videntur, etiam quando sunt sub umbra mortis peccati. " Alii dicunt, quod fit comparatio inter Sanctos Veteris et Novi Testamenti, et dicunt, quod Sancti Novi Testamenti digniores sunt habiti, qui Angelis, hoc est, praedicatoribus nuntiantibus secundum veritatem utramque naturam in Christo cognoscunt, quam Sancti Veteris Testamenti, qui non cognoscunt nisi in umbra et figura. Et hoc dicunt sensisse Augustinum, quando dixit: " Majus est, " et non dixit, melius est.

Ad aliud dicendum, quod cum dicit Augustinus, quod praedestinatio fuit multis causa standi, accipitur causa secundum habitum, et non secundum actum. Habitus autem, est, ut dicit Augustinus in libro de Bono conjugali, quo quis aliquid agit cum tempus fuerit. Unde causa habitualis nihil secundum actum ponit in causato, sed ponet cum tempus fuerit.

Ad aliud dicendum, quod illa objectio non valet: quia gaudium est diffusio animi, non in conceptu boni futuri: bonum

autem futurum non ponitur secundum actum, sed ponitur In futuritione tantum.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod praedestinatio causa necessaria est salutis, et respectu causantis, et respectu causati: sed in causa ponit necessitatem ejus quod est ens necesse, et non necessitatem causandi, propter tria quae paulo ante dicta sunt. Respectu autem causati non ponit necessitatem absolutam, sed eam quam diximus esse in quaestione de praescientia necessitatem ordinis, sive consequentiae, sive positionis. Sed haec necessitas quia dependet a futuro, quod futurum dependet a contingenti secundum causam meritoriam, et potentem operari in contrarium, et ponere obicem Spiritui sancto, et a quo prima causa non tollit modum suae causalitatis, eo quod sicut dicit. Damascenus, sicut Deus nec suadet nec facit malitiam in malis, ita non compellit virtutem in bonis: et ita ex illo impediri potest: tamen propter relationem effectus ad causam, sive futuri ad praescientiam, si ex causa contingente removetur futurum, sequitur necessario, quod removetur necessitas ordinis ab antecedente ad consequens.

Dicendum tamen, quod ista est duplex, praedestinatum necesse est salvari, et ista similiter, praedestinatum impossibile est damnari: eo quod potest esse de re vel de dicto utraque illarum. Si sunt de dicto: tunc modus est praedicatum, et dictum totum subjectum sub hoc sensu, praedestinatum salvari est necesse, praedestinatum damnari est impossibile: et sic utraque vera est, et conjuncta sive composita, ut dicitur in Sententiis., Tunc enim sensus est, quod haec de necessitate conjuncta sunt et consequuntur se, esse praedestinatum et esse. salvandum: et alia duo, scilicet esse praedestinatum et esse damnandum, impossibile conjungi et se invicem consequi. Si autem sunt de re: tunc utraque falsa est, et modus refertur ad subjectum dicti sub hoc sensu, aliquem esse praedestinatum., sive aliquem qui est praedestinatus, necesse est salvari: et hoc est falsum: poterit enim obicem ponere Spiritui sancto, et sic non salvabitur: et sic in eo qui est praedestinatus, possibilitas est ad damnationem. Et similiter alia quae dicit, praedestinatum impossibile est damnari, si est de re, divisa est et falsa. Istae enim consequuntur se in ordine modalium, praedestinatum possibile est damnari, et praedestinatum non impossibile est damnari. Istae autem duae non possunt simul esse verae, praedestinatum impossibile est damnari, et praedestinatum non impossibile est damnari: quia contradictoriae sunt. Et similiter istae, praedestinatum necesse est salvari, et praedestinatum non necesse est salvari.

Ad solutionem Magistri dicendum, quod bona est et ratio ejus jam dicta est.

Ad id quod objicitur contra suam solutionem, dicendum quod non valet. In sensu enim compositionis refertur praedicatum ad subjectum sub forma praedestinationis. Et tunc sensus est: praedestinatum manentem praedestinatum necesse est salvari et impossibile est damnari: et hoc verum est. Sicut haec: album necesse est esse disgregativum visus, et album impossibile est esse nigrum.. In sensu autem divisionis sive. disjunctionis intelligitur praedicatum simpliciter referri ad subjectum sine forma praedestinationis sub hoc sensu, qui modo est praedestinatus, et ab aeterno fuit praedestinatus, necesse est salvari et impossibile damnari: et hoc est falsum. Illum enim et possibile et contingens est et damnari et salvari. Et si praedestinatum possibile est salvari et contingens: tunc sequitur, quod praedestinatum salvari non est necesse: et similiter, quod praedestinatum non salvari, hoc est, eum qui est praedestinatus, non salvari non est necesse. Et similiter ad istam, praedestinatum damnari est possibile, distinguendum est.

Ad id quod ulterius dicit Magister, qua

ratione dictum sit, satis ostensum est in objiciendo. Et, sicut ostensum est, non satis perspecte dictum est. [Intellectus enim non admittit, quod dictum verum de praeterito non sit necessarium per accidens. Si enim detur non necessarium esse, tunc possibile est ejus oppositum cum ipso esse verum: et sic simul erunt vera haec duo, hoc fuit verum, et hoc non fuit verum.

Per hoc patet solutio ad omnia illa quae inducuntur contra responsionem Magistri.

Ad id quod objicitur de oratione syllogistica, jam ostensum est ante: in mixtione enim necessarii et inesse inutilis est conjugatio ad conclusionem de inesse, si major sit de necesse, et minor de inesse, nisi minor sit de inesse simpliciter, et non de inesse ut nunc.

Et si objiciatur, quod minor est etiam de necesse: eo quod dictum est de praeterito verum, justum esse praedestinatum. Dicendum, quod non est simplici- ter de praeterito: quia, sicut jam ante dictum est, dependet ad futuram contingens: sed si esset simpliciter de praeterito, tunc esset verum quod dicitur.

Eodem modo solvendum est ad sequentem syllogismum: haec enim duplex est, praedestinatus est salvandus: ex eo quod praedicatum potest referri ad subjectum simpliciter, vel ad subjectum cum forma, sicut ante dictum est.

Ad ultimum dicendum, quod nihil impossibile accidit, si ista, praedestinatum impossibile est damnari, intelligatur de re: quia sic falsa est: et posita ea nihil accidit impossibile. Accidit enim, quod ille qui est praedestinatus ex libero arbitrio potest damnari, et habet potentiam ad damnationem: et hoc est veram: et sic refertur praedicatum ad subjectum simplex, et non ad subjectum prout stat sub forma praedestinationis. Sed secundum quod est dictio,, verum est, quod ex impossibili sequitur falsum impossibile: et sic procedit argumentatio.