DISTINCTIO XXIII.

(Textus Magistri Sententiarum)

Si Christus habuerit fidem, spem, u charitatem. Cum vero supra perhibitum sit, Christum plenum gratia fuisse, non est supervacuum inquirere, utrum fidem et spem, sicut charitatem, habuerit. Si enim his caruit, non videtur plenitudinem gratiarum habuisse. Ut autem haec quaestio valeat apertius explicari, de his singulis aliqua in medium proferenda sunt ; et primum de fide, secundum mensuram cujus, praecepit Apostolus, unicuique sapere.

Quid sit fides?

" Fides est virtus, qua creduntur quae non videntur ; " quod tamen non de omnibus quae non videntur, accipiendum est, sed de his tantum, quae credere, ut ait Augustinus, " ad Religionem pertinet ". Multa enim sunt, quae si Christianus ignoret, nihil metuendum est, quia non ideo a religione deviat.

Quot modis dicitur fides ?

Accipitur autem fides tribus modis, scilicet pro eo quo creditur, et est virtus ; et pro eo quo c reditur, et non est virtus ; et pro eo quod crediditur, quod aliud est ab eo quo creditur. Unde Augustinus, inquit : " Aliud sunteaquae creduntur, aliud fides, qua creduntur ; illa enim in rebus sunt, quae vel esse, vel luisse, vel futurae esse creduntur ; haec autem in animo credentis est, ei tantum conspicua, cujus est. "Ettamen nomine fidei censetur utrumque, et illud scilicet quod creditur, et id quo creditur. Id quod creditur, dicitur fides, sicut ibi: " Haec est fides Catholica, quam nisi quisque fideliter firmiterque crediderit, salvus esse non poterit ". Fides autem, qua creditur, si cum charitate sit, virtus est, quia " charitas, ut ait Ambrosius, mater est omnium virtutum, " quae omnes informat, sine qua nulla vera virtus est. Fides ergo operans per dilectionem virtus est, qua non visa creduntur. Haec est fundamentum, quod mutari non potest, ut ait Apostolus, quae posita in fundamento neminem perire sinit. Unde Augustinus : " Fundamentum est Christus Jesus, id est, Christi fides, scilicet quae per dilectionem operatur, per quam Christus habitat in cordibus, quae neminem perire sinit ; alia vero non est fundamentum. Fides enim sine dilectione inanis est, fides cum dilectione Christiani est, alia daemonis est. Nam et daemones credunt et contremiscunt. Sed multum interest, utrum quis credat Christum, vel Christo, vel in Christum. Nam ipsum esse Christum, daemones crediderunt, nec tamen in Christum crediderunt ".

Quid sit credere in Deum, vel Deo, vel Deum?

" Aliud est enim credere in Deum, aliud credere Deo, aliud credere Deum. Credere Deo est credere, vera esse quae loquitur ; quod etmali faciunt, et nos credimus homini, sed non in hominem. Credere 1 Deum est credere, quod ipse sit Deus, quod etiam mali faciunt. Crede re in Deum est credendo amare, credendo in eum ire, credendo ei adhaerere et ejus membris incorporari. " Per hanc fidem " justificatur impius, ut deinde ipsa fides incipiat per dilectionem operari. " Ea enim sola bona opera dicenda sunt, quae fiunt per dilectionem Dei. Ipsa enim dilectio opus fidei dicitur. Fides igifur, quam daemones et falsi Christiani habent, qualitas mentis est, sed informis, quia sine charitate est. Nam et malos fidem habere, cum tamen charitate careant, Apostolus ostendit dicens : Si habuero omnem fidem, charitatem autem non habuero, etc. quaefides etiam donum dici potest, quia et in malis quaedam Dei dona sunt.

An illa informis qualitas mentis, quae in malo Christiano est, fiat virtus, cum fit bonus ?

Si vero quaeritur, utrum illa informis qualitas, qua malus Christianus universa credit, quae bonus Christianus, accedente charitate, remaneat et fiat virtus, an ipsa eliminetur, et alia qualitas succedat quae virtus sit, utrumlibet sine periculo dici potest ; mihi tamen videtur, quod qualitas illa, quae prius erat, remaneat et accessu charitatis virtus fiat.

Ex quo sensu dicatur una fidei ?

Cumque diversis modis dicatur fides, fatendum est tamen, unam esse fidem, ut ait Apostolus : Unus Dominus, una fides. Sive enim fides accipiatur pro eo quod creditur, sive pro eo quo creditur, recte dicitur fides una. Si enim pro eo quod creditur accipiatur, ex hac intelligentia dicitur una fides, quia idem jubemur credere, et unum idemque est, quod creditur a cunctis fidelibus. Unde fides Catholica dicitur, id est, universalis. Si vero accipitur fides pro eo quo creditur, ea ratione dicitur una esse fides, non quia sit una numero in omnibus, sed genere, id est, similitudine. Unde Augustinus in lib. 13. de Trinit " Fides, quam qui habent fideles vocantur, et qui non habent, infideles, communis est omnibus fidelibus, sicut pluribus hominibus facies communis esse dicitur, cum tamen singuli suas habeant. Non enim fides numero est una, sed genere, quae, cum sit in uno, est et in aliis, non ipsa, sed similis, et propter similitudinem magis unam dicimus esse quam multas. Sicut idem volentium dicitur voluntas una, cum tamen cuique sit sua

voluntas ; et duorum simillimorum dicitur facies una. "

Quod fides est de his quae non videntur, proprie, quae tamen videtur ab eo in quo est.

Notandum quoque est, quod fides proprie de non apparentibus tantum est. Unde Gregorius : " Apparentia non habent fidem, sed agnitionem. " Idem : " cum Paulus dicat : fides est substantia rerum sperandarum, argumentum non apparentium ; hoc veraciter dicitur credi, quod non i valet videri. Nam credi jam non potest, quod videri potest. Thomas aliud vidit, et aliud credidit ; hominem vidit et Deum confessus est dicens : Dominus meus, et Deus meus. " De hoc etiam Augustinus ait : " Fidem ipsam videt quisque in corde suo esse, si credit, vel non esse, si non credit, non sicut corpora, quae videmus oculis corporis, et per ipsorum imagines, quas memoria tenemus, etiam absentia cogitamus ; nec sicut ea quae non vidimus, et ex his quae vidimus, cogitatione utcumque formamus et memoriae commendamus ; nec sicut hominem, cujus animam, etsi non videmus, ex nostra conjicimus, et ex motibus corporis hominem vivum, sicut videndo didicimus, intuemur etiam cogitando ; non sic videtur fides in corde, in quo est, ab eo cujus est, sed eam tenet certissima scientia. Cum igitur ideo credere jubemur, quia id quod credere jubemur, videre non possumus ; ipsam tamen fidem, quando est in nobis, videmus in nobis, quia et rerum absentium praesens est fides, et rerum, quae foris sunt, intus est fides, et rerum, quae non videntur, videtur fides ; et ipsa temporaliter fit in cordibus hominum, et si ex fidelibus infideles fiant, perit ab eis. " His verbis evidenter traditur, fidem ipsam in corde hominis ab ipso homine videri non corporaliter, non imaginarie, sed intellectualiter ; et ipsam tamen absentium, et eorum quae non videntur, esse. Ut enim Augustinus alibi ait: " Credimus, ut cognoscamus ; non cognoscimus, ut credamus. Quid est enim fides, nisi credere quod non vides ? Fides ergo est quod non vides credere ; veritas quod credidisti videre. " Unde recte fides dicitur argumentum, vel convictio rerum non apparentium, quia, si fides est, ex eo convincitur et probatur, aliqua esse non apparentia, cum fides non sit nisi de non apparentibus.

Descriptio fidei.

Ait enim Apostolus : Fides est substantia rerum sperandarum, argumentum, vel convictio non apparentium, quia per fidem subsistunt in nobis etiam modo speranda et subsistent in futuro per experientiam. Et ipsa est probatio et convictio non apparentium, quia, si quis de his dubitet, per fidem probantur, ut adhuc probatur futura resurrectio, quia ita crediderunt Patriarchae et alii Sancti, vel probatio est et certitudo, quod sint aliqua non apparentia, ut supra dictum est. Proprie tamen fides dicitur substantia rerum sperandarum, quia sperandis substat et quia fundamentum

est bonorum, quod nemo mutare potest.

Si illa descriptio spei conveniat.

Si vero quaeritur, an haec descriptio spei conveniat ; sane concedi potest utrumlibet. Si autem dicatur convenire, sunt et alia plura, quibus differunt fides et spes. Sed non improbe dici potest, soli fidei convenire, non spei; quia fides sola fundamentum dicitur, non quia fidesvirtus possit esse sine spe et charitate. Unde Augustinus : " Fides operans per dilectionem utique sine spe non potest esse, nec amor. sine spe, nec sine amore spes, nec utrumque sine fide ; et fides sine amore nihil prodest. " Potest tamen credi aliquid, quod non speratur, nihil autem potest sperari, quod non creditur. Ideoque credere, quod est actus fidei, naturaliter praecedit sperare, quod est actus spei, quia nisi aliquid credatur, non potest sperari. Creditur autem quod non speratur. Inde est, quod in Scriptura plerumque reperitur, quod fides praecedit spem, et spes sequitur fidem ; non quod virtus fidei praecedat virtutem spei tempore vel causa, sed quia actus fidei naturaliter praecedit actum spei ; quod etiam quidam concedunt de ipsa virtute fidei, ut naturaliter praecedat spem, non tempore.

Quare sola fides dicitur fundamentum.

Unde et recte ea sola dicitur fundamentum omnium virtutum et bonorum operum. Non autem fundamentum est charitatis, quia non ipsa charitatis, sed charitas ipsius virtutis fidei causa est. Charitas enim causa est et mater omnium virtutum, " quae si desit, frustra habentur caetera ; si autem adsit, habentur omnia. " Charitas enim Spiritus sanctus est, ut in superioribus praetaxatum est. Ipsa est ergo causa omnium virtutum, non ipsius aliqua virtutum causa est, quia omnia munera excellit. Unde Augustinus : " Respice ad munera Ecclesiae, et universis excellentius charitatis munus cognosces, quae, ut oleum, non potest premi in imo, sed superexilit. " Non ergo ejus causa vel fundamentum fides est. Gregorius tamen super Ezechielem dicit, " quia, nisi prius fides teneatur, nullatenus ad spiritualem amorem attingitur. Non enim charitas fidem, sed fides charitatem praecedit, quia nemo potest amare quod non crediderit, " sicut nec sperare. Sed hoc accipi potest dictum de fide, quae virtus non est ; ipsa enim spem et charitatem frequenter praecedit ; vel de actu fidei, qui forte naturaliter actum charitatis praecedit, sicut actum spei ; quod verba praemissa diligenter notata innuunt et ea etiam, quae addit dicens : " Nisi ea, inquit, quae audis, credideris, ad amandum ea quae audis, non inflammaberis ; " quae tantum de non visis est, ut ante diximus. Unde Chrysostomus : " Fides in anima nostra facit subsistere ea quae non videntur, de quibus proprie fides est ; de visis enim non est fides, sed agnitio. "

(Finis textus Magistri.)