ARTICULUS I.

Utrum providentia sit causa ?

Primo quaeritur, An sit causa ?

Et videtur, quod sic.

1. Boetius in IV de Consolatione philosophiae: " Omnium generatio rerum cunctique mutabilium naturarum progressus, et quidquid aliquo movetur modo, causas, formas, ordinem ex divinae mentis stabilitate sortitur. Haec in suae simplicitatis arte posita, multiplicem rebus gerendis modum statuit: qui modus cum in ipsa divinae intelligentiae puritate conspicitur, providentia nominatur . "

2. Adhuc, Omnia quae fiunt: vel fiunt ex necessitate et semper, vel fiunt naturaliter et frequenter, vel fiunt raro et casualiter et contingenter ad utrumlibet. Et in his tribus, ut dicit Aristoteles in VI primae philosophiae, primum est causa secundi, et primum et secundum causa tertii. Cum ergo secundum Boetium providentia sit indissolubilis nexus et inevitabilis et simplex ratio et forma gerendorum, ipsa est causa primaria omnium eorum quae fiunt semper, et eorum quae fiunt frequenter, et eorum quae fiunt raro. Causa autem primaria maxime influens causa est. Ergo providentia maxime causa est. Et cum sit forma et ratio gerendorum, formalis causa est, quae inter alias causas maxime influens est ad esse.

3. Adhuc, Dicit Damascenus, quod " providentia bona voluntas est Dei, " ut in praehabitis dictum [est. Sed bona voluntas Dei causa est. Ergo providentia causa est.

4. Adhuc, Augustinus in libro III de Trinitate : " Voluntas Dei est causa omnium motionum et specierum omnium . " Sed providentia voluntas Dei est. Ergo providentia causa est.

5. Adhuc, Quod imponit necessitatem rebus ut sint, causa est. Voluntas Dei, ut dicit Augustinus in libro VI super Genesim ad litteram , imponit necessitatem rebus ut sint: quia omnia quaecumque voluit, fecit. Ergo voluntas causa est: ergo providentia causa est.

6. Adhuc, Augustinus in libro LXXXIII Quaestionum: " Summe illud bonum est, cujus participatione caetera sunt bona . " Porro illud cujus participatione caetera sunt bona, per seipsum bonum est: quam divinam providentiam vocamus: sed summe bonum causa est omnium: ergo providentia causa est.

Solutio. Dicendum, quod providentia causa est, et est in triplici genere causae, propter tria quae sunt in ipsa. Dicitur enim providentia secundum compositionem, quasi procul videntia, vel pro aliis videntia. Unde in quantum est videntia, est forma et ratio exemplaris gerendorum conferentium omnibus ad debitam gubernationem: et sic est in ratione causae formalis exemplaris primaria. In quantum autem est pro aliis quae bona sunt, tangit beneplacitum voluntatis: et sic cadit in ratione causae efficientis primariae. In quantum autem est bonum primum et fons omnium bonorum, diffundens omnibus bona conferentia et competentiam: sic accipit rationem finis, et incidit rationem causae finalis.

Ad primum ergo dicendum, quod Boetius per illa verba intendit dicere, quod sit prima causa formalis et exemplaris, sicut dictum est.

Per idem patet solutio ad sequens: quia hoc procedit eodem modo.

Ad aliud dicendum, quod providentia causa efficiens est in quantum voluntas, ut jam dictum est.

Per idem patet solutio ad sequens.

Ad aliud dicendum, quod voluntas beneplaciti imponit necessitatem rebus: haec enim est cui nihil resistit. Ad Roman, ix, 19: Voluntati ejus quis resistit ? Et in quantum providentia includit in intellectu suo voluntatem beneplaciti, causa efficiens est.

Ad ultimum dicendum, quod summum bonum attribuitur providentiae per actum proprium summi boni, qui est diffundere bona: et hoc modo, sicut dictum est, induit rationem causae finalis.