Albert the Great, Summa Theologiae

1. Boetius in IV de Consolatione philosophiae: " Haec scilicet providentia actus fortunasque hominum indissolubili causarum connexione constringit: quae cum ab immobilibus providentiae proficiscantur exordiis, ipsas quoque immutabiles esse necesse est . "

2. Adhuc, Quorum causae sunt immobiles, ipsa sunt immobilia: sed providentia quae omnium gerendorum causa est, ut saepius jam dictum est, immobilis est: ergo omnia gerenda, sive per liberum arbitrium, sive per alia,, immobilia sunt: et si immobilia, ergo necessaria.

Si quis dicat, quod non est idem esse immobile, et necessarium. In contrarium est, quod res gerendae vel mobiles sunt, vel immobiles secundum comparationem ad causam per quam fiunt. Si immobiles: aut immobiles in esse, aut immobiles in non esse. Si in esse: sed causa immobilitatis in esse non est nisi necessitas: ergo immobile in esse necessarium est. Si immobiles in non esse: sed causa immobilitatis in non esse, non est nisi impossibilitas: ergo omnes res gerendae sunt impossibiles: quod falsum est. Si mobiles sunt ad esse et non esse, hujus causa non potest esse nisi contingentia. Res ergo gerendae sunt contingentes. Nihil ergo est dictum res aliquas esse immobiles, et non necessarias. Et sic videtur sequi, si providentia est causa immobilis et necessaria, quod omnia quae subjecta sunt providentiae, necessario eveniant.

In contrarium est, quod

1. Ea quae geruntur ex providentia, plerumque per liberum arbitrium eveniunt: et quae per liberum arbitrium eveniunt, contingenter eveniunt: ergo non necessario.

2. Adhuc, Si homo necessario facit quae facit, tunc non est in ipso quod facit, nec ipse est dominus suorum actuum: et ita nec pro bene factis praemiandus est, nec pro male factis puniendus: et sic perit consilium, perit casus, perit liberum arbitrium, ut in secundo Perihermenias dicit Aristoteles.

Solutio, Sumenda est auctoritas Boetii in libro V de Consolatione philosophiae sic

dicentis: " Si apud illum rerum omnium certissimum fontem nihil incerti esse potest, certus eorum est eventus quae futura firmiter ille praescierit. Quare nulla est humanis consiliis actionibusque libertas, quas divina mens sine falsitatis errore cuncta prospiciens, ad unum alligat atque constringit eventum. Quo semel recepto, quantus occasus humanarum rerum consequatur, liquet. Frustra enim bonis malisque praemia paenaeve proponuntur, quae nullus meruit liber ac voluntarius motus animorum. Idque omnium videbitur iniquissimum, quod nunc aequissimum judicatur, vel puniri improbos, vel remunerari probos: quos ad alterutrum non propria mittit voluntas, sed futuri certa cogit necessitas . " Ex quo patet, quod si omnia de necessitate evenirent quae subjecta sunt providentiae, non essent praemia bonorum, nec poenae malorum. Et ideo dicendum, quod providentia ad generanda se habet ut causa primaria, non ut causa proxima. Et licet causa primaria quantum, ad esse causati, plus influat quam causa secundaria, tamen quantum ad dispositiones causati et determinationes, plus influit secundaria quam primaria, sicut in propositione prima libri Causarum probatum est. Et quia plus influit causa primaria, et per se influit, et a se influit, ideo secundaria et quod est et quod causa est, habet a primaria, et tota constringitur et continetur ab ipsa: et ideo quod agit, ad primam causam refertur: nec deficit ab actione nisi per casum a causa primaria: et ideo consequens est, quod omne quod agit secundaria, praehabeat et eminenter praehabeat causa primaria: et cum deficit ab ipsa, hoc ipsum cognoscit primaria causa: sicut ars cognoscit vitium, et rectum cognoscit obliquum. Et ex hoc consequens est, quod quidquid fit ab omnibus secundis et quocumque se divertunt, prae- scit et eminenter scit causa prima: et tamen quia causa prima non tollit causalitatem a secunda, nec modum causalitatis, sequitur, quod quaecumque fiunt a secundis, contingenter fiunt, quando ipsa sunt contingentia: quae tamen immobili necessitate et praesciuntur et praehabentur et praeordinantur a causa prima. Et iste est intellectus verborum Boetii.

Ad primum ergo dicendum, quod providentia in gerendis non ponit nisi necessitatem ordinis, et non necessitatem absolutam. Talis autem necessitas cum dependeat a contingenti futuro, non est nisi secundum quid necessitas, et simpliciter contingentia, ut in antehabitis in quaestione de praescientia dictum est.

Ad aliud dicendum quod quorum causae proximae et essentiales immobiles sunt, illa sunt immobilia simpliciter: sed quorum causa primaria immobilis est, non sequitur, quod sint immobilia. Et hujus causa est, quia causatum illius causae puritatem et nobilitatem et certitudinem assequi non potest: sed deficit ab ipsa, et efficitur mutabilis et contingens.

Ad id quod objicitur contra responsa quorumdam, concedendum est: quia responsio illorum non est conveniens.

Ad ea quae objiciuntur in contrarium, per jam dicta patet solutio.