ARTICULUS V. De modis providentiae.

Consequenter quaeritur de modis providentiae, quos tangit Damascenus in libro II de Fide orthodoxa , ubi dicit, quod duo sunt modi providentiae. Unus secundum acceptationem, et alter secundum concessionem. Secundum acceptationem dicit esse providentiam, quae est in his quaecumque incontradictorie sunt bona, sicut est in bonis gratiae, ad quae est voluntas beneplaciti. Secundum concessionem autem sive permissionem, quam etiam vocat dilectionem, dicit fieri septem modis.

Primo quidem modo, quando ex patientia magni mali ad exemplum manifestat aliquando virtutem patientis. Unde dicit sic: " Concedit enim multoties et justum incidere in calamitates, ut eam quae in ipso latet, virtutem aliis manifestum faciat, ut in Job. Unde, Tobiae, ii, 12, dicitur: Hanc autem tentationem, scilicet plagam caecitatis, permisit Dominus evenire illi, ut posteris daretur exemplum patientiae ejus, sicut et sancti Job. Et hoc est de malis paenae justi eiicere bonum et procurare. "

Secundo modo, quando de malo et inconvenienti magno elicitur bonum commune mundi. Et de hoc dicit sic:

" Aliquando concedit inconvenientium quid agi, ut per operationem aestimatam inconvenientem, magnum et mirabile bonum diligatur, ut per crucem salus hominum. "

Tertius modus, quando per patientiam paenae fit conservatio virtutis in punito. Et de hoc dicit sic: " Secundum alium modum concedit sanctum pati male, ut non ex recta via exeat, vel ex data ei virtute et gratia in superbiam incidat, ut Paulo, II ad Corinth. xii, 7: Ne magnitudo revelationum extollat me, datus est mihi stimulus carnis meae, angelus Satanae, qui me colaphizet. "

Quartus modus est, quando de malo paenae unius alii erudiuntur. Et de hoc dicit sic: " Derelinquitur quis ad tempus in direptionem aliorum, ut quod secundum ipsum fit, intuentes alii erudiantur: ut id quod est factum de Lazaro et divite . Naturaliter enim videntes patientes, cruciamur et compatimur. "

Quintus modus est, quando ex passione hominis gloria Dei procuratur. Et de hoc dicit sic: " Derelinquitur etiam in alterius gloriam, non propter proprium vel parentum peccatum, ut, Joan. ix, 3, in caeco a nativitate, de quo dicitur: Neque hic peccavit, neque parentes ejus: sed ut manifestentur opera Dei in illo. "

Sextus est, quando exemplo patientiae unius animatur alter ad patiendum. Et de hoc sic dicit: " Rursus conceditur quis pati in alterius zelum, ut gloria ejus qui passus est, magnificata, impigra aliis passio fiat spe futurae gloriae et desiderio bonorum aeternorum, ut in martyribus, et expressum exemplum est in Lucia, quae animabatur ad passionem videns martyrium beatae Agathae. "

Septimus modus est, quando aliquis virtutibus non utens ut debet, permittitur incidere in aliquod magnum peccatum, ut ex hoc cognoscens seipsum et pro- priam infirmitatem, humilietur, et confitens peccatum suum ferventior resurgat. Et de hoc sic dicit: " Conceditur quis et in nefariam incidere operationem in direptionem alterius passionis deterioris, ut puta quis elatus in virtutibus et dilectionibus suis, concedit hunc Deus in adulterium incidere, ut ex casu in sensum veniens propriae infirmitatis, humilietur, et procidens confiteatur Domino. "

Ad idem est quod dicit Glossa Bedae, Joan. ix, 1 et seq,, quod quinque de causis accidunt flagella.

Primo, ut flagellatus probetur, hoc est, probatus ostendatur, ut in Job et Tobia.

Secundo, ut flagellatus humilietur, ne de gratia sibi facta superbiat, ut in Paulo, II ad Corinth. xii, 7 et seq.

Tertio, ut gloria Dei ad fidei aedificationem manifestetur, ut in caeco nato .

Quarto, ut per flagellum flagellatus a peccato mundetur, ut Numer, xii, 10, Maria soror Moysi percussa est lepra, ut a peccato murmuris purgaretur.

Quinto, ut poena aeternae damnationis etiam in hac vita in obstinatis inchoetur, ut in Herode et Antiocho. Act. xii, 21 et seq., in Herode de quo dicitur, quod percussit eum Angelus Domini: ei consumptus a vermibus, exspiravit. Et dicit Eusebius Caesariensis in Ecclesiastica historia, quod vermes illi pediculi fuerunt, et quod in momento scatebat pediculis qui consumpserunt eum ad ossa. De Antiocho, II Machab, ix, 7 et seq., qui gravi collisione corporis contabuit.

Et, ut universaliter dicatur, tot modi sunt hujus providentiae, quot modis contingit elici ex malo paenae vel culpae unius, bonum aedificationis in eodem vel in altero. In altero autem dico dupliciter: vel in communi, ut in Ecclesia: vel in privato, ut in privata persona: et hoc facile est invenire: sic enim est in omnibus modis inductis. Bonum autem quod elicitur, duplex est, scilicet secundum intellectum, ut eruditio, vel sui

cognitio: secundum affectum autem, ut probatio, vel confortatio, vel indignatio ad seipsum, vel etiam zelus ad imitandum alterum.