398 EPISTOLA ENCYCLICA

(1) Pius V I , epist, ad Episc. Lucion.

28 Maii 1793. - Pius V I I , litter. en-

cycl, die 17 Eebr. 1809, et Const. dat.

die 19 Iul. 1817. - Pius V I I I , litter.

encycl, die 29 Maii 1829. - Grego-

rius X V I , Const. dat. die 15 Augu-

sti 1832. - Pius I X , alloc, habit, die

22 Sept. 1852.

(2) Trid. sess. X X I V , can. 5 et 7.

(3) Concil. Ploren., et Instr. Eug. IV

ad Ármenos. - Bened. X I V , Const. Etsi

pastoralis, 6 Maii 1742.

(4) Cap. 7 de condit, appos.

(5) Hieron., epist. 79 ad Ocean. -

Ambro s., l ib. V I I I in cap. 16 Lucae,

n. 5. - August. , de nuptiis cap, 10.

absonum et absurdum sit publicam salutem a divortiis expectare , quae potius in certam societatis perniciem sunt evásura.

Igitur confitendum est, de communi omnium populorum bono meruisse optime Ecclesiam catholicam , sanctitati et perpetuatati coniugiorum tuendae semper intentam; nec exiguam ipsi gratiam deberi, quod legibus ei vicis centum iam annos in hoc genere multa peccantibus palam reclamaverit (1) ; quod haeresim deterrimam Pro- testantium de divortiis et repudiis anathemate perculerit (2) ; quod usitatam graecis diremptionem matrimoniorum multis modis damna- verit (3) ; quod irritas esse nuptias decreverit ea conditione initas, ut aliquando dissolvantur (4) ; quod demum vel a prima aetate leges imperatorias repudiarit, quae divortiis et repudiis perniciose lavis- sent (5). - Pontifices vero maximi quoties restiterunt principibus potentissimis, divortia a se facta ut rata Ecclesiae essent minaciter petentibus, toties existimandi sunt non modo pro incolumitate re- ligionis, sed etiam pro humanitatis gentium propugnavisse. Quam ad rem omnis admirabitur posteritas invicti animi documenta a Ni- colao I edita adversus Lotharium ; ab Urbano II et Paschali II adversus Philippum I regem Galliarum; a öaelestino III et Inno- centio III adversus Philippum II principem Galliarum ; a Clemen- te VII et Paullo III adversus Henricum VIII ; denique a Pio VII sanctissimo fortissimoque Pontifice adversus Napoleonem I, secundis rebus et magnitudine imperii exultan tem.

Quae cum ita sint, omnes gubernatores administratoresque re- rum publicarum, si rationem sequi, si sapientiam, si ipsam popu- lorum utilitatem voluissent, malle debuerant sacras de matrimonio leges intactas manere, oblatumque Ecclesiae adiumentum in tutelam morum prosperitatemque familiarum adhibere, quam ipsam vocare Ecclesiam in suspicionem inimicitiae , et in falsam atque iniquam violati iuris civilis insimulationem.

Eoque magis ; quod Ecclesia catholica, ut in re nulla potest ab religione officii et defensione iuris sui declinare, ita maxime solet esse ad benignitatem indulgentiamque proclivis in rebus omnibus, quae eam incolumitate iurium et sanctitate officiorum suorum pos-