MEMBRUM IV.

De modis quibus Deus est in omni re, et si esse ubique et in omni re sit proprium ei ?

Quarto, Quaeritur de modis quibus Deus est in omni re, et si ab aeterno convenit ei esse ubique.

Ponit enim Magister in Littera quinque modos, scilicet quod in omni re est essentialiter, praesentialiter, potentialiter: in Sanctis autem per inhabitantem gratiam, in homine vero Christo per gratiam unionis. Et illum modum qui est per inhabitantem gratiam, dividit in duos. Dicit enim, quod Deus inhabitator est quorumdam nondum cognoscentium Deum, et quorumdam cognoscentium Deum et diligentium: et quorumdam cognoscentium Deum non est inhabitator: illi enim ad templum Dei non pertinent: quia, sicut dicitur, ad Roman. i, 21: Cum cognovissent Deum, non sicut Deum glorificaverunt. Ad templum Dei pertinent parvuli sanctificati sacramento Christi et renati Spiritu sancto, qui nondum valent cognoscere Christum. Sic ergo quinque modis Deus est in rebus. Et de istis modis quaeritur: quia

1. Isti modi aut sumuntur ex parte Dei qui inest, aut ex parte creaturae cui inest. Si ex parte Dei: cum Deus uno modo se habeat ad omnem rem creatam, videtur esse unus modus quo Deus est in rebus, et non quinque modi. Si autem sumuntur ex parte creaturae: cum Deus multo plura operetur in rebus diversis, quam quinque, videntur modi infiniti esse et non quinque tantum,

2. Adhuc, Cum dicitur, Deus inest per gratiam, aut addit aliquid ex parte Dei, aut ex parte nostra. Si ex parte Dei: tunc ex parte Dei Deus difformis est in rebus: quod falsum est: sic enim sequeretur, quod inesse essentialiter, praesentialiter, potentialiter, et per gratiam et unionem essent formae divinae, quibus multiformiter inesset rebus Deus: et sic Deus esset multiformis et multiplex, quod haereticum est.

3. Adhuc, Quid est dictum praesentialiter, potentialiter, essentialiter Deum esse in rebus? Si dicitur, ut quidam dicunt in littera libri primi Sententiarum, distinctione XXXVII, in illo cap. Quidam tamen, quod in omnibus est essentialiter: quia omnis natura atque omne quod naturaliter est in quocumque loco sit, per eum habet esse, et omnis locus in quo illud est. Praesentialiter autem dicunt esse ubique: quia cuncta ioca sunt ei praesentia, et quae in eis sunt. Potentialiter autem: quia in omnibus numquam aliquid operari cessat. Nam et ipsa loca, et quidquid in eis est, nisi ipse conservet, manere non possunt

4. Adhuc, Ibidem, In eis per substantiam Deus esse dicitur: quia per virtutem propriae suae substantiae facit ut etiam loca sint et omnia quae in eis sunt. Secundum hoc essentialiter dicitur esse in rebus: quia essentia rerum est a sua essentia. Et potentialiter dicitur esse in rebus: quia potentia rerum est a sua potentia. Sed tunc adaptari non potest, quod praesentia rerum sit a sua praesentia: praesentiam enim rei esse secundum ea quae dicuntur ibidem, est rem sibi praesentem esse in cognitione: scimus autem, quod non omnis res sibi hoc modo praesens est: quia non omnis res cognoscit seipsam..

5. Adhuc, Si dicatur, quod haec accipiuntur penes attributa personarum, videtur non posse stare: quia tunc potentialiter inesse attribueretur Patri, prae- sentialiter inesse Filio, per gratiam inesse Spiritui sancto: essentialiter inesse nulli personae potest appropriari: ergo adaptatio illa est inconveniens.

6. Adhuc, Posito per intellectum, quod in divinis non sint personae sicut dicunt Gentiles, adhuc Deus erit in omnibus essentialiter, potentialiter, praesentialiter. Haec ergo penes attributa personarum non accipiuntur.

7, Adhuc, Haec singulis personis conveniunt. Pater enim est in re essentialiter, praesentialiter, et potentialiter: et Filius similiter: et similiter Spiritus sanctus. Ergo penes attributa personarum haec non possunt accipi.

8. Adhuc, Circumscribamus a re praesentiam et potentiam, adhuc remanet essentia: et in illa Deus erit essentialiter, praesentialiter, potentialiter: ergo illa adaptatio non valuit, qua dicebatur, essentialiter Deum esse in rebus, est essentiam, rerum esse a sua essentia: et potentialiter Deum esse in rebus, est potentiam rerum esse a sua potentia: et praesentialiter Deum esse In rebus, est praesentiam rerum sive speciem per quam cognoscibilis est res, esse a sua praesentia, sive ab idea per quam sibi quaelibet res praesens est.

Ulterius quaeritur de istis modis in speciali. Et primo de illo quo dicitur esse ubique: quia est In omni re essentialiter.

Videtur enim hoc Deo non convenire.

1. Dicit enim Anselmus in Monologio, quod " Deus In nullo loco est : " ergo ubique non. est.

2. Adhuc, Cum dicitur, Deus est ubique, aut dicitur proprie, aut per translationem de Deo. SI proprie, contradicit Anselmus in Monologio, quod nihil est in loco proprie nisi quod sequitur leges loci, hoc est continere et mensurare. Haec autem Deo non conveniunt: quia Deus immensus est, et a nullo continetur, sed omnia continet.

3. Adhuc, Anselmus, ibidem. " In nullo itaque loco vel tempore dicitur esse summa essentia: quia omnino a nullo alio continetur, quam a seipsa , " Ergo non proprie comparatur ad locum.

4. Si dicatur, quod per translationem comparatur ad locum. Contra: Aristoteles in Topicis : " Omnes transferentes se secundum aliquam similitudinem, se transferunt: " sumantur ergo proprietates loci quae sunt secundum Philosophiam in libro IV Physicorum, continere, salvare, circumscribere, terminare immobile esse in se, sed ab ipso et ad ipsum fleri motum: nullum istorum accipit Deus locum in quo esse dicatur: ergo per translationem esse in loco Deo non convenit.

5. Adhuc, Anselmus, ibidem, " Si usus loquendi admitteret, convenientius diceretur Deus esse cum loco, vel cum tempore, quam in loco, vel in tempore: " plus enim significatur contineri aliquid cum dicitur esse in aliquo, quam cum dicitur esse cum aliquo: Deo autem contineri ab alio non convenit: et sic nullo modo convenit ei esse in loco.

6. Adhuc, Si dicatur esse ubique, vel in loco, ut dicit Anselmus, quia omnis locus ei praesens est et nulli loco deest: tunc videtur hoc non soli Deo esse proprium: quia etiam materia diffusa in omnibus, omni loco adest, et nulli loco deest: et sic esse ubique Deo proprie non convenit.

7. Adhuc, Videtur quod Deo nullo modo convenit esse ubique. A quocumque enim removetur natura aliqua, ab eodem removetur universum naturae illius, ut patet: homo non est asinus: ergo homo non est omnis asinus: licet forte conversa hujus propositionis non sit vera, universum enim alicujus naturae repugnat alicui cui non repugnat ipsa natura, sicut Socrates non est omnis homo. Sed locus, ut jam habitum est, removetur a Deo. Ergo universum loci

quod est ubique, removebitur ab eo: et sic non convenit Deo esse ubique.

8. Adhuc, Aristoteles in quarto Physicorum dicit, quod duplex est locus. Locus ut vas, et locus ut locus. Locus ut vas, sicut est navis locus nautae. Locus ut locus, sicut totus fluvius locus navigationis nautae. Quaeratur ergo, Utrum utroque modo locus transferatur ad Deum, vel non ? Si sic: contra, locus ut vas, est in quo translatione vasis locatum transfertur de loco ad locum, ut vinum in urna: secundum hoc ergo Deus esset locus in quo creaturae transferrentur de loco ad locum, et esset locus qui moveretur motu alterius, quod haeresis est. Si autem est in loco qui est locus ut locus, et non ut vas: tunc sequeretur, quod motus Dei esset ad locum et a loco, quod haeresis est: sequitur autem, ex hoc quod dicit Aristoteles in quarto Physicorum, quod " non quaereremus locum si non esset motus, qui est ab ipso et ad ipsum. "

Ulterius quaeritur, Si conceditur, quod Deus sit ubique, utrum concedendum sit, quod sit hic et ibi, vel hic et alibi quam hic ?

Et videtur, quod sic.

1. Anselmus in Monologio: " Sicut quia huic loco praesens est, et non prohibetur illi vel illi loco simul praesens esse: ita quia huic tempori praesens est, non prohibetur alii tempori praesens esse. Sicut enim nunc temporis habet se ad omnem locum., ita nunc aeternitatis se habet ad omne tempus . " Ergo videtur, quod similiter est hic et alibi quam hic.

2. Adhuc, Anselmus, ibidem, " Nullatenus prohibetur vel cogitur lege locorum vel temporum, alicubi vel aliquan- do esse vel non esse, quod nullo modo intra locum vel tempus claudit suum esse. " Sed Deus intra locum et tempus non claudit suum esse. Ergo non cogetur cum est hic, alibi non esse: ergo est hic et ibi, et hic et alibi quam hic.

In contrarium hujus est, quod hic et alibi dicunt loci distinctionem, et alibi quam hic dicit loci distincti comparationem: et ad distinctionem locorum sequitur distinctio locatorum. Talis autem distinctio non cadit in Deum. Ergo esse hic et ibi, et alibi quam hic non competit Deo.

Ulterius adhuc quaeritur de verbo Ambrosii qui sic dicit libro I de Spiritu sancto , quod " ubique esse proprium est divinitatis . "

1. Proprium enim est, quod uni soli convenit: non autem soli divinitati convenit ubique esse: quia Aristoteles in primo Priorum dicit de universali, quod cum sit de omni, et semper et ubique est.

2. Adhuc, Glossa super illud Psalmi cxlvii, 15: Velociter currit sermo ejus, dicit, quod " velocitas ubique est, non tantum in hominibus et equis, sed in omnibus.

3. Si forte aliquis dicat, quod aliter Deus est ubique, et aliter universale: universale enim est ubique, quia est in omnibus quae sunt in ambitu suae communitatis: Deus autem est ubique, quia in omnibus simpliciter. Contra: Sumatur universale quod per analogiam est in Deo et in omnibus creatis, sicut est ens, substantia, bonum: illud ergo erit in omnibus simpliciter et ubique: et sic non est Deo proprium esse ubique et in omnibus.

4, Adhuc, Ponamus unum solum ho- minem esse, sicut a principio solus fuit Adam, et ponatur nihil aliud esse: tunc erit anima illius hominis, ut dicit Augustinus, et in toto corpore tota, et in qualibet parte corporis tota. Cum ergo nihil aliud sit, anima erit in qualibet re tota et ubique tota. Ergo non est proprium Dei esse ubique et in omni re: prium enim cum de essentialibus fluat, ut dicit Boetius, non potest alii convenire, sicut essentialia uni non possunt esse essentialia alteri.

5. Adhuc, Objiciunt quidam, quod si ponamus esse unum corpus quod totum impleat vacuitatem concavi caeli, hoc erit ubique et in omni re: quia dicit Aristoteles in secundo Caeli et Mundi, quod extra caelum, nihil est, nec tempus, nec locus. Ergo ubique esse non est proprium Dei, cum et aliis possit convenire. Antequam autem de aliis modis in speciali disputemus, solvamus ista, ne nimia prolixitas confusionem generet.

Solutio. Ad primum ergo quaesitum, dicendum quod Deus ubique est et in omni re: et hoc est sibi proprium. Et causa, quod ubique est et in omni re, assignatur a beato Augustino: quia simplicissimus est, et in fine simplicitatis. Id autem quod in fine simplicitatis est, a nullo determinante coarctatur, nec intus, nec extra. Si enim aliquo determinaretur, non esset in fine simplicitatis: omne autem, quod distinguitur ab aliquo condeterminante se, intus vel extra distinguitur, et terminis suis sive finibus limitatur, quod simplicissimo nullo modo convenire potest. Et haec sola ratio est et subtilitas Augustini, per quam solam convincitur Deum esse in omnibus et ubique, cujus esse penitus et nullo limitatur, a nullo distinguitur loco vel locato, quin esse suum intelligibiliter per omnia extendatur: et si esse sic extenditur, necesse est posse

operationis sic extendi, et lumini cognitionis ejus omnia esse praesentia. Unde sequitur, quod in omnibus et ubique sit essentialiter, praesentialiter, et potentialiter: sicut enim in sequentibus probabitur, distinctae localitatis non efficitur res, nisi per terminum intra, vel per terminum extra.

Ad primum ergo dicendum, quod modi isti quibus est in rebus, et ex parte Dei accepti sunt, et ex parte creaturae, ut patet per dicta.

Et ad objectum contra, dicendum quod cum dicitur, quod Deus uno modo se habet ad omnia, non intelligitur, quod uno modo significandi, sed uno modo essendi. Impossibile est enim, quod eadem ratione significandi se habeat ad hominem et ad equum: cum dicat Augustinus in libro LXXXIII Quaestionum, quod " alia ratione facit hominem, et alia ratione equum . "

Et ad aliud dicendum quod licet Deus multa operetur in rebus, omnia tamen haec reducuntur ad tria: vel quia pertinent ad esse, vel ad speciem qua cognoscibilis est res, vel ad posse rei quo operetur: et ideo non sunt nisi tres modi in genere, et ex parte creaturae sumpti, et ex parte creatoris.

Ad aliud dicendum, quod est ex parte Dei nihil addit inesse per gratiam super inesse per essentiam, sed ex parte nostra addit alium effectum: et hoc etiam significatur in ipsa locutione quando dicitur, inest per gratiam: significatur enim, quod inest per effectum gratiae modo quo non est communiter in rebus: sed communiter in rebus est per essentiam sive essentialiter, sicut fundens sive causans esse essentiale singulorum: et quia potentia Dei non extenditur extra essentiam, sequitur, quod in omnibus rebus est essentialiter, sic etiam potentialiter, et sic etiam e converso,

Ad aliud dicendum, quod satis bene est hoc dictum, ut dicit Magister in Sententiis : sed tamen in verbis illis plus est quod ab humano intellectu intelligi non potest: quia dicit Chrysostomus super epistolam ad Hebraeos: " Quod Deus ubique sit scimus: qualiter autem ubique et in omnibus sit, intelligere non possumus. "

Et quod dicitur, quod praesentialiter adaptari non potest, dicendum quod praesentialiter dicitur duobus modis, scilicet praesentialitate Cognoscentis, et praesentialitate cognoscibilis. Primo modo omnis res est sibi praesens: secundo modo omnis res praesens est per speciem influxam sibi ab exemplari ideali, quod est ut medium cognoscendi in cognitione divina. Et sic praesentia rei, est ab eo quod est Deum esse praesentialiter omnibus.

Ad aliud dicendum, quod responsum illud non satis perfectum est. Non enim penes attributa personarum sufficienter accipiuntur haec: sed, sicut dictum est in principio hujus solutionis, licet in divinis sit identitas propter indifferentiam simplicitatis, tamen haec identitas non excludit diversum modum significandi, et penes diversum modum significandi quinque sunt in divinis. Penes ista quinque accipiuntur: significatur enim essentia ut essentia, et essentia in persona. Si essentia accipitur ut essentia, duo sunt ei proprie convenientia, scilicet simplicitas, et subtilitas. Simplicitas autem quae est in fine simplicitatis, ut paulo ante dictum est, nullo termino intrinseco vel extrinseco determinata vel ab aliquo restricta est: et ab hac habet esse in omnibus et ubique. Simplicitatem sequitur subtilitas. Subtile autem, ut dicit Aristoteles in secundo Generatione ei Corruptione, penetrativum est partium, et etiam partium partes penetrat usque ad minima:: et ab hoc habet quod omnia sibi sunt prae- sentia, et non est aliquid invisibile in conspectu ejus. Unde, Sapientiae vii, 22: Est enim in illa spiritus intelligentiae, sanctus, unicus, multiplex, subtilis, etc. Et, ad Hebr, iv, 12 et 13: Vivus est sermo Dei, et efficax, et penetrabilior omni gladio ancipiti: pertingens usque ad divisionem animae et spiritus, compagum quoque ac medullarum, et discretor cogitationum et intentionum cordis. Et non est ulla creatura invisibilis in conspectu ejus. Est etiam hoc modo extensa potentia cum essentia et praesentia, ut dicitur, Esther, xiii, 9: In ditione tua cuncta sunt posita. Et secundum hoc Deus praesidens omnibus essentialiter, praesentialiter, et potentialiter, causando esse rerum et praesentiat litatem et potentiam et conservationem in his et gubernationem, sub se habet duo in quibus hoc facit, scilicet naturam et suppositum. Sed de operibus Dei est convertere ad se omne quod replet, ut dicit Dionysius in principio Caelestis hierarchiae: et sunt haec ejus verba: " Omnis a Patre moto manifestationis luminum processio, in nos optime ac large proveniens, iterum ut unifica virtus restituens nos replet, et convertit ad congregantis Patris unitatem et deificam simplicitatem. " Cum autem ad se convertit, unumquodque convertit secundum propriam analogiam, scilicet existentia tantum secundum proprium et naturalem appetitum et motum, viventia secundum vitalem appetitum et motum, sensibilia secundum sensibilem appetitum et motum, rationabilia secundum rationabilem voluntatem et motum, intellectualia autem secundum intellectualem voluntatem et motum, ut ibidem dicit Dionysius. Sed voluntatem rationabilem ad se perfecte non convertit nisi per gratiam: et sic. a tali inesse accipitur inesse per gratiam: et sic inest omnibus quantum ad naturam essentialiter, praesentialiter, potentialiter, ut

causans in eis ens verum et bonum, et lumine intelligentiae suae illustrans omnia per speciem. Propter quod etiam philosophica positio est, ut dicit Avicenna in sexto de Naturalibus, quod omnis forma lumen sit, et ex lumine causae primae et intelligentiarum: et nisi ita esset, non esset intelligibile per formam omne quod intelligitur: sicut color visibilis non esset, nisi esset actus quidam luminis et lucidi: eo quod omne quod videtur, sub actu luminis et lucidi videtur. Et sic penes haec quatuor accipitur inesse essentialiter, praesentialiter, potentialiter, et inesse per gratiam. Et essentialiter inesse est acceptum penes essentiam, potentialiter inesse penes attributum Patris quod est potentia, praesentialiter inesse penes attributum Filii quod est sapientia, per gratiam autem inesse vel per bonitatem accipitur penes attributum Spiritus sancti quod est bonitas. Vel sic: Essentialiter inest causans esse omnium, praesentialiter discernens esse virtutem et operationem singulorum et dijudicans ea, potentialiter autem potenter conservans et continens et gubernans, ut praesidens singulis in esse, virtute, et operatione. Et ista forte adaptatio magis est ad propositum. Si autem accipitur essentia in persona, tunc accipitur ille modus qui est inesse per unionem: essentia enim divina in persona carni associata est per gratiam unionis, quae non est habitus voluntatis tantum, sed etiam ad esse personale, ut hic homo sit vera persona divina quae, est Filius.

Ad aliud dicendum, quod si ponamus non esse personas, quod tamen falsum est, adhuc intelligemus Deum esse quemdam, cujus essentia potest considerari secundum se, vel secundum quod est in persona, vel cui convenit essentialiter, praesentialiter, potentialiter inesse, quae sunt appropriata: et tunc adhuc stabit adaptatio.

Ad aliud dicendum, quod cum dicitur Pater vel Filius vel Spiritus sanctus, dicitur aliquis qui est Deus: et ideo ratione essentiae ut in eo qui est quis consideratae, haec conveniunt singulis personis: et licet non sint appropriata sub ratione appropriatorum, tamen sunt appropriata sub ratione convenientium essentiae in se consideratae, vel in eo qui est quis, secundum quod se habet ad creaturas quis est ut causans, discernens, et potentialiter praesidens sive conservans, et ut ad se convertens unumquodque secundum propriam analogiam. Et quia essentia in se considerata in persona una est et communis tribus, et ideo haec omnia, praeterquam inesse per unionem, tribus personis conveniunt et singulis: nec hoc tollit supradictam adaptationem.

Ad aliud dicendum, quod adaptatio illa bona est, et ponitur in Littera in libro primo Sententiarum, distinctione XXXVII, cap. Quidam tamen.

Ad argumentum dicendum, quod licet circumscribamus potentiam et praesentiam, erit quidem Deus in omnibus essentialiter, praesentialiter, et potentialiter,, habitualiter, licet non actualiter, causans esse et potentiam et praesentiam rerum.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod Deus est ubique et in omni re dictis modis.

Et quod dicit Anselmus, intelligitur, quod in nullo loco est localiter: eo quod incircumscriptus est. Est tamen in omni loco causaliter: et hoc essentialiter, praesentialiter, et potentialiter, ut dictum est.

Ad aliud dicendum, quod Deus est in loco proprie quantum est de proprietate Dei qui est, sed non est in loco proprie quantum est de proprietate loci cui est, sed quantum ad hoc est in loco per translationem: proprium enim causae causantis, et per seipsam in esse causato essentialiter, praesentialiter, et potentialiter: sed locati proprietates non referuntur ad ipsum Deum, Ejus enim quod in loco est localiter, proprietates sunt ab alio extrinseco contineri, terminari, salvari, circumscribi, quorum nihil Deo convenire potest. Sed proprietates ejus quod est in loco causaliter, sunt causare esse loci et locati, et causare virtutes tam loci quam locati, et per operationes et per assimilationem et proportionem causati ad causam fit translatio, ita ut etiam Deus aliquando dicatur locus., sicut Beda dicit, quod " locus Angelorum Deus est, intra quem currunt quocumque mittuntur. " Et aliquando dicitur esse in loco, ut in Psalmo lxvii, 6: Deus in loco sancto suo. Quia Deus est continens et salvans a quo et ad quem est motus appetitus omnium.

Ad sequens dictum Anselmi jam patet solutio per dicta. Non enim comparatur ad locum localiter, sed causaliter.

Ad aliud dicendum, quod haec argumentatio procedit ac si Deus dicatur in loco esse univoce cum aliis quae sunt in loco: et hoc non est verum: quia Deus causaliter est in loco, alia autem localiter: et ideo Deus existens in loco nihil accipit a loco, sed confert loco: alia autem accipiunt a loco actus proprietatum et virtutum loci, ut contineri, terminari, circumscribi, et salvari, et hujusmodi.

Ad dictum Anselmi dicendum, quod causa dicti est quam ipse ponit, quod id quod inest alicui, secundum leges ejus cui inest, continetur et terminatur ab illo in quo est: et hoc non potest convenire Deo: et quoad hoc magis proprie diceretur esse cum loco, quam in loco. Sed id quod inest alicui secundum leges ejus quod sic est, id quod inest continentiam dat ei cui inest, quando id quod inest est causa et perfectio ejus cui inest: et sic causa est in causato, anima in corpore, spiritus in semine, Deus in loco et in omnibus, Et sic Deus magis proprie est in loco, quam cum loco: sicut causa magis est

in causato, quam cum causato: et anima magis in corpore, quam cum corpore. Et ex hoc sumptus est usus loquendi. In corporalibus id quod inest, continet. In spiritualibus autem est e converso: quia id quod inest, continet: et id cui inest, continetur: quia, sicut dicit Aristoteles in fine primi de Anima , anima quae est in corpore, continet corpus: et corpus in quo est anima, continetur ab anima: egrediente enim anima corpus exspirat et marcescit et moritur.

Ad aliud dicendum, quod materia non est ubique universaliter, sed in materiatis: sed non est in eis ut Deus ubique est. Deus enim totus ubique est, et in quolibet loco totus, et in qualibet re et in qualibet parte rei totus. Et hoc non convenit materiae quae sic ubique sit tota, eo quod ipsa non est simplex in fine simplicitatis.

Ad aliud dicendum, quod a quocumque removetur natura alicujus, secundum quod natura sua removetur ab ipso, secundum eumdem modum universum illius naturae removetur ab eo: esse autem in loco secundum inhaerentiam ubi, quod significatur cum dicitur esse in loco, vel secundum adhaerentiam, quod magis proprie dicitur, removetur a Deo, quia non circumscribitur: sed esse in loco causaliter convenit Deo, et hoc modo convenit etiam Deo esse ubique.

Ad aliud dicendum, quod neutro modo dicto loco locus transfertur in divina, cum dicitur Deus esse in loco: sed, sicut dictum est, transfertur ut causatum ad causam causantem essentialiter,, potentialiter, et praesentialiter.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod propriissime dicitur Deus esse ubique: quia hoc indistincte dicit universum ejus quod est ubi. Cum autem dicitur hic esse et ibi, possunt hic et ibi accipi dupliciter, scilicet prout sunt inductiva universi ejus quod est ubique, prout ex particularibus inducitur universale. Et sic nihil prohibet concedi Deum esse hic et ibi. Vel prout hic et ibi sunt de individuantibus hic et hic, prout dicit Boetius loquens de individuantibus, quod non potest unum ubi sive unus locus convenire duobus. Et sic hic et ibi non est tantum particularis locus vel ubi particulare, sed etiam distinctivum ejus quod est in loco. Et sic non proprie dicitur de Deo esse hic et ibi: eo quod Deus non distinguitur in loco: et tunc impropriissime dicitur hic esse et alibi quam hic: quia hoc notat et distinctionem et comparationem distincti loci ad distinctum secundum relationem diversitatis. Et hoc modo Deus non distinguitur in loco. Et hujus causa est, quae dicta est, quod cum dicitur Deus in loco esse, comparatur non ad locum secundam modum loci, sed secundum modum causae.

Ad sequens patet solutio per idem: dictum est enim quomodo est hic et ibi, et quomodo non.

Ad id quod objicitur in contrarium, patet solutio per idem.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod proprie proprium est divinitatis esse ubique per modum qui dictus est. Universali autem non convenit: universale enim est de esse omnium eorum in quibus est: et hoc modo non se habet locus ad locatum, et e converso: et ideo non proprie est ubique et semper: secundum esse enim nec ubique est nec semper, sed potius distinctum separatum et corruptibile: et sic se non habet locus ad locatum: et ideo universale non proprie est ubique et semper

secundum unum et idem numero, sed secundum unum et idem ratione. Dicit enim Avicenna in principio logicae suae: " Nihil unum et idem secundum esse quo est in uno, est in altero. " Deus autem secundum unum et idem esse est ubique et semper secundum se.

Ad id quod dicit Glossa, solvitur per idem: quia velocitas prout est universale, non est in omnibus per unum et idem esse velocitatis.

Ad aliud dicendum, quod etiamsi tale universale sumitur quod secundum analogiam est in omnibus, tamen non est ubique et semper, nisi secundum esse variatum in illis in quibus est: et sic non in omnibus est secundum unum et idem esse, sicut Deus qui secundum unum et idem esse in omnibus et ubique est, non variatum in illis, nec distinctum.

Ad aliud dicendum, quod alia est comparatio animae ad corpus, et alia Dei ad locum. Comparatio enim animae ad corpus, est comparatio actus ad potentiam et formae ad materiam, et non loci ad locatum, vel locati ad locum: nec comparatur ad locum nisi per accidens: quia scilicet id cujus est actus, vel cujus est forma, differentiam habet in situ secundum locum: sed hoc modo Deus non comparatur ad locum, sed secundum causam, ut dictum est: et ideo objectio illa non. procedit.

Ad ultimum dicendum, quod si tale esse poneretur, hoc non esset ubique., sed secundum partem esset hic et secundum partem esset ibi: et pars non est totum: Deus autem secundum fotum et perfectum esse unum est hic et ibi et in omni re.