FOROLIVIEN. ET BRIGTINORIEN. 405

Et sane habetur ante omnia concorde septimae manus testimonium; omnes enim testes adducti sub iuramenti fide testantur : « coniuges atque honestos esse et se persuasos verosimile esse ac credere eos vera dixisse », ut exigit Inst. S. C. C. 1840.

Quod quidem septimae manus testimonium maiorem etiam acquirit vim, si advertatur, testes non referre tantum sen- tentiam aliquorum domesticorum, sed ipsam vocem ac famam publicam. Atqui « praesumptionem violentam fama consen- tiens subministrat », Cap. Praeterea 27 de Testibus.

Accedit quod testes non solum affirmant factum incon- summationis, innixi coniugum actoritate, sed praeterea mo- tivum afferunt suae affirmationis ; sc. asserunt se persuasos esse, virum inhabilem esse ad matrimonium contrahendum.

Tandem non desunt alia adminicula atque praesumptio- nes, quae et ipsa inserviunt ad removendam quamcumque de collusione suspicionem.

Porro a) coniuges exhibentur a propriis parochis et te- stibus ut personae honestae et religiosae; quamvis ergo ge- neratim coniugum testimonium de inconsummatione haben- dum sit ut suspectum de collusione; utpote quod in causa propria datum, Cosci De sep. tori lib. III, cap. II, n. 143; tamen in casu nostro in ipsa honestate et religiositate con- iugum non levis habetur praesumptio de eorumdem vera- citate.

b) Coniuges testantur factum de inconsummatione non nude, sed cum omnibus circumstantiis; ita ut eorum narratio veridica facile appareat.

c) Quod potissimum est, huiusmodi narratio consona omni- no est iis quae ipsi coniuges narrarunt statim ab initio matri- monii : scilicet statim post initas nuptias, idest tempore non suspecto, coniuges fassi sunt matrimonii inconsummationem atque uti motivum indicarunt viri impotentiam.

d) Tandem nisi admittatur inconsummatio matrimonii, et quidem ob defectum viri, nullum aliud assignari potest rationabile motivum separationis. Non certe odium atque