QUAESTIO IV.

Utrum caritati in universali sit cognoscibilis etiam a non habente eam.

Quarto quaeritur, utrum caritas sit cognoscibilis a non habente; et quod non, videtur;

1. Quia omne quod cognoscitur, aut cognoscitur per essentiam, aut per similitudinem. Sed non per essentiam, quia non est essentialiter in anima peccatrice.; si ergo cognoscitur, hoc est per similitudinem. Sed contra; secundae ad Corinthios duodecimo dicit Glossa; " Tertium genus visionis, quo dilectio intellectiva conspicitur, eas res continet, quae non habent sui similes imagines, quae non sunt ipsae". ergo similitudo caritatis non est aliud quam caritas; ergo si caret quis caritate, caret et similitudine eius, et ita nunquam cognoscit caritatem.

2. Item, si non habens caritatem cognoscit eam, aut ergo per speciem innatam, aut per acquisitam, aut per effectum, aut per primam lucem Non per innatam, quia anima creata est sicut tabula rasa , non per speciem acquisitam, quia omnis species acquisita acquiritur mediante sensu et imaginatione , sed species caritatis non cadit in sensu nec in imaginatione. Item non per effectum, quia nemo cognoscit per effectum aliquid, nisi sciat, quod sit illius effectus . Unde nullus cognoscit per eclypsim interpositionem terrae, nisi sciat, quod interpositio est illius causa. Si ergo per effectum cognoscit, oportet, quod sciat prius, quoniam illius est causa caritas,

et ita praecognoscit .caritatem; non ergo per effectum. Si tu dicas, quod cognoscit in illa veritate aeterna, aut hoc erit effective, - aut formaliter. Si effective, sic omnia cognoscuntur in ea, quae omnia facit scire, quaecumque sciuntur; si autem formaliter sive exemplariter, ergo videtur, quod vel imprimit aliquam speciem in intellectu, vel necesse est, quod ipsa veritas vel exemplar conspiciatur; quorum alterum est supra improbatum , alterum autem manifeste falsum.

Sed contra; 1. Peccatores desiderant caritatem; sed nullus desiderat quod non cognoscit, quia incognita non possunt diligi, sicut dicit Augustinus ; ergo ipsi cognoscunt caritatem.

2. Item, aliquis habens caritatem potest habere cognitionem de illa; sed omne quod cadit in intellectu apprehendente, potest in memoria conservari; ponatur ergo, quod imprimatur haec cognitio memoriae, et quod demum cadat a caritate, constat, quod lapsus a caritate memoriam eius retinuit; ergo adhuc cognoscit eam. ergo caritas potest cognosci a non habente.

3. Item, si caritas cognoscitur ab habente, aut hoc est per essentiam , aut per similitudinem . Sed probo, quod per similitudinem, quia nihil cognoscit intellectus, nisi ab illo informetur; sed caritas est habitus affectus, ergo secundum essentiam illum non egreditur; ergo si unitur intellectui et illum informat, hoc est per similitudinem; sed similitudo potest haberi a non habente caritatem; ergo etc.

4. Item, Augustinus dicit undecimo de Trinitate , quod ad hoc, quod intellectus intelligat quod est in memoria, necesse est, aciem intellectus informari; ergo multo fortius ad hoc, quod intelligat quod est in voluntate; ergo si intelligit caritatem, informatur intellectus aliquo ; non substantia caritatis; ergo similitudine, ergo idem quod prius.

CONCLUSIO.

Caritas etiam a non habente eam potest cognosci, non cognitione experimentali, sed speculativa, et quidem non per similitudinem a sensibus abstractam, sed per quandam veritatem animae innatam.

Respondeo; Dicendum, quod cognitione experientiae non cognoscitur caritas nisi ab habente; cognitione vero speculationis certum est cognosci caritatem etiam a non habente. Modus autem huius cognitionis non potest esse per caritatis essentiam nec per similitudinem a sensibus acquisitam; ergo necesse est, quod sit per similitudinem infusam, vel innatam. Utraque autem, quae sic cognoscuntur ab homine, dicuntur ab Augustino cognosci in Veritate aeterna, aut quia Veritas cognitionem infundit, ut Prophetis, aut quia a conditione imprimit, secundum illud ; Signatum est super nos lumen vultus tui, Domine etc. Caritas autem non cognoscitur a peccatoribus per speciem infusam: ergo oportet, quod per innatam cognoscatur.

Species autem innata potest esse dupliciter; aut similitudo tantum, sicut species lapidis, aut ita similitudo, quod etiam quaedam veritas in se ipsa. Prima species est sicut pictura ; et ab hac creata est anima nuda. Secunda species est impressio aliqua summae veritatis in anima, sicut verbi gratia animae a conditione sua datum est lumen quoddam directivum et quaedam directio naturalis ; data est etiam ei affectio voluntatis. Cognoscit igitur anima, quid sit rectitudo, et quid affectio, et ita, quid rectitudo affectionis; et cum caritas sit hoc, cognoscit caritatem per quandam veritatem, quae tamen veritas est similitudo caritatis: et tunc recte habet rationem similitudinis, dum accipitur ab intellectu ; habet tamen rationem veritatis, prout est in anima.

Unde quod Augustinus dicit quod huiusmodi habitus cognoscuntur in ipsa veritate et per similitudines, quae sunt idem quod ipsae , non dicit hoc, quia non fiat aliqua species in intellectu cognoscentis, sed, quia in anima non est pura species, sed veritas quaedam ab ipsa veritate impressa: et sic patet responsio ad obiecta.