Albert the Great, Summa Theologiae

1. Nobilior est Angelus quam anima, et magis a corpore separatus: separatio autem in his quae separantur per intellectum, causa est aequaliter se habendi ad plura, ut patet in universali. Si ergo anima potest esse in pluribus locis et in omnibus in corpore suo, multo magis videtur Angelus posse esse in pluribus locis.

2. Adhuc, Avicenna et quidam aliorum Philosophorum dicunt, quod intelligentia est qui vulgo dicitur Angelus. De illa dicit isaac in libro Definitionum, quod est ubique et semper. Et si est ubique et semper, est in pluribus locis. Ergo Angelus in pluribus locis est.

3. Si forte dicat aliquis, quod anima sit in qualibet pater corporis tota, tamen non habet comparationem ad locum nisi per corpus: eadem autem est comparatio totius corporis et partis: quia pars non locatur nisi in toto: et sic sicut corpus non comparatur nisi ad unum locum, ita nec anima quae tota est in toto corpore, sed per potentias distributa est in partibus corporis, sicut corpus totum in toto loco est, per partes autem distributum est in partibus loci. Contra: Angelus non sic comparatur ad locum ut anima ad corpus: sed comparatur ad locum definitive, sicut dictum est. Et de hoc dicit Damascenus, quod " ibi intelligitur esse ubi operatur. " Sed in pluribus locis operatur simul. Ergo in pluribus locis est simul. Probatio minoris. Gregorius in homilia sua super illud Matthaei, xviii, 10: Angeli eorum in caelis semper vident faciem Patris mei qui in caelis est, dicit quod " cum Angeli ad exteriora mittuntur, sic implent officia circa nos, quod tamen ab intimis non recedunt. " Ergo simul sunt circa nos, et in intimis caeli empyrei: ergo simul sunt in pluribus locis.

4. Adhuc, Hoc idem videtur, Tobiae, xii, 15, ubi dicit Angelus Raphael: Ego sum Raphael angelus, unus ex septem qui adstamus ante Dominum,. Et non dicit, adstitimus, vel adstabimus. Ergo simul in uno loco tunc fuit cum Tobia et in caelo: ergo simul fuit in pluribus locis.

5. Si forte dicat aliquis, quod dicit se in conspectu Dei adstare, propter contemplationem facie ad faciem quam ubique habere poterat: et non dicit hoc propter locum, contemplationis qui in caelo est, ubi Deus sine medio faciem contemplantibus exhibet: et ideo non sequitur, quod simul fuerit cum Tobia et in caelo, sed quod simul ministraverit circa Tobiam, et contemplatus sit, ita scilicet quod in facie Dei contemplatus sit quae et quot ministrando circa Tobiam facere debuit. Hoc non videtur competere verbis Evangelii Matthaei, xviii, 10. Ibi. enim sic dicitur: Angeli eorum in caelis semper vident faciem Patris mei qui in caelis est. Quae constructio aliter formari non potest, nisi haec determinatio, in caelis, referatur ad hoc quod dicitur, Angeli eorum, per subintellectum participium, existentes: ut sit sensus, Angeli eorum existentes in caelis semper vident, etc.: ergo relinquitur, quod Angelus ministrans circa parvulos et humiles, est et cum parvulis et in caelis, et sic simul in pluribus locis.

6. Adhuc, Quod unum est per definitionem essentialem, infra limites essentiae suae continetur, et tamen ad plura refertur secundum esse, sicut species et genus: sed minus contrahit locus quam individuans sive determinans secundum esse: ergo videtur, quod multo magis quod unum est simplex, ad plura potest comparari secundum locum ut simul sit in pluribus locis: Angelus ergo potest esse simul in pluribus locis.

7. Adhuc, Genes, xix, 1 et seq., missus est Angelus ad subversionem Pentapolis: et subversionem illam fecit in quinque urbibus, et in qualibet parte quinque urbium simul: et sic fuit simul in pluribus locis.

8. Si quis dicat, quod plures Angeli fuerunt qui subverterunt Pentapolim, et unus fuit in una parte, et alius in alia: hoc non solvit: quia per unum Angelum hoc fieri potuit: et sic unus Angelus simul in pluribus locis esse potuit.

In contrarium hujus est,

1. Quod in libro I de Fide orthodoxa dicit Damascenus, quod " cum sunt in terra nobiscum, non sunt in caelo: et cum sunt in caelo, non sunt in terra . " Et hujus dicti causa nulla esse potuit, nisi quod in pluribus locis simul esse non pos- sunt. Ergo unus et idem Angelus numero in pluribus locis simul esse non potest.

2. Adhuc, Isaiae, vi, 6, dicitur: Volavit ad me unus de Seraphim. Et innuit littera, quod volavit de throno sive de solio ad Isaiam, Frustra autem volasset, si simul supra solium stare, et circa Isaiam ministrare potuisset. Ergo simul in duobus locis esse non potuit: et ideo transire de loco ad locum necesse fuit.

3. Adhuc, Hoc idem habetur Daniel, x, 12, ubi Angelus dicit se missum a conspectu Dei ad instructionem Danielis. Et subdit, v. 20: Nunc revertar ut praelier adversus principem Persarum. Et subdit causam: Cum ego egrederer, apparuit princeps Graecorum veniens. Ingressus autem et egressus et reversio motus sunt mutantis locum: quod incassum esset, si in uno existens cuncta perspicere posset, vel si in pluribus locis simul esset vel esse posset. Non ergo potest esse in pluribus locis.

Solutio. Dicendum, quod non potest intelligi quomodo Angelus indivisibilis secundum substantiam, secundum esse et substantiam simul sit in pluribus locis. Sicut enim habitum est ab Augustino, definitio in esse et substantia causa localitatis est: et si termini definientes sunt simplices totum intra se continentes et esse et substantiam, talis definitio circumscribens intellectualiter esse et substantiam, causa est localitatis definitivae. Si. autem fines et termini esse et substantiae sunt non simplices, sed quantitativi, sicut lineae et superficies, talis definitio causa est localitatis circumscriptivae, quae est localitas corporalis. Et dicit Aristoteles in multis locis, quod quaecumque dividuntur loco, dividuntur subjecto: et non potest intelligi, quod divisum loco, idem sit subjecto: eo quod termini intra se continentes totum esse et substantiam, non possunt esse diversi in una ratione terminorum sumpti. Unde

si totum esse et substantia est intra terminos tales, nihil de esse et substantia potest esse extra: sequeretur enim, quod si simul in pluribus locis esse posset, quod totum esset intra, et totum esset extra: et sic contradictoria verificarentur de eodem simul, scilicet totum esse intra, et non esse intra: et totum esse extra, et non esse extra: quia intra et extra dicunt differentias situs et ubi oppositas circa idem locatum, et ideo mutuo se expellunt ab eodem susceptibili. Et si aliquis instet de corpore Domini, quod est in pluribus locis simul . Non valet: hoc enim miraculosum est: et hoc non habet in quantum est corpus, sed in quantum divinum: nec habet hoc secundum idem, quinimo secundum quod est corpus figura et lineamentis determinatum, non refertur nisi ad unum locum: sic enim in caelo est apud Patrem. In quantum autem est cibus spiritualis in sacramento sumptus, ex forma sacramenti et omnipotentia Dei, per quam fit translatio panis et vini in corpus Christi, habet quod est in pluribus locis unum et idem existens.

Ad primum ergo dicendum, quod anima non comparatur sic ad corpus sicut ad locatum, sed potius (ut paulo ante dictum est) ut perfectio ad perfectum. Angelus autem ad locum comparatur ut congruentem ministerio, vel contemplationi.

Et quod dicitur de abstractione et separatione, nihil valet. Angelus enim dicitur esse separatus a materialibus secundum esse: universale autem per intellectum separatum est ab hoc et illo: cum tamen esse non habeat nisi in hoc et in illo: universale enim est essentialis vel accidentalis similitudo particularium: et quando secundum se accipitur, secundum rationem et intellectum dicitur esse separatum et abstractum.

Ad aliud dicendum, quod licet Avi- cenna et alii dicant hoc modo, non tamen

accipiunt Angelum in intentione qua accipit eum sacra Scriptura. Dicunt enim Angelum esse nuntium intelligentiae decimi ordinis, qui operatur in sphaera activorum et passivorum, et illustrat super animas nostras, et informatur ab intelligentiis quae sunt motores orbium superiorum. Unde tot dicunt esse intelligentias, quod sunt motus orbium: et Angelos illarum dicunt esse effectus, inferioribus nuntiantes virtutem earum. Quod duobus modis dicunt fieri, scilicet per experimentum, et per responsum. Per experimentum, sicut dicit Rabbi Moyses tractans illud Genesis, xxxviii, 16: Dimitte me ut coeam tecum: quod quando dixit hoc Judas, tetigit eum Angelus concupiscentiae. Per responsum dupliciter, scilicet prophetale, vel divinum. Prophetale, sicut quando per hominem factum est praenuntiantem, qui revelationem accepit, sicut idem Rabbi Moyses dicit, quod Judicum, xiii, 3 et seq., Angelus qui missus est ad Manue, homo bonus fuit, et non spiritus. Per divinum, sicut fit in visione somniali, quae est oraculum, sicut dicitur in Commento super Somnium Scipionis, Omnis enim isti conveniunt in hoc, quod dicunt intelligentiam immobilem esse secundum locum, sed ubique esse et semper secundum influentiam luminis et virtutis. Et quia non loquuntur de Angelis sicut sacra Scriptura loquitur, non est curandum dictum eorum.

Ad aliud dicendum, quod non sic comparatur Angelus ad locum sicut anima ad corpus, ut dictum est in objectione.

Et ad dictum Gregorii dicendum, quod intimum non dicitur intimum caeli empyrei, sive locus in. caelo empyreo: sed intimum dicitur intimum Dei, qui ubique est., in cujus intimis sunt, qui eum facie ad faciem contemplantur: in exteriori- bus autem sunt, qui vident eum per speciem et in aenigmate: hi enim sunt extra Deum.

Ad dictum Raphaelis Tobiae, Tob. xii, 15, eodem modo dicendum est. In conspectu enim Dei adstare non est in caelo empyreo esse, sed in praesentia contemplationis. Unde et Elias, III Reg. xvii, 1: Vivit Dominus Deus Israel, in cujus conspectu sto: cum tamen tunc non staret in caelo, sed in terra.

Ad id quod objicitur contra hoc de Evangelio, dicendum quod in caelis dicuntur esse Angeli, per contemplationem caelestem et non semper ut in loco, sicut, II ad Corinth. xii, 2, dicitur, quod Paulus raptus est usque ad tertium caelum. Quod exponens Augustinus dicit, quod " raptus est in visionem intellectualem, quae caelum tertium est. " Visio enim corporalis sive sensibilis, in qua celantur caelestia, primum caelum. est. Et visio imaginaria, in qua eodem modo celantur caelestia, secundum caelum est. Et visio intellectualis, in qua fulgent caelestia per speciem, tertium caelum est, ut dicit Augustinus super Genesim ad litteram . Et sensus litterae Evangelii est iste: Angeli eorum in caelo existentes per visionem intellectualem, semper vident, etc.

Ad aliud jam patet solutio. Genus enim et species non comparantur ad plura ut ad loca, sed ad plura ut ad particularia in quibus habent esse et in quibus non distinguuntur nisi secundum rationem, sed idem manent secundum totum in quolibet illorum: et talis non est comparatio locati ad locum.

Ad alia dicendum, quod si unus Angelus subvertit Pentapolim, ille non potuit esse in omnibus civitatibus simul, et in omnibus partibus terrae Pentapolis secundum praesentiam et continentiam essentialem, sed secundum virtutis ex-

tensionem. Angeli enim quando ad ministerium mittuntur, in obedientiam accipiunt totam materiam corporum circa quae ministrant: et tota obedit eis ad nutum, sicut dicit Avicenna, quod omni motori naturali materia sui mobilis obedit ad nutum, et movetur per appetitum naturalem vel animalem ad formam quam concipit motor, sicut patet in anima et corpore: quamcumque enim formam delectationis vel tristitiae concipit anima, statim ad illam movetur corpus, nisi valde dispositum sit in contrarium, sicut patet in imaginatione venereorum, ad quam statim movetur corpus, et imaginatione terribilium, ad quam statim tremit corpus et sentit horripilationem. Unde etiam dicit Avicenna, quod quidam leprosi effecti sunt ex multa cogitatione de lepra. Et sic non oportet, quod Angelus omni loco sit praesens, nisi per extensionem virtutis, et non per praesentiam essentiae. Et de hoc antiqui theologi, Praepositivus et quidam alii, dederunt exemplum, quod adamas movet ferrum per extensionem virtutis ad ipsum, etiam quando non tangit ipsum per substantiam. Et si talem virtutem habet corpus, multo magis spiritus aliquis.

Tria quae in contrarium adducuntur, liquide probant veritatem: et ideo concedenda sunt.