DISTINCTIO XXVII.

(Textus Magistri Sententiarum)

De Charitate Dei et proximi, quae in Christo et in nobis est. Cum autem Christus fidem et spem non habuerit, dilectionem tamen habuit inquantum homo tantam, qua major esse non valet ; qui ex charitate eximia animam posuit pro amicis et inimicis. Habuit enim in corde charitatem, quam opere nobis exhibuit, ut exhibitionis forma nos ad diligentiam instrueret. Hic aliquid dicendum est de charitate et modo et ordine diligendi Deum et proximum.

Quid sit charitas ?

Charitas est dilectio, qua diligitur Deus propter se et proximus propter Deum vel in Deo. Haec habet duo mandata, unum pertinens ad dilectionem Dei, quod est maximum in Lege mandatum, et alterum pertinens ad diligendum proximum, illi simile. Primum est: Diliges Deum ex toto corde, ex tota mente et ex tota anima, quod scriptum est Deuteronomio. Secundum est: Diliges proximum tuum sicut teipsum. In his duobus praeceptis tota lex pendet, et Prophetae. Finis enim praecepti est dilectio: et ea est gemina, id est, Dei et proximi est.

Si eadem charitate diligitur Deus et proximus ?

Hic quaeritur, si ex ea ipsa dilectione diligitur Deus, qua diligitur proximus, an alia sit dilectio Dei, et alia proximi. Eadem sane est dilectio, qua diligitur Deus et proximus quae Spiritus sanctus est, ut supra dictum est, quia Deus charitas est. Unde Augustinus : " Joannes ait: Non potest Deum diligere, quem non videt, qui fratrem, quem videt, non diligit. Sed si eum quem videt humano visu, spirituali charitate diligeret ; videret Deum, qui est ipsa charitas, visu interiori, quo videri potest. Qui igitur fratrem, quem videt, non diligit, Deum, qui est dilectio, qua caret qui fratrem non diligit, quomodo potest diligere ? Ex una enim eademque charitate Deum proximumque diligimus, sed Deum propter Deum, nos vero et proximum propter Deum. "

Quare dicuntur duo mandata charitatis.

Si vero una eademque charitas est Dei et proximi, quare dicitur gemina ? Propter duo dilecta, id est, Deum et proximum. Etsi enim una sit charitas, duo tamen diversa ea diliguntur, scilicet Deus et homo vel Angelus. Pro quo etiam et duo sunt mandata, quia cum eadem charitas utroque commendetur, diversa tamen diligi praecipiuntur . Unde Augustinus :

" Arbitror, ideo Spiritum sanctum bis datum, semel in terra et ite-

. rum de Coelo, ut commendarentur nobis duo praecepta charitatis, scilicet Dei et proximi. Una est charitas et duo praecepta, unus spiritus et duo data, quia alia charitas non diligit proximum, nisi illa quae diligit Deum. Qua ergo charitate proximum diligimus, ipsa Deum diligimus. Sed quia aliud est Deus, aliud est proximus, etsi una charitate diliguntur ; " ideo forte duo praecepta dicuntur, et alterum majus, et alterum minus ; vel propter duos motus, qui in mente geruntur, dum Deus diligitur et proximus. Movetur enim mens ad diligendum Deum, movetur et ad diligendum proximum, et multo magis erga Deus quam erga proximum.

De modo diligendi.

Consequenter modum utriusque dilectionis advertamus. " Haec regula, ut ait Augustinus, dilectionis divinitus constituta est, " ut Deum propter se et toto corde, et proximum diligas sicut teipsum, id est, ad quod et propter quod teipsum diligere debes. In bono enim et propter Deum teipsum diligere debes, in bono ergo diligendus est proximus, non in malo, et propter Deum ; proximum vero omnem hominem oportet intelligi, quia nemo est, cum quo sit operandum male. Qui ergo amat homines " vel quia justi sunt, vel ut justi sint, amare debet, hoc est, in Deo vel propter Deum ; sic enim et seipsum amare debet, scilicet in Deo vel propter Deum, id est, quia justus est, vel ut justus sit. Qui enim aliter se diligit, injuste se diligit, quia ad hoc se diligit, ut sit injustus, ad hoc ergo ut sit malus ; non ergo jam se diligit. Qui enim diligit iniquitatem odit animam suam.

Notula. " Sic condita est mens humana, ut nunquam sui non meminerit, nunquam se non intelligat, nunquam se non diligat. Sed quoniam qui odit aliquem noscere illi studet, non immerito et mens hominis, quando sibi nocet, odisse se dicitur. Nesciens enim sibi vult male, dum non putat sibi obesse quod vult ; sed tamen male sibi vult, quando id vult, quod obsit sibi, secundum illud: Qui diligit iniquitatem, odit animam suam Qui ergo se diligere novit Deum diligit ; qui vero non diligit Deum, etiam se non diligit, quod ei naturaliter inditum est. Tamen non incongrue se odisse dicitur, cum id agit, quod sibi adversatur et seipsum tanquam suus inimicus insequitur. "

" Modus ergo diligendi praecipies -dus est homini, id est, quomodo se diligat, ut prosit sibi. Quin autem se diligat et prodesse sibi velit, dubitare dementis est. " Modus autem praecipitur, cum ait: sicut teipsum ut proximum diligas, ad quod teipsum. Si ergo te non propter te diligere debes, sed propter illum, ubi dilectionis tuae rectissimus finis est, non succenseat alius aliquis homo, si et ipsum propter Deum diligis. Hujus dilectionis modum veritas insinuat dicens : Mandatum novum do vobis, ut diligatis invicem, sicut dilexi vos, id est, ad quod dilexi vos, scilicet ut filii sitis, et vitam habeatis.

De modo diligendi Deum.

Dilectionis autem Dei modus insinuatur, cum dicitur : Ex toto corde, id est, ex toto intellectu ; ex tota anima, id est, ex tota voluntate ; ex tota mente, id est, memoria, ut omnes cogitationes et omnem vitam et omnem intellectum in illum conferas, a quo habes ea quae confers. Haec dicens, " nullam partem vitae nostrae reliquit, quae vacare debeat, sed quidquid venerit in animum, illuc rapiatur, quo dilectionis impetus currit. " Et diligere Deum propter se modus est diligendi Deum. Et sunt isti duo modi diligendi Deum, ut quibusdam placet.

De impletione illius mandati : Diliges Deum ex toto corde.

Illud autem praeceptum non penitus impletur ab homine in hac mortali vita, sed ex parte, non ex toto, quia ex parte qui diligimus sicut ex parte cognoscimus: in futuro autem implebitur ex toto. Unde Augustinus: " Cum adhuc est aliquid carnalis concupiscentiae, non omni modo ex tota anima diligitur Deus. Caro autem non dicitur concupiscere, nisi quia carnaliter anima concupiscit. Cum autem venerit quod perfectum est, ut destruatur quod ex parte est, id est, ut jam non ex parte sit, sed ex toto, charitas non auferetur, sed augebitur et implebitur. In qua plenitudine illud praeceptum charitatis implebitur: Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde, etc. Tunc erit justus sine peccato, quia nulla erit lex repugnans menti ; tunc prorsus toto corde, tota anima, tota mente diliges Deum, quod est summum praeceptum. "

Quaestio de praecepti ratione.

" Sed cur praecipitur homini ista perfectio, cum in hac vita eam nemo habeat ? Quia non recte curritur, si quo currendum est, nesciatur. Quomodo autem sciretur, si nullis praeceptis ostenderetur ? " Ecce habes, cur illud praeceptum est, quod hic penitus impleri non potest, impletur tamen ex parte, scilicet secundum perfectionem viae. Alia est enim perfectio currentis, alia pervenientis. Facit hoc mandatum ut cursor, qui Deum ante omnia et prae omnibus diligit, nec tamen omnino perficit.

Quod alterum mandatum in altero est.

Cum autem duo sint praecepta charitatis, pro utroque saepe unum ponitur, nec immerito, quia nec Deus sine proximo, nec proximus sine Deo diligi potest. Unde Apostolus omne mandatum legis dicit instaurari, id est, contineri et impleri, in hoc verbo : Diliges proximum tuum sicut teipsum. Et Christus dilectionem proximi specialius commemorat dicens : Mandatum novum do vobis, ut diligatis invicem

sicut dilexi vos ,- ubi illud majus mandatum dilectionis Dei videtur praetermissum. Sed bene intelligentibus utrumque invenitur in singulis, quia qui diligit Deum, non potest eum contemnere, quem Deus praecipit diligi, et qui diligit proximum quid in eo diligit nisi Deum ? Ipsa est dilectio ab omni mundana dilectione discreta, quam distinguens Dominus ait: Sicut dilexi vos. Quid enim nisi Deum dilexit in nobis, non quem habebamus, sed ut haberemus, sicut medicus aegrotos? Et quid in eis diligit nisi salutem, quam cupit revocare, non morbum, quem venit expellere ? Sic et nos invicem diligamus, ut, quantum possumus, invicem ad habendum Deum in nonis ex dilectione attrahamus. "

Quae charitate diligenda sint. Sed quae hac dilectione diligenda sint, jam inquiramus. " Non enim omnia, ut ait Augustinus, quibus utendum est, diligenda sunt, sed ea sola, quae vel nobiscum societate quadam referuntur in Deum, sicut est homo vel Angelus, vel ad nos relata beneficio Dei per nos indigent, ut corpus quod, ita praecipiendum est diligi, ut ei ordinate prudenterque consulatur. "

(Finis textus Magistri.)