QUAESTIO II.

Utrum Spiritus sanctus sit donum ab aeterno, vel ex tempore.

Secundo quaeritur, utrum Spiritus sanctus sit donum ab aeterno, vel ex tempore. Et quod ex tempore, videtur.

1. Augustinus decimo quinto de Trinitate : "Eo donum est, quod datur quibus datur "; sed datur ex tempore; ergo etc.

2. Item, quinto de Trinitate : "Eo donum dicitur, quod daturus ipsum erat Deus"; sed constat, quod daturus erat ex tempore; ergo si donum est aeternum, temporale est causa aeterni.

3. Item, hoc videtur per rationem. Donum enim non tantum dicit comparationem ad dantem, sed etiam ad eum cui datur; ergo posito datio, ponitur dans et recipiens, quia relatio ponit extrema ; sed recipiens est creatura; ergo etc.

4. Item, donum addit supra datum, quia "donum est datio irreddibilis ": ergo si Spiritus sanctus non est datus nisi ex tempore, nec est donum nisi ex tempore.

5. Item, sicut Filii est generari, ita doni est donari; sed non est Filius, antequam generetur; ergo nec donum, antequam donetur; sed donatur tantum ex tempore; ergo etc.

Contra; 1. Augustinus quinto de Trinitate : "Quia Spiritus procedebat, ut esset donabilis, iam donum erat"; sed procedere ut donabile, hoc est aeternum: ergo et donum ab aeterno.

2. Item, ibidem expressius: "Spiritus sanctus sempiterne donum est, temporaliter vero datur".

3. Item, hoc ipsum videtur ratione, quia ubi est amor gratuitus, ibi est ratio doni; sed ab aeterno est in Deo ponere amorem gratuitum: ergo et donum.

4. Item, ubi est perfecta ratio liberalitatis, ibi est donum; sed in divinis ab aeterno est perfecta ratio liberalitatis; ergo etc.

5. Item, sicut se habet ratio verbi ad rerum productionem, sic se habet ratio doni ad gratiarum distributionem ; sed ante rerum productionem in principio fuit Verbum; ergo ante gratiarum collationem in principio fuit Donum.

C O N C L U SI O.

Donum ut datum dicitur temporaliter; donum vero ut aliquando donandum vel ut donabile dicitur aeternaliter.

Respondeo; Dicendum, quod cum donum dicat respectum ad eum cui datur, hoc potest esse tripliciter; vel secundum actium, vel secundum habitum , vel secundum aptitudinem. Si secundum actum, hoc modo dicitur donum, quia datur; si secundum habitum, hoc modo dicitur donum, quia donandum aliquando; si secundum aptitudinem, hoc modo dicitur donum, quia donabile.

Secundum primam acceptionem dicitur temporaliter; sed secundum secundam et tertiam dicitur aeternaliter. Et in his tribus sensibus accipit Augustinus. Concedendum est ergo, quod secundum aliquam acceptionem donum dicitur aeternaliter, sicut probant rationes inductae ad secundam partem.

1. Ad illud vero quod obiicitur in contrarium, dicendum, quod procedit de dono, ut dicit actum donationis, et sic ex tempore dicitur; unde non valet obiectio.

2. Ad illud quod secundo obiicitur, quod eo dicitur donum, quo daturus etc.; dicendum, quod secundum istam acceptionem dicitur aeternaliter, quia non dicit respectum ad creaturam secundum actum , sed secundum habitum, sicut et praedestinatio.

Quod ergo obiicitur, quod tunc temporale est causa aeterni; dicendum, quod illud participium daturus duo importat, videlicet ordinationem ad dandum et actum ordinationis; et ordinatio est aeterna, licet artus sit temporalis; et tunc ablativus non dicit causalitatem ratione actus, sed ratione ordinationis.

Posset tamen dici, quod dicit causam consequentiae, non consequentis.

3. Ad illud quod obiicitur, quod dicit relationem ad extrema ; dicendum, quod relatio actualis ponit utrumque extremum in actu, non autem relatio habitualis , sicut patet, quod Deus aeternaliter dicitur exemplar creaturae temporalis.

4. Ad illud quod obiicitur, quod donum addit supra datum; dicendum, quod donum in quibusdam consequitur rationem dati, ut puta sunt illa quae de se non dicunt liberalitatem, nisi prout additur eis ratio communicationis, ut liber, cultellus et hujusmodi. In aliquo datum consequitur rationem doni, ut puta in eo quod ex se importat liberalitatem, etiamsi nunquam detur donum , ut est amor; et sic convenit Spiritui sancto.

5. Ad illud quod obiicitur, quod sicut Filii est generari etc; dicendum, quod falsum est, quia generari dicit emanationem Filii, quae secundum rationem intelligendi praecedit Filium; unde impossibile est, quod sit, nisi generetur; donari autem non solum dicit doni emanationem, sed amplius dicit eius communicationem; et hoc consequitur esse doni, et ideo non dicitur donum ex tempore, quamvis donetur ex tempore.