ARTICULUS III.

Utrum Deus illa quae fecit, meliori modo potuit facere quam fecit ?

Tertio quaeritur, Utrum illa quae fecit, meliori modo potuit facere quam fecit ? Hoc enim quaerit Magister in libro I Sententiarum, Distinct. XLIV, cap. Post haec considerandum est.

Et ad hanc quaestionem non disputat, sed statim determinat eam, Potest tamen objici sic:

1. Opprobrium sapientissimi artificis est opus suum non meliori modo facere quo fieri potest. Cum ergo Deus sit sapientissimus, et nullum possit in eum cadere opprobrium, omne quod facit, meliori modo facit quo fieri potest.

2. Adhuc, Hugo in Sententiis: " Quidquid facit Deus, si melius potest facere quam facit, in hoc ipso non bene facit, quod non optime facit quod facit. " Facere quippe et nolle melius facere quod bonum est, etiam facienti, est male fa- cere. Sed male facere absurdum est dicere de Deo. Ergo omnia quae facit Deus, meliori modo facit quo potest facere.

In contrarium est, quod si meliori modo facit quam potest facere omne quod facit, potentia limitatur ad opus, ita quod ultra bonitatem operis nihil potest, quod absurdum est.

Gratia hujus quaeritur ulterius de hoc quod inducit Magister in eodem capitulo de Augustino in libro XIII de Trinitate, cap. 10, ubi sic dicit, quod fuit et alius modus nostrae liberationis possibilis Deo, qui omnia potest: sed nullus alius modus nostrae miseriae sanandae fuit convenientior. Hoc enim falsum videtur: quia quocumque modo hominem liberasset, ille modus fuisset optimus: quia optimi et sapientissimi non est facere nisi optime et convenientissime.

Gratia iterum hujus quaeritur, Si Christus secundum humanam naturam potuit fieri meliori modo quam factus est?

Et videtur, quod non.

1. Joan. i, 14: Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi unigeniti a Patre. Super hoc verbo dicit sic Basilius: " Unigeniti dicit qui cum secundo genito gloriam paternam non divisit, sed totam possedit. " Sed ultra totum nihil est in bonitate. Ergo Christus in meliori modo vel melior fieri non potuit.

2. Adhuc, In participatione bonitatis divinae nihil potest intelligi melius quam gratia vel participatio per unionem ad Deum. Christus autem sic participavit bonitatem divinam. Ergo non potest intelligi, quod meliori modo potuit fieri.

In contrarium est, quod Christus pars universitatis est: et jam habitum est, quod quaelibet pars universitatis potest fieri melior et meliori modo.

Ulterius quaeritur de beata Virgine, Utrum potuit fieri meliori modo?

Et videtur, quod non.

1. Anselmus in libro de Conceptu virginali: " Decebat ut illius hominis conceptio de matre purissima fieret. Nempe decens erat, ut ea puritate qua major sub Deo nequit intelligi Virgo illa niteret, cui Deus Pater unicum Filium suum, quem de corde suo aequalem sibi genitum, lamquam seipsum diligebat, ita dare disponebat, ut naturaliter esset unus idemque communis Dei Patris et Virginis Filius: et quam ipse Filius substantialiter sibi matrem facere eligebat, et de qua Spiritus sanctus volebat et operaturus erat, ut conciperetur et nasceretur ille de quo ipse procedebat . " Ergo videtur, quod meliori modo non potuerit fieri.

2. Adhuc, Hieronymus in sermone de assumptione, Cogitis me, dicit quod " de sola Virgine credendum est, quod exaltata est super choros Angelorum ad caelestia regna. " Sed sicut se habet praemium ad praemium, ita se habet gratia merendi ad gratiam merendi. Cum ergo in praemio superet omnem creaturam, etiam in gratia omnem creaturam puram superavit. Ergo meliori modo fieri non potuit.

3. Adhuc, Luc, i, 28: Ave, gratia plena. Ergo gratiam in plenitudine habuit. Sed sicut dicit Philosophus in IV Physicorum, plenum est, quod nihil amplius suscipere potest. Ergo in bono gratiae datum est ei. tantum, quantum aliqua creatura suscipere potuit. Ergo meliori: modo fieri non potuit.

In contrarium hujus est, quod gratia beatae Virginis finita fuit: omni autem finito potest addi: ergo bonitati beatae Virginis aliquid addi potuit. Et constat, quod si addatur in bonitate, melius sit eui additur, quam prius fuit. Ergo beata Virgo melior fieri potuit et meliori modo.

Solutio. Primam partem quaestionis

solvit Magister sic, quod si referatur modus ad facientem, non potuit Deus meliori modo facere ea quae fecit quam fecit, et non potuit meliori sapientia intellectus et meliori bonitate voluntatis et efficaciori potentia operationis facere quam fecit. Si autem referatur modus ad factum, sive secundum bonitatem naturae, quae est vestigium et imago: sive secundum bonitatem gratiae adoptionis in. virtutibus et donis et sanctificatione sacramentorum, quae est bonitas hominis justificati et sanctificati: sive etiam in bono gloriae beatorum: nihil est in omnibus a Deo factis quod non potuerit Deus melius facere. Et haec solutio bona est. Et per istam distinctionem patet solutio ad objecta circa partem illam: quia omnia objecta pro et contra procedunt secundum distinctionem illam.

Ad primum ergo dicendum, quod hoc fundatur super falsum. Et similiter dictum Magistri Hugonis, Non enim tenet nisi in illis artificibus in quibus artifex ex debito artis obligatur operi. Deus autem nulli obligatur, ut dicit Anselmus, et nulli aliquid debet, sicut paulo ante determinatum est. Et si salvari debeat dictum, oportet quod modus referatur ad facientem et non ad factum. Tamen meo judicio non est tutum dicere, quod Deus quocumque modo faciat, possit male facere.

Id quod in contrarium adducitur, procedit: procedit enim secundum modum operis, et non secundum modum facientis.

Ad id quod ulterius quaeritur de reconciliatione facta per Christum, dicendum quod alius modus possibilis fuit quantum ad facientem, et quicumque ille fuisset, optimus et convenientissimus esset quantum ad facientem: quia nec majori sapientia, nec majori bonitate, nec majori potentia poterat fieri. Si autem referatur modus ad factum: tunc ad miseriam nostram sanandum nullus potuit fieri convenientior: isto enim modo solo solutione pretii redemptus est homo, et humilitate solventis sanata est superbia primae praevaricationis, ut dicit Augustinus.

Ad id quod ulterius quaeritur de Christo, dicendum quod bonitas et gratia Christi dupliciter consideratur, scilicet secundum esse quod habet in se: et sic potest fieri, melior: quia finita est gratia: licet maxime sit superexcellens omnem gratiam aliorum sanctorum: sic enim est gratia unigeniti qui cum secundo genito non divisit. Potest etiam considerari secundum ordinem ad opus redemptionis: et sic melior fieri non potuit.

Ad aliud dicendum, quod hoc procedit secundum ordinem ad opus redemptionis, et ideo verum concludit.

Id quod in contrarium adducitur, procedit.

Ad id quod quaeritur de beata Virgine, similiter respondendum est. Quia si consideretur gratia beatae Virginis in se, finita est et crescere potuit. Si autem consideretur in ordine ad conceptum et partum redemptoris, quoad hoc melior esse non potuit, ut dicit Anselmus. Et quoad hoc est gratia plena, et per consequens gloria plena super omnem creaturam puram: quia quoad hoc nihil ei defuit nec aliquid addibile fuit.

Et per hoc patet solutio ad totum.