MEMBRUM III.

Utrum impossibile per accidens sit Deo possibile ?

Tertio quaeritur, Utrum impossibile per accidens sit Deo possibile ?

Et videtur, quod non.

i. Hieronymus: " Cum Deus omnia possit, non potest de corrupta facere incorruptam sive virginem. " Constat autem, quod corruptam esse incorruptam est impossibile per accidens. Ergo videtur, quod impossibile per accidens non potest mutare.

2. Adhuc. Quod transit in praeteritum, simpliciter transit in non esse. Sed (sicut jam habitum est) non ens non potest Deus facere esse, ita ut ens et non. ens sint simul: hoc enim exigeretur si impossibile per accidens posset mutare. Ergo videtur, quod non possit super impossibile per accidens.

3. Adhuc, Me fuisse Parisiis est ne- cesse: ergo me non fuisse Parisiis est impossibile. Si ergo de eo quod est me fuisse Parisiis, potest Deus facere me non fuisse Parisiis, tunc potest facere, quod necessarium sit impossibile, et sic potest convellere statuta et ordinationes suas.

4. Adhuc, Augustinus in libro XXVI contra Faustum: " Quisquis ita dicit: Si omnipotens est Deus, faciat ut quae facta sunt, facta non fuerint: non videt hoc se dicere: si omnipotens est, faciat ut ea quae vera sunt, eo ipso quo vera sunt, falsa sint. Sententia quippe qua dicimus aliquid fuisse, ideo vera est quia illud de quo dicimus, fuit et non est. Hanc sententiam Deus falsam facere non potest: quia non est contrarius veritati . "

In contrarium hujus est, quod

1. Deus id quod est, potest facere non esse, et potest facere, quod non erit quod futurum est: ergo et in praeterito potest facere, quod id quod fuit, non fuit.

2. Adhuc, Cum dicimus, Id quod fuit verum est fuisse, vel necessarium est fuisse, haec propositio vera est veritate creata: sed omne creatum potest Deus facere non esse: ergo potest facere non esse quod necesse est esse per accidens: ergo impossibile per accidens subjacet divinae potentiae sicut possibile. 3. Adhuc, Impossibile per se,, possibile est potentiae divinae, ut paulo ante ostensum est: sed impossibile per se majus est quam impossibile per accidens: ergo multo magis impossibile per accidens potest mutare ut non sit impossibile potentia divina.

Solutio. Ad hoc dixit Gilbertus Porretanus, quod Deus potest super impossibile per accidens sicut super impossibile per se. Et ratio sua fuit, quia potentia Dei una et eadem est invariabilis in omni praeterito, et in omni praesenti, et in omni futuro. Unde sicut aliquando po- tuit non fecisse mundam, ita modo poterit, quod mundus factus non fuerit: et hoc etiam poterit in omne futurum.

Et quod dicitur a Hieronymo et ab aliis quibusdam, quod non poterit facere, dicit quod eo tropo dicitur quo dicitur, quod non possit facere quod non ostendit se facere: non enim ostendit se mutasse impossibile per accidens.

Ad id quod objicitur de Augustino, dicit quod Deus potest facere, quod praeteritum numquam fuerit praeteritum, sicut potuit aliquando. Cum enim dicitur, quod factum non potest fieri, necessitas et impossibilitas non accipiuntur ex parte Dei, sed ex parte rei: et haec necessitas non limitat potentiam divinam, quae quantum in se est, modo potest quod umquam potuit.

Sed sicut in antehabitis probatum est, Deus potest quod potentiae est, et non quod est impotentiae. Impotentiae autem est facere contra ordinationem divinam, et statuta divini ordinis convellere: sed contra ordinationem divinae veritatis est, mutare impossibile per accidens: non ergo Deus potest mutare impossibile per accidens. Et hoc probat Augustinus in libro XXVI contra Faustum: quia cum dicitur, me natum esse vel fuisse est necesse, haec veritas in re non est: quia quod transit, non est, ut dicit Aristoteles in quarto Physicorum, Si ergo est in sententia et ordinatione rationis nostrae, et memoriae nostrae, ponamus quod deleatur a memoria per oblivionem, adhuc erit verum me natum fuisse: quia sicut dicit Anselmus, " praescitum fuisse non linitur in omne futurum, et praescitum fore non linitur ad omne praeteritum. " Et tunc sententia hujus propositionis, me natum fuisse, non potest esse vera nisi in ordinatione et luce summae veritatis: et sic mutare eam, esset mutare ordinationem divinam: et hoc non potest Deus: quia impotentiae est et derogatio divitiae veritatis et divinae ordinationis. Unde secundum hoc impossibile

per accidens non subjacet potentiae divinae.

Cujus rationem assignat Augustinus: quia id quod non est, sicut praeteritum, non potest fieri non ens: non enim fit non ens nisi quod est ens. Si autem factum in praeterito quod jam non est, fieret: tunc factum in praeterito de non ente fieret non ens, et factum eo ipso quo factum est, non factum esset, et verum eo ipso quo verum est, falsum esset, quod est contra ordinationem veritatis divinae, ut in praehabitis est ostensum. Et ideo haec potentiae divinae non subjacent, ut probat prima pars objectionum.

Ad primum quod objicitur in contrarium, dicendum quod non est simile de praeterito, praesenti, et futuro: praesens enim et futurum subjecta sunt ordini naturae, supra quam potest Deus: praeteritum autem transit ad immobilem ordinem veritatis divinae, contra quam non potest Deus, sicut non potest contra seipsum.

Ad aliud dicendum, quod veritas illius propositionis creata est, sed regulata ad immobilitatem veritatis increatae: et ideo sicut non potest contra regulam veritatis increatae, ita non potest contra rectitudinem veritatis de praeterito. Ex hoc tamen non est impotens: quia hoc posse, impotentiae est et perversitatis.

Ad ultimum dicendum, quod quidam antiqui bene responderunt ad hoc, dicentes quod impossibilitas potest comparari ad esse, et potest comparari ad fieri. Si comparatur ad esse, impossibile per se majus est quam impossibile per accidens: quia impossibile per accidens, aliquando fuit possibile: impossibile autem per se, numquam fuit, nec est, nec erit possibile. Si autem ad fieri comparatur, impossibile per accidens, majus est impossibile quam impossibile per se: quia impossibile per se fieri non contrariatur nisi ordini naturae: impossibile autem per accidens fieri contrariatur ordini rationis divinae.

DE VOLUNTATE DEI.

Consequenter quaeritur de voluntate Dei. Quamvis enim potentia secundum intentionem potentiae prior sit scientia et voluntate, eo quod omnis scientia secundum potentiam aliquam est, et non convertitur, et omnis voluntas secundum potentiam aliquam est, et non convertitur: tamen secundum quod haec referuntur ad objecta, majoris amplitudinis est scientia quam potentia: quia scientia malorum et bonorum est, et entium in actu et in potentia: potentia autem tantum bonorum, sed tam existentium in potentia quam, in actu: voluntas autem est bonorum existentium tantum: et ideo quorumcumque est voluntas, eorum est potentia, sed non convertitur: et quorumcumque est potentia, eorumdem est scientia, sed non convertitur. Quamvis etiam voluntas secundum Anselmum aliquando generaliter sumatur prout est motor animi et omnium potentiarum ejus, et secundum hoc dicat Magister Hugo, quod " voluntas est movens, scientia disponens et ordinans, et potentia operans sive exsequens: " tamen secundum quod voluntas comparatur ad volitum, sic voluntas procedit a scientia quae nuntium facit, et coarctatur sub potentia quae multa potest quae non vult. Ideo hunc ordinem sequi elegit Magister in libro primo Sententiarum, distinct. XLV, ut primo determinaret de scientia, secundo de potentia, tertio de voluntate, Quadragesima ergo quinta distinctione libri primi Sententiarum, cap. Jam de voluntate Dei aliquid pro sensus nostri imbecillitate dicendum est, agere incipit Magister.

De qua voluntate in communi quaeremus duo, scilicet primo de ipsa voluntate.

Secundo, De signis voluntatis.

De voluntate in communi Magister quaerit duo, scilicet primo quid sit voluntas in Deo ?

Et secundo, De causalitate divinae voluntatis.