Albert the Great, Summa Theologiae

1. Quod enim non velit Deus mala fieri, sic probat Augustinus in libro LXXXIII Quaestionum: " Nullo sapiente auctore fit homo deterior (2). " Dicit enim, quod haec culpa tam magna est, quod in sapientem cadere non potest. Est autem Deus omni sapiente homine praestantior. Ergo nec in Deum cadit: ergo nec Deo auctore fit homo deterior: sed idem est fieri Deo auctore et Deo volente: ergo Deo volente non fit aliquid quo homo fiat deterior: sed malis homo fit deterior: ergo Deo volente non fiunt mala. Hoc argumentum facit Magister in libro I Sententiarum, distinctione XLVI, cap.

Idem est enim dicere: et cap. eodem, Multo est enim praestantior .

2. Adhuc, Cap. sequenti, Deinde idem Augustinus, objicit ad idem sic, quod in Deo non est causa mali: bonorum enim Deus tantum causa est: sed habitum est supra, quod voluntas Dei omnium eorum causa est quae vult: ergo cum non possit esse causa malorum, voluntate Dei non possunt fieri mala.

3. Adhuc, Cap. sequenti, Item aliter, sic probat idem, scilicet quod Deo volente non fiunt mala. Deus non est causa tendendi ad non esse: tendere enim ad non esse malum est: Deus autem auctor mali non est: tendit enim ad non esse qui operatur malum: non ergo Deo auctore est, quod quis operatur malum: et idem est Deo auctore, quod Deo volente, ut praehabitum est: Deo ergo volente non fit malum ab aliquo.

4. Adhuc, In eodem capite inducit Magister Augustinum in libro LXXXIII Quaestionum sic dicentem: " Qui omnium quae sunt auctor est, et ad cujus bonitatem id pertinet ut sit omne quod est, boni tantummodo causa est. Quocirca mali auctor non est, et ideo ipse bonum summum est: a quo in nullo deficere bonum est, et malum est deficere. Non est ergo causa deficiendi, id est, tendendi ad non esse, qui ut ita dicam, essendi causa est: quia omnium quae sunt auctor est: quae in quantum sunt, bona sunt . "''

5. Adhuc, Ad idem potest objici per rationem: quia quod melius est, Deo attribuendum est: melior autem est voluntas quae ita est ad bonum, quod nullo modo est ad malum: ergo hoc voluntati Dei est attribuendum, scilicet quod non velit mala fieri, sed bonum.

In contrarium hujus,

1. Inducit Magister objectionem sophisticam, cap. Jam sufficienter, sic: Quod mala fiunt, verum est: omne autem verum quod est, a veritate est quae Deus est: a Deo est ergo quod mala fiunt, Probationem primae sumit ab Augustino in libro LXXXIII Quaestionum , q. 1, ita dicentem: Omne verum a veritate verum est: est autem veritas Deus: Deum ergo habet auctorem omne quod verum est. Est autem verum, quod mala fiunt vel sunt: Deo ergo auctore est, quod mala fiunt. Hoc ultimum solvit Magister in illo cap. Quibus facile est respondere. Et redit solutio sua ad hoc, quod cum dicitur, verum est, quod mala fiunt, sensus est: verum est quod dicitur ista locutione. Sed cum dicitur, quod mala fiunt, a Deo est, infertur ac si sit de re: et ideo est mutatio praedicamenti, et fallacia figurae dictionis.

2. Ad idem etiam in illo cap. Super hoc diversi varia sentientes, objicit sic: Aut Deus vult mala esse et fieri, aut non vult. Si vult ea non esse vel non fieri, et non potest id efficere ut non sint vel non fiant, potentiae ejus et voluntati aliquid resistit, et non est omnipotens, quia non potest omne quod vult, sed impotens, sicut et nos sumus, quia quod volumus, quandoque non valemus. Sed quia omnipotens est, et in nullo impotens, certum est non posse fieri mala vel esse nisi eo volente. Quomodo enim eo invito et nolente posset ab aliquo malum fieri, cum scriptum sit: Voluntati ejus quis resistunt 3. Ad idem ibidem ab Augustino objicitur in Enchiridion: " Si voluerit, necesse est fieri. " Sed immediata oppositio est velle fieri vel non fieri: et si vult non fieri, non fiunt: fiunt autem ut videmus: ergo Deus vult ea fieri.

4. Adhuc, Augustinus in Enchiridion: " Non fit aliquid nisi Omnipotens fieri velit . " Sed mala fiunt. Ergo non fiunt nisi Omnipotens fieri velit.

5. Adhuc objicit sic: Bonum est malum esse vel fieri: alioquin summe bonus non permitteret fieri ea. Omne bonum fit Deo volente. Ergo mala fiunt Deo volente.

Solutio. Meo judicio haec est falsa, Deus vult fieri mala. Et similiter ista, mala fiunt Deo volente.

Unde ea quae primo objiciuntur ad illam partem, concedenda sunt.

Tamen hoc quod dicit Augustinus in libro LXXXIII Quaestionum, quod non est causa tendendi ad non esse, non intelligitur de esse naturae: quia quantumcumque multiplicetur peccatum, hoc esse non deficit, sicut dicit Dionysius in libro de Divinis nominibus, cap. 4, quia et in daemonibus est salvatum. Nec intelligitur de esse gratiae: hoc enim statim privatur per quodlibet peccatum mortale, et non tendit ad non esse, sed statim deficit. Sed intelligitur de esse naturae ordinabili ad bonum gratiae, de quo dicit Boetius in quarto de Consolatione philosophiae, quod " esse est, quod ordinem retinet servatque naturam. " Hoc enim secundum elongationem a bono intenditur, et per malum tendit ad non esse, sed numquam finitur, etiamsi in infinitum malum multiplicetur. Et hujus causa ostensa est in quaestione, Qualiter malum corrumpat bonum, in tractatu de bono.

Similiter quod dicit Augustinus, quod culpa non cadit in sapientem, non intelligitur de omni sapiente, sed de illo qui sapiens est notitiam habens divinorum cum sapore charitatis: in illum enim non cadit mortale peccatum. Si autem de omni sapiente intelligatur, hoc est, qui scit per causas altissimas et difficiles homini scire: tunc non potest intelligi generaliter de culpa, sed quod haec culpa non cadit in sapientem, scilicet quod volens faciat aliquid quo opus suum fiat deterius: quia eo ipso quo faceret hoc volens, esset insipiens: quia sicut dicit Aristoteles in sexto Ethicorum, sapiens in quolibet artificio est, qui rationem scit reddere ex fine operis et totius operis et omnium pertinentium ad opus.

Ad id quod Magister sophistice adducit in contrarium, dicendam quod solutio Magistri bona est, et directe solvit sophisma. Cum enim dicit proponendo, quod omne verum est a prima veritate quae Deus est, et ab ipso est omne verum, illa vera est tam de veritate signi, quam de veritate rei. Cum autem assumit dicens, quod mala fiunt, verum est, assumit de veritate signi tantum. Et cum concludit dicens, ergo quod mala fiunt, a Deo est, concludit de veritate rei ex assumpta quae non fuit vera nisi de veritate signi. Et ideo non sequitur, sed mutat suppositionem. Dictum est in quaestione de veritate, quod in talibus veritas signi quae est signi rectitudo, signato adjacet, sicut rectitudo virgae adjacet, hominis corpori mortuo. Mala enim fieri a voluntate hominis privationem ostendit rectitudinis voluntatis. Sed cum dicitur, quod mala fiunt, verum est, veritas illa non dicit nisi rectitudinem significationis sive signi, ut dicit Anselmus, quod actus voluntatis sub privatione rectitudinis refertur ad verum significationis, quod praedicatur in dicto cum dicitur, mala fieri est verum.

Ad aliud dicendum cum Magistro, quod non est divisio immediata, vult fieri, aut vult non fieri: sed medium est, quod nec vult fieri, nec vult non fieri, sed non vult fieri, quia nec ad fieri nec ad non fieri est voluntas ejus. Et ita solvit Magister et bene . Velle enim et nolle cum in nolle maneat voluntas affirmata: cum enim dicitur, nolo fieri, sensus est, volo non fieri: unde volo et nolo, cum idem sit affirmatum in utroque, modum habent oppositionis contra-

riae quae recipit medium. Cum autem dicitur, volo hoc fieri, non volo hoc fieri, habent modum oppositionis contradictoriae: et illa non habent medium: et ideo non sequitur, si non vult fieri, quod velit non fieri, vel quod nolit fieri.

Ad aliud dicendum, quod inter fieri et non fieri bene est immediata oppositio: sed inter velle fieri et nolle fieri non est immediata oppositio, ut dictum est: medium enim est, non velle fieri.

Ad aliud dicendum, quod auctoritas Augustini imperfecte adducitur. Dicit enim, quod non fit aliquid nisi Omnipotens fieri velit, vel jubendo ut bona, vel sinendo ut mala. Sed jam in praehabitis dictum est, in quaestione de signis in communi, quod voluntas Dei non est circa ea quae sinit, sed circa aliquid quod elicitur ex illis: unde quae sinit, non vult fieri.

Ad ultimum dicendum, quod cum dicitur, bonum est mala fieri, non est bonitas quae refertur ad subjectum dicti vel ad praedicatum, hoc est, ad accusativum vel infinitivum, sed dicitur bonitas quae est in ordine Dei ordinantis malum ad hoc quod elicit inde bonum. Et hoc patebit in sequenti particula quaestionis.

ARTICULI TERTII