Albert the Great, Commentarii In Psalmos

Dicit ergo : Sic mala sunt a malis, bona a Deo, quia o " Domine, in caelo, " id est, in Majoribus et Doctoribus, " misericordia tua, " virtus et bonum in affectu, ex tua misericordia. Dicuntur autem Doctores et Majores caelum a caelestibus, quae continent in seipsis, et cognoscendo intellectu, et amando affectu, Luc. viii, 10 : Vobis datum est nosse mysterium regni Dei, caeteris autem in parabolis. Propter hoc Daniel. xii, 3 : Qui autem docti fuerint, fulgebunt quasisplendor firmamenti... in perpetuas aeternitates.

" Et veritas tua, " quae illuminat intellectum, " usque ad nubes, " scilicet Doctores, qui nubes dicuntur, Isa. lx, 8 : Qui sunt isti, qui ut nubes volant ? Totum ergo quidquid habent acceperunt, II ad Corinth iii, 5 : Non quod sufficientes simus cogitare aliquid a nobis, quasi ex nobis : sed sufficientia nostra ex Deo est. Sic patet quod verus Doctor non est sine misericordia, et veritate. Propter hoc dicitur, Prov. iii, 3 : Misericordia et veritas te non deserant: describe eam in tabulis cordis tui.

Caelum etiam naturaliter potest sumi, ut sit Sensus : " Domine, misericordia tua, " quam sanctis das," et veritas tua, " per quam innotescit misericordia, " in caelo " est, id est, de caelo venit ad nos, secundum illud Jacob. I, 17 : Omne datum optimum, et omne donum perfectum desursum est, descendens a Patre luminum. Veniens " usque ad nubes, " idest, praedicatores, et sanctos, et per illos derivata sunt ad nos. Dicunt enim illud Psal. XXXIX, 11 : Non abscondi misericordiam tuam et veritatem tuam, a concilio multo. Job, xxxvii, 11 : Et nubes spargunt lumen suum. Ad Galat. I, 11 et 12 : Notum vobis facio, fratres, Evangelium, quod evangelizatum est a me, quiet non est secundum hominem: neque enim ego ab homine accepi illud, neque didici, sed per revelationem Jesu Christi, a Justitia tua sicut montes Dei. " Hic secundum, in quo agitur de bonorum datorum inscrutabili ratione : et dicuntur duo. Primo, justitiae divinae sublimitas. Secundo, judiciorum Dei profunditas, ibi, " Judicia tua. " Legitur autem dupliciter.

Primo sic : Sic a te misericordia et veritas, " et justitia tua, " id est, justi tui, " sicut montes Dei sunt, " id est, sicut montes placentes Deo. Psal. lxvii, 17 : Mons, in quo beneplacitum est Deo habi-

fare in eo. Dicuntur autem " montes, " quia primo radios suos recipiunt, et postmodum aliis transfundunt, secundum illud Psal. lxxx, 5 : Illuminans tu mirabiliter a montibus aeternis. I ad Corinth XI, 23 : Ego accepi a Domino quod et tradidi vobis. Sap. VII, 13 : Quam scilicet sapientiam, sine fictione didici, et sine invidia communico.

" Et judicia tua, " secundum quod istos sic illuminas. Ad Rom. IX, 18 : Cujus vult miseretur, et quem vult, indurat. " Abyssus multa, " idest, sicut multa abyssus profunda, et inscrutabilia. Hinc venit ille clamor Apostoli ad Rom. XI, 33 : 0 altitudo divitiarum sapientiae et scientiae Dei: quam incomprehensibilia sunt judicia ejus, et investigabiles viae ejus !

Aliter, ut sit ablativi casus in hunc modum. Quasi diceret : Sic " in caelo misericordia tua, et veritas tua usque ad nubes, " id est, sanctos tuos, qui " justitia tua, "id est, per justitiam tuam sunt, sicut montes Dei, non montes de quibus Habac. III, 6 : Incurvati sunt colles mundi, ab itineribus aeternitatis ejus, sed sicut illi de quibus in Psal. cxx, 1 : Levavi oculos meos in montes. Et alii per "judicia tua, " resume priora, sunt " abyssus multa, " profundi scilicet in peccatis. Abyssus, quia in profundo vitiorum, secundum illud Psal. lxviii, 16 : Neque absorbeat me profundum. Et " multa, " quia profundissima. Jer. XVII, 9 : Pravum est cor omnium et incrustabile : quis cognoscet illud ? Et nota, quod justi montes dicuntur ratione altitudinis : mons enim est terra super terram elevata : totum autem genus humanum est terra. Eccli. XXXIII, 10 : Omnes homines de solo, et ex terra, unde creatus est Adam. Justi autem quamvis terra, super alios tamen sunt. Proverb. XIV, 34 : Justitia elevat gentem : miseros facit populos peccatum. Item, ratione magnitudinis. Impii sunt pulvis, Supra, in Psal. 1, 4 : Non sic impii, non sic : sed tamquam pulvis quem projicit vtntus a facie terrae. Imo nihil, Psal XIV,

4 : Ad nihiilum deductus est in conspectu ejus malignus. Sed justi magni, Eccli. xliv, 0 : Homines divites in virtute. Ad Rom. viii, 30 : Quos justificavit, hos et glorificavit. Ratione apparitionis : de longe enim videntur nulli. Sap. v, 4 et 5 : Nos insensati, vitam illorum aestimabamus insaniam : ipsos de longe videntes, sed prope videntes, vident magnos. Ibidem : Ecce quomodo computati sunt inter filios Dei, et inter sanctos sors illorum est.

" Homines et jumenta. " Hic secundum, in quo agit de bonis bonorum, Scilicet de bonis naturae : et dicuntur duo. Primo, quod omnibus communiter fuerunt collata. Secundo, unde sunt collata, quia ex divina misericordia,ibi, " Quemadmodum. "

Glossa dupliciter exponit. Primo mystice. Ait enim : Sic confers bona praedicta : et Domine, c homines, " ratione utentes, et prudentes, " et jumenta, in quibus plus viget brutalis natura quam rationalis, secundum illud Psal. xlviii, 13, 21 : Comparatus est jumentis insipientibus, et similis factus est illis, a salvabis, " salute corporali, et bona naturae utrisque conferens. Vel, " salvabis, " differenter : quia istos spiritualiter, illa salute de qua Eccli, xxx, 13 : Salus animae in sanctitate justitiae : sed alios corporali, de qua Eccli, xxx, 16 : Non est census super censum salutis corporis. Et hoc quod salvans est," quemadmodum multiplicasti misericordiam tuam. " Eccli, xviii, 4 : Virtutem magnitudinis quis enuntiabit ? Alio modo sic : Dedisti bona spiritualia, et etiam o Domine, " homines et jumenta salvabis, " dando utrisque satis de temporalibus. Et appellat hic homines illos qui carnales sunt, secundum illud I ad Corinth iii, 3 : Nonne carnales estis, et secundum hominem ambulatis ? III non quaerunt, nisi sicut jumenta, ista temporalia : nec plus habebunt. Eccle. III, 19 : Nihil habet homo jumento amplius.

" Quemadmodum multiplicasti misericordiam tuam, Deus. " Eccli. xviii, 12: Misericordia autem Dei super omnem carnem. Psal. cxliv, 9 : Suavis Dominus universis : et miserationes ejus super omnia opera ejus. Hoc ipsum enim est misericordia, quod dat eis ista.

" Filii autem hominum. " Hic subjungitur de bonis gloriae, et primo,de bonis habitis nunc in spe, per promissionem Veteris et Novi Testamenti. Secundo, de habendis postmodum in re, ibi, " Inebriabuntur. "