ARTICULUS I.

Qua intentione dicatur primum ?

Quaeritur ergo primo, Qua Intentione dicatur primum ?

1. Dicit enim Aristoteles quod " primum est, ante quod nihil. " Et intelligitur ante secundum ordinem principii.: Si ergo primum principium est principium universi esse, et (sicut dicit Avicenna) facit debere esse in omnibus aliis: sequitur quod in universo esse nihil est ante primum: et sic videtur concludi, quod ipsum ex nihilo est. Quod autem ex nihilo est, antequam sit, possibile est ad esse secundum aliquam causam: et quod possibile est ad esse secundum aliquam causam, secundum illam principiatum est: et quod ab alio principia- tum est, primum principium non est. Ergo a primo ad ultimum, si primum principium est ante quod nihil est, primum principium non est primum principium.

2. Adhuc, Avicenna dicit et probat, quod omne quod ex nihilo est, de se nihil est: si enim de se aliquid esset, tunc secundum esse non dependeret ex alio, sed primo esset in potentia, et postea in actu: et si esset in potentia, oporteret quod illa potentia radicaretur in aliquo quod est ante se: ante se autem non habet nisi nihil: nihil autem nullius radix esse potest: quia non entis, ut dicit Aristoteles in IV Physicorum, non sunt species, nec differentiae,, nec potentiae, nec virtutes. Ergo videtur, quod potentia ad esse non. radicetur in eo quod est nihil: et sic id quod ex nihilo est, in quantum ex nihilo est, nullam potentiam habet ad esse et nihil omnino est, et sic de se nihil est. Si ergo primum principium est, ante quod nihil, et ex nihilo est, sequitur quod de se nihil sit et ab alio principiatum in esse: et sic sequitur, quod non sit universi esse principium, et quod non facit omnia debere esse in omnibus quae sunt, ut dicit Avicenna. Videtur ergo, quod primum principium hoc modo non dicatur primum.

3. Adhuc, Cum dicitur, Primum principium, significatur ens determinatum et distinctum: ens autem determinatum et distinctum non est primum: cujus probatio est, quod ad ens determinatum sequitur ens, et non convertitur. Videtur ergo quod primum principium non possit esse primum simpliciter.

In contrarium: hujus est, quod in omni ordine causae est unum primum I constat autem, quod aliquis est ordo causarum universi esse, esse enim non aequivoce est in his quae sunt: et regulariter verum est, ut dicit Aristoteles in II primae philosophiae, quod omne quod est in multis, non aequivoce ens in illis, est in uno primo quod est principium et causa

omnium aliorum: oportet ergo, quod sit aliquod principium universi esse.

Solutio. Dicendum, quod primum principium est, quod esse non habet ab alio, sed a seipso, et facit debere esse in omnibus quae sunt. Et ideo eleganter dictum est, quod est fons esse, esse fluens in omnia quae sunt: sicut lumen solis omnibus influit illuminationem. Et hoc primum, ut dicit Aristoteles, est ante quod nihil est. Sed locutio duplex est: ex compositione, et divisione. Negatio enim quae est per compositionem in hoc quod dico, nihil, potest negare totum, scilicet et ordinem qui notatur in habitudine praepositionis, ante: et praedicatum quod intelligitur in hoc termino, nihil: nihil enim idem est quod non aliquid: et sub hoc sensu haec locutio composita est et vera: et sensus est, Primum est, non ante quod est aliquid. Potest etiam negatio negare praedicatum relicto ordine qui importatur per praepositionem: et sic divisa est et falsa: et est sensus, Primum principium est, ante quod est non aliquid: hoc enim falsum est, quia si sic, sequeretur quod ex nihilo esset.

Ad primum ergo dicendum, quod hoc non sequitur, nisi in sensu divisionis: et sic falsa est: nec mirum est si falsum sequitur ex falso.

Ad aliud dicendum, quod dictum Avicennae necessarium est: sed primum principium non est ex nihilo: non enim sequitur, si nihil est ante primum principium, ita quod negetur et ordo et ens ad ante, quod ante primum principium sit nihil: sed sequitur, quod primum principium non habet ordinem ad aliquid ante, sive affirmando sive negando. Unde non habet ordinem ad nihil ex quo fit: et destructo hoc ordine non sequitur aliquid inconvenientium quae concludit Avicenna: quia non sequuntur, nisi posito ordine ad nihil, quod est ante ea quae fiunt ex nihilo.

Ad aliud dicendum, quod duplex est determinatio in entibus. Est enim deter-

minatio ex differentia contrahente: et haec relinquit compositionem, et ponit ante se ens indeterminatum, sicut species ponit genus. Est etiam determinatio ex relatione: sicut cum dicimus, iste est dexter, et illo est sinister. Et haec determinatio quia nihil addit vel minuit vel mutat in determinato, ut dicit Boetius, nullam inducit compositionem: sed aequa est simplicitas et in determinato et in non determinato: et si est aequa simplicitas, et aequa prioritas, quia simplicitas causa prioritatis est. Et hoc modo determinatum ens dicit primum principium: quia primum non dicit nisi privationem relationis ad ante: et principium relationem causae dicit ad posterius: et ideo non sequitur, quod esse indeterminatum sit ante primum principium,

Quod objicitur in contrarium, procedit.