QUAESTIO I. Utrum in divinis ponendum sit totum integrale.

Circa primum, quod sit ponere totalitatem integritatis, videtur:

1. Per Augustinum primo, et habetur in littera ; Tota Trinitas est in singulis personis; ergo aut est ibi implicatio falsi, aut est ibi totalitas; sed non est ibi implicatio falsi; ergo est ibi totalitas.

2. Item, hoc ipsum ostenditur ratione, quia ubi quantitas, ibi totalitas et integritas. Sed in divinis est quantitas virtutis; ergo saltem secundum illam et integritas.

3. Item, ubi pluralitas, ibi integritas, quia omnis pluralitas constat ex unitatibus; sed in Deo est pluralitas, quia trinitas; ergo in Deo est integritas. Si dicas, quod illa pluralitas non integratur, quia nihil plus est in tribus quam in uno

ergo si tantum est in tribus, quantum est in uno, ergo tantum credit et aeque plene credit qui credit, unum solum esse suppositum, sicut qui credit, tres esse personas; sed hoc est falsum; ergo etc.

4. Item, si aliquid est aequale alicui, eodem addito, adhuc erit aequale; ergo si aliquid est totum ad aliquid, eodem addito, adhuc erit totum; sed tres est totum ad unum; ergo tres personae ad unam personam.

5. Item, omne quod praedicatur de aliquibus simul et de nullo per se, est totum integrum ad illa ; istud constat et non habet instantiam; sed trinitas praedicatur de tribus personis simul et de nulla per se; ergo etc.

6. Item, omne quod removetur ab aliquo, differt ab illo genere, vel specie, vel numero, vel est totum ad illud; sed trinitas removetur a Patre, quia Pater non est trinitas, nec differt genere, vel specie. vel numero; ergo etc

Contra; 1.- Ambrosius in libro de Trinitate "In divinis nullam ponimus totalitatem, quia non est ibi quantitas nec numerus ".

2. Item, ratione videtur, quia omne integrum est compositum ex partibus; sed Deus est summe simplex; ergo in Deo nulla est totalitas nec integritas.

3. Item, omnis pars sub ratione partis habet esse imperfectum respectu totius,- quia ex aliquibus omnino perfectis non resultat tertium : ergo cum in divinis nihil imperfectionis sit ponendum, non est ibi pars: ergo a relativis , nec totum.

4. Item, omne totum est maius sua parte: sed ubi infinitas, ibi non est maius et minus: ergo nec totalitas; sed in divinis est infinitas: ergo.

5. Item, omne totum est resolubile vel secundum rem, vel secundum intellectum , et omne resolubile est corruptibile: ergo cum in Deo nihil sit corruptibile, non erit resolubile, et ita nec totum.

CONCLUSIO.

Ratio totalitatis, prout exprimit aliquid perfectum, convenit Deo; sed prout habet respectum ad paries, nec totalitas nec partialitas in Deo poni potest.

Respondeo: Totum sive totalitas uno modo dicitur absolute: et sic totum idem est quod perfectum Alio modo dicitur totum per comparationem ad partem; et sic dicitur totum quod habet partem et partem sive partes .

Primo modo bene est ponere totalitatem in Deo, secundo non, nec etiam partialitatem: totalitatem non, quia aufert simplicitatem: partialitatem non, quia tollit perfectum: neutrum, quia tollit aequalitatem summam.

1. Ad illud ergo quod obiicitur de Augustino, qui dicit, quod tota Trinitas etc.; dicendum, quod totum accipit pro perfecto, vel totum ibi accipitur privative, quia privat hoc quod est esse partem extra partem. Unde tantum valet tota essentia, quantum valet non habens partem extra vel intra.

2. Ad illud quod secundo obiicitur, quod est ibi quantitas virtutis: dicendum, quod quantitas virtutis stat cum summa simplicitate: ideo abstrahit a totalitate et integritate.

3. Ad illud quod obiicitur, quod ubi pluralitas,

ibi integritas etc; dicendum, quod pluralitas in creaturis duo dicit. Dicit enim aliquorum distinctionem , et ex ipsis unius multitudinis constitutionem. Primum quidem reperitur in divinis, quia ibi est distinctio vere; secundum non, quia ubi constitutio est, ibi constituentia minus habent quam totum, quod constituunt, et ita essentialiter differunt ab invicem. In divinis autem non sic, quia cum Pater habeat totam essentiam, non partem, non potest minus habere nec essentialiter differre. Et ideo dicendum, quod in divinis recipitur pluralitas ratione distinctionis. Sed quia pluralitas est totum ratione constitutionis, et haec non est in divinis; ideo non sequitur, quod sit ibi totalitas; est tamen ibi vere unitas et pluralitas , et tantum est in unitate, quantum in pluralitate, sed non lot modis. Et quia fides non tantum est respectu essentiae vel magnitudinis, sed etiam modi essendi, patet quod obiicitur, quod non tantum credit qui credit unam personam, quantum qui credit plures.

4. Ex hoc patent sequentia, quia unum est pars trium, secundum quod dicit unitatem, et tria trinitatem. Sed cum additur hoc nomen persona, distrahitur et non manet illa ratio unitatis, ideo nec ratio partialitatis.

8. 6. Ad illud quod obiicitur, quod praedicatur simul et removetur etc.; dicendum, quod hoc non solum convenit totalitati respectu partis, sed etiam pluralitati respectu unitatis; quae quamvis non teneat rationem partis propter diminutionem et imperfectionem, tenet tamen rationem unitatis propter principium et distinctionem.

Unde quod totum removeatur a partibus et non differat, hoc non est ratione constitutionis principaliter, sed ratione distinctionis. Et quoniam in divina pluralitate, quamvis non sit unius maioris constitutio, quia tamen ibi est distinctio, ideo sic removetur, et sic praedicatur sicut totum in creaturis.

SCHOLION.

1. Pro intelligentia huius quaestionis notandum, quod S. Doctor hic in corp. et ad 1. verbum totum sumit triplici modo. Potest enim intelligi vel positive vel privative; si positive, tunc iterum vel proprie i. e. comparative ad partes, et sic totum est idem ac habens partes; vel absolute, et sic significat perfectum. Si autem accipitur privative, tunc significat ens, quod non habet partes, sicut sunt omnia indivisibilia v. g. anima. In primo sensu totum minime potest transferri ad Deum, bene vero in secundo ac tertio sensu. His suppositis, quaestio resolvitur quoad totalitatem duplici conclusione; deinde negativa solutio extenditur etiam ad partialitatem.

II. Pro intelligentia 3. 5. et 6. oppositi et solutionis notandum, quod natura totius integralis importat, quod totum praedicetur de omnibus partibus simul, sed de nulla parte per se. Ratio tutius est non tantum, quia distinguuntur partes, sed etiam quia totum est inaequale in comparatione ad suas partes. Verum quidem est, quod etiam Trinitas non praedicatur de aliqua persona per se, tamen ex hoc non sequitur, quod Trinitas sit totum integrale relato ad singulas personas, quia non propter aliquam inaequalitatem Trinitatis ad singulas personas, sed solummodo propter distinctionem personarum ista praedicatio fleri nequit. Unde recte replicatur in 3. oppos.: "Illa pluralitas (personarum) non integratur (i. e. non facit totum Integrum), quia nihil plus est in tribus quam in uno ". Sic etiam verba in solutione; " Ubi constitutio est, ibi constituentia minus habent quam totum", facile intelliguntur, quia manifestum est, quod quando partes constituunt unum totum, partes minus sunt quam totum. In divinis non est sic, quia pluralitas personarum non constituit totum, ut ibi a S. Doctore bene explicatur.

Pro solut. ad 4. notandum, quod numerus in divinis non habet plenam rationem numeri, quia etsi personae sunt distinctae per suas personales proprietates, tamen conveniunt in una numero essentia ; sed numerus secundum plenam sui rationem importat numeratorum distinctionem in essentia. Unde tres unitates personales sunt quidem plures quam una, non tamen sunt plures vel plus in essentia ; ita fere Richard. a Med., loc Infra cit. et ad mentem Seraphici Doctoris,

cfr. infra d. 24. praecipue a. 3. q. 4. III. Scot., de hac q. et duabus seqq. Report. hic q. 5. S. Thom., hic q. 4. a. 1. B. Albert., hic a. 12,- S. p. I. tr. 11. q. 47. m. 1. q. incid. Petr. a Tar., hic q. 3. et 4. Richard. a Med., hic a. 3. q. 1. aegid. R., hic 4. princ. q. 2. Henr. Gand., S. a. 43. q. 4. a. 4. Durand., de hac 4. et 4. q. hic q. 4. Dionys. Carth., de hac et seqq. qq. hic q. 3.