QUAESTIO IV. Utrum in divinis differentia secundum numerum possit poni.

Quarto et ultimo quaeritur, utrum in divinis sit ponere differentiam secundum numerum. Et quod sic, videtur.

1. Damascenus in tertio libro "Numero, non natura differunt hypostases"; et loquitur de divinis hypostasibus.

2. Item, omnia quae contingit vere numerari, necesse est differre numero; sed hypostases vere contingit numerari, ut dicantur duae et tres; ergo vere cadit in eis differentia secundum numerum.

3. Item, omnia quae differunt re, aut differunt genere, aut specie, aut numero, aut nullo modo differunt . Sed impium est dicere, quod hypostases nullo modo differant; ergo saltem numero differunt. 4. Item, unitas secundum numerum non respicit unitatem formae, sed suppositi

quod patet: hoc enim album et hic sedens, demonstrato Petro, est unum numero

ergo ab oppositis diversitas secundum numerum non respicit diversitatem naturae, sed suppositorum; sed in Deo est pluralitas suppositorum, quamvis non sit diversitas naturarum; ergo etc.

5. Item, idem et diversam sufficienter dividunt ens ergo omne quod est ad alterum comparatum, aut est idem specie, aut diversum; aut idem numero, aut diversum. Ergo Pater, comparatus Filio aut est idem numero, aut diversus. Si idem; sed quandocumque aliqua duo sunt eadem numero, unum vere praedicatur de altero; ergo possum dicere; Pater est Filius, quod est contra fidem. Si diversus numero; ergo in divinis cadit diversitas secundum numerum.

Sed contra; 1. Ambrosius super secundam Epistolam ad Corinthios, et Magister recitat in littera "Ibi vere unitas, ubi nulla diversitas": ergo non est ibi diversitas secundum numerum, cum sit aliqua diversitas, scilicet diversitas secundum numerum.

2. Item, Boethius in libro de Trinitate capitulo secundo; "Nulla est in Deo diversitas, nulla ex diversitate pluralitas, nulla es accidentibus multitudo "; ergo nec differentia secundum numerum.

3. Item, diversitas secundum numerum solum venit ex parte materiae; unde dicit Philosophus , quod "omnino materia numerabiliter est"; sed in divinis non cadit materia aliqua; ergo nec diversitas secundum numerum.

4. Item, quaecumque differunt numero, numerant omnia quae sunt in se ipsis, saltem omnia quae sunt ibi ex parte formalis principii. Hoc patet, quia enim Petrus et Paulus sunt duo, ideo duo homines, duo animalia, duo alba, et sic de singulis; ergo si Pater et Filius. sunt numero differentes, ergo habent duas naturas, et duas essentias; ergo sunt duo dii, quod est contra catholicam fidem.

3. Item, quaecumque differunt numero, sunt separabilia imaginatione vel intellectu; sed Pater et Filius nullo modo sunt separabiles, nec re nec intellectu, in divinis, quia una persona est in alia et e converso; ergo nec differunt numero.

6. Item, quod non est multiplicabile nec multiplicatum est unum numero; sed divina natura non est multiplicabilis nec multiplicata; ergo est unum numero ; sed quaecumque sunt unum numero, non possunt differre numero; ergo si essentia vel natura divina ceteras complectitur personas, impossibile est, quod personae numero differant.

CONCLUSIO.

In divinis non est ponenda differentia secundum numerum, Met personae numerentur.

Respondeo; Dicendum, quod in divinis non est ponere differentiam secundum numerum. Et huius ratio sumi potest et a posteriori et a priori.

A posteriori; quoniam omnia quae differunt numero, consequitur ista passio, quae est numerus; numerus autem est aggregatio multitudinis, in qua plus est in toto quam in singulis partium . Haec autem aggregatio est ex his solum, quae habent unitatem limitatam, quae plus est cum alio quam per se ipsam. Limitatio autem venit per additionem. Additio autem perducit ad compositionem cum materia, quae facit esse hic et nunc , et tantum et non plus; et ita non est diversitas secundum numerum nisi in his, in quibus est distinctio per additionem et compositionem et materiam. Et haec distinctio non cadit in Deo, ideo nec diversitas secundum numerum.

Alia ratio est a priori; quia in quolibet. quod intelligimus ut completum, intelligimus sub ista duplici conditione, scilicet per modum quo est et quod est; et unitas quidem sive identitas secundum speciem vel genus venit a parte eius quod est quo, secundum diversos status sive completionem maiorem et minorem. Unitas vero, vel diversitas secundum numerum venit a parte ipsius quod est secundum esse, sive prout est in supposito individuo. Sic autem ista duo coniuncta sunt in omnibus, quod numerato ipso quod est, necesse est. numerari ipsum quo est. Cum ergo in omnibus, quae differunt numero, numeretur ipsum quod est, necesse est, quod multiplicetur in illis ipsum quo est.

Et quia ad diversitatem secundum numerum concurrit diversitas ipsius quo est et quod est et qui

est, id est naturae, rei naturae et suppositi sive hypostasis, sed principaliter ipsius quod est; cum in divinis quo est sive essentia propter summam simplicitatem nullo modo sit multiplicabilis; ideo necesse est, quod ipsum quod est similiter remaneat indistinctum; et ideo impossibile est, quod cadat ibi diversitas secundum numerum. Nec tamen unum est numero; quia ipsum quod est unum numero in creaturis non est dicibile de pluribus; sed in divinis ipsum quod est, quamvis sit unum, tamen de pluribus est dicibile. Et ratio huius est, quia idem est ibi quo est et quod est, quantum ex parte rei. Et ideo, sicut quo est est communicabile pluribus, quamvis non multiplicabile, ita ipsum quod est. Unde possumus dicere, quod pluralitas personarum medium tenet inter idem numero et diversum. Quamvis enim ipsum quod est non numeretur, numeratur tamen ipse qui est; unde sunt ibi plures qui. 1. Et hoc vult dicere Damascenus, cum dicit; "Numero, non natura differunt hypostases)). Per hanc enim additionem; non natura, ipse contraxit differentiam secundum numerum sive distraxit a propria ratione . Unde ipse dicit primo libro capitulo octavo; " Oportet scire, quod aliud est differre re, aliud ratione. In omnibus creaturis hypostasum divisio re consideratur, communitas vero ratione; in summa vero et supersubstantiali Trinitate est e converso ". Unde cum diversitas secundum numerum faciat sive notet diversitatem in re et natura, proprie loquendo, nisi nomen diversitatis secundum numerum distrahatur ad distinctionem suppositorum, non est concedendum, quod sit ibi diversitas secundum numerum, sed secundum numerum personarum sive hypostasum. Et hoc vult dicere

Damascenus, quando dicit, quod hypostases differunt numero, non, inquam, numero, qui dicat diversitatem in re et natura, sed qui dicat differentiam in proprietatibus et relationibus, natura semper manente unica et indivisa. Ex hoc patet illud Damasceni. 2. Ad illud quod secundo obiicitur, quod numero differunt ea quae numerantur; dicendum, quod verum est, quod eo modo differunt, quo numerantur; sed non numerantur nisi quantum ad personas; et ita non differunt nisi numero hypostasum et proprietate.

3. Ad illud quod obiicitur, quod quae differunt re etc; distinguendum est in hoc nomine re , quia potest dicere naturam sive essentiam, et potest dicere personam. Si dicat essentiam et naturam, verum est; si personam, falsum est, et non habet locum illa divisio.

4. Ad illud quod obiicitur, quod unitas humero respicit identitatem suppositi; dicendum, quod si suppositum dicatur ipsum quod est, tunc habet veritatem. Si autem dicatur ipse qui est sive persona, non habet veritatem nisi in his, in quibus differt quo est et quod est. Unde proprie loquendo, diversitas secundum numerum sequitur ipsum quod est; et ideo in divinis non habet locum.

8. Ad illud quod obiicitur , quod idem et diversum sufficienter dividunt ens, ergo idem numero, vel diversum; dicendum, quod illud verum est in ente, quod natum est numerari, sicut ens creatum; sed in ente increato hoc deficit. Unde Hilarius de Trinitate ; "Deum ex Deo natum nec eundem nativitas nec aliud esse permittit"; et ita, sicut praedictum est, tenet medium inter idem numero et diversum.