ARTICULUS III.

Utrum ex dictis Platonis sequatur Deum esse opificem, non creatorem ?

Deinde quaeritur, Utrum ex dictis Platonis sequatur Deum opificem esse, non creatorem ?

1. Dicit enim Magister in secundo libro Sententiarum, distinctione prima, cap. 2, quod, opifex est, qui de aliquo facit cum motu, ita quod in operando et ipse movetur, et materia circa quam operatur . Et secundum hoc videtur, quod Plato non posuerit Deum opificem: sicut enim in praehabitis a Platone praeinductum est, Plato dixit, quod si quis posuerit Dei voluntatem solam causam esse eorum quae facta sunt in mundo sensibili, dicit eum non errare, sed veritatem dicere: sed qui sola voluntate operatur, nihil facit, nec instrumento utitur vel subjecta materia: ille ergo non operatur ut opifex vel artifex: ergo Deus secundum positionem Platonis, opifex esse non dicitur, sed creator.

2. Adhuc, Gregorius Nazianzenus distinguens inter activum et operativum, dicit, quod activum est cujus actus est operativus motus: operativum autem dicitur quod ex seipso movetur. Plato autem posuit, quod Deus nec a seipso nec ab alio movetur, sed omnimode immobilis est, Omnis enim motus, ut dicebat Plato, est aliter se habentis. Quod nec Deo competit secundum Platonem, nec materiae secundum esse materiale, sed soli competit Euripo, qui est ebullitio formarum ingredientium in materiam a formis separatis sicut a sigillis, et egredientium ex ipsa per materiae transmutationem ex transmutatis in ipsa, ipsa tamen semper immobiliter permanente in esse materiali. Et ex his non sequitur, quod Deus est opifex, sed creator: non ergo Plato posuit Deum esse opificem, sed creatorem.

In contrarium hujus est quod dicit Aristoteles in VI Ethicorum, quod ars est factivum principium cum ratione. Et ibidem dicit, quod facere est super praejacentem materiam operari: quod non potest fieri sine motu et transmutatione. Plato autem posuit praejacentem ab aeterno materiam, sicut habitum est, et posuit exemplar artis ab aeterno in seipso consistere, et Deum dictu, jussu, et verbo facere quod facit, et uti diis deorum et stellis et qualitatibus elementalibus in productione imaginum sensibilis mundi in materiam. Has enim formas quae sunt in materia, imagines esse dixit formarum separatarum, sicut paulo ante ex verbis suis demonstratum est: et hoc est non ex nihilo aliquid facere, sed ex aliquo, et per aliquid sicut ad formam, et aliquo cooperante sicut instrumento. Posuit ergo Deum non esse creatorem, sed opificem et artificem mundi.

Quod concedendum est sicut, dicit Magister in Sententiis ex verbis Ambrosii in Hexameron sumptis.

Ad primum ergo respondendum, quod Plato dixit voluntatem Dei causam esse mundi sensibilis ut primam, et non ut proximam: unde sub illa causas proximas posuit, quae dicta sunt, materialem scilicet, exemplarem, et instrumentalem. motas a divina voluntate, jussu, dictu, et verbo, sicut dictum est, Et ex hoc sequitur ipsum esse opificem mundi sensibilis, et non creatorem.

Ad aliud dicendum, quod ex Platonis dictis Deum moveri in hoc quod instrumentaliter moventia non movent nisi mota, et in hoc quod movet instrumentaliter moventia quae ante non movebat: sequitur moveri artificem, sicut dicit Aristoteles, quod " movetur artifex quando ex otio, actu fit agens. "