ARTICULUS IV.

Utrum Aristoteles duo principia vel tria posuerit ?

Quarto quaeritur, Utrum Aristoteles duo principia, vel tria posuerit ?

Et sumantur verba. Aristoteles ante finem primi Physicorum, ubi dicit, quod " principia numero sunt duo, ratione autem tria. " Et exponit se, quod materia in duplici ratione sumitur, scilicet secundum se, et sic est principium entis corporalis, et non est principium rei mobilis: et ut subjecta privationi, et sic est alia secundum rationem et esse, sed non alia secundum substantiam et numerum. Aliud principium est forma, quod et principium entis est, et principium motus, et est aliud numero a materia. Forma enim secundum quod forma est et esse formale habet, nec est materia, nec hoc habet a materia: sicut materia secundum quod materia est, et esse materiale habet, nec forma est, nec hoc habet a forma. Et sic planum est quomodo principia numero tantum sunt duo, ratione vero tria.

Sed quaeritur hic, Utram materia per se sola subjiciatur motui, vel non ? Et videtur, quod sic:

1. Non enim generatur unum ex alio nisi corrupta forma substantiali quae in primo est: et si corrumpitur forma substantialis, necesse est corrumpi alias formas consequentes illam: et si sic est, omnes formae corrumpuntur quae in ea sunt: nuda igitur et sola transit ad aliam formam. Et ut hoc pateat, detur exemplum. Cum de semine hominis fit homo, ad idem nunc ad quod corrumpitur forma seminis et desinit, et incipit forma hominis, ad idem corrumpitur quantitas seminis, et qualitas seminis, et sic de aliis formis. Videtur ergo, quod sola materia et nuda sine omni forma transferatur ad formam hominis. Et sic videtur, quod sola materia subjicitur mutationi.

2. Adhuc, Aristoteles in fine primi Physicorum probans, quod materia manet post omnem corruptionem, dicit quod omne quod corrumpitur, corrumpitur in hoc, hoc est, in materiam. Cum ergo corruptio unius, sit generatio alterius, videtur quod generatio alterius ex sola sit hac et nuda: et sic videtur, quod mutationis et entis non sint nisi duo principia, materia scilicet, et forma.

In contrarium hujus est,

1. Quod Aristoteles dicit, quod materia appetit formam sicut divinum et optimum: privationem vero non appetit nec materia, nec forma. Et dicit rationem: quia nihil appetit suiipsius corruptionem: privatio autem corruptio formae est, et corruptio materiae est secundum esse divinum at optimum quod habet a forma: privatio ergo nec appetitur a forma, nec a materia: si ergo aliquid appetitur, necesse est, quod forma appetatur a materia. Inde arguunt Porphyrius et Boetius, quod nihil appetitur ab aliquo nisi per aliquid quo appetens est simile sibi quod appetitur: et ratio eorum est, quae dicta est ab Aristotele, quod nihil appetit destructionem suiipsius, sed conveniens sibi: non autem conveniens est nisi per aliquid assimilans: ergo nihil appetit aliquid, nisi per hoc quod est simile illi in aliquo.

2, Adhuc, Ratio Porphyrii est super finem primi Physicorum, quod omne quod appetit aliquid, delectatione naturali., delectatur in consecutione illius, et in ipso refloret et diffunditur, ut ipso undique perfruatur: constat autem et secun- dum Platonem et secundum Aristotelem et secundum omnes Philosophos, quod etiam expresse dicunt Dionysius et Augustinus, quod delectatio naturalis numquam est nisi ex conjunctione convenientis cum convenienti: ergo necesse est, quod materia in aliquo convenientiam habeat cum forma: aliter enim non delectaretur naturaliter in consecutione ipsius.

3. Adhuc, Dicit Aristoteles in fine primi Physicorum, ubi assignat quomodo principia sunt duo, et quomodo tria, quod album fit ex non albo, non ex quolibet non albo, quia ex linea (ut ipse exemplificat in V Physicorum) non fit album, sed ex non albo, quod esse potest album, sicut nigrum, vel medio colore coloratum. Et hoc modo non est album, quod in eodem genere est cum albo. Regulariter enim veram est, quod quorum est unum genus, eorum est una materia. A simili, homo fit ex non homine, et faba ex non faba, et equus ex non equo, et leo ex non leone, non ex quolibet, sed ex eo quod analogiam habet ad formam hominis, fabae, equi, et leonis. Sed quorum est analogia ad invicem, eorum est convenientia in analogia illa. Analogia enim non facit aequivocum casu et fortuna, sed ponit respectum ad unum: et ille respectus non causatur, nisi per aliquid conveniens illi ad quod respicit: sicut patet cum dicitur, animal sanum, cibus sanus, urina sana. Cibus enim non dicitur sanus, nisi per analogiam quam. ponit ad sanitatem animalis ut conservans, urina etiam non dicitur sana, nisi quia respectum ponit ad eamdem sanitatem animalis ut indicans. Similiter ens non dicitur de substantia, quantitate, qualitate, et sic de aliis, nisi quia res aliorum praedicamentorum convenientem analogiam, ponunt ad ens principale quod est substantia. Verbi gratia, Quantitas dicitur ens, quia mensura est ejus quod est vere ens. Qualitas dicitur ens, quia dispositio est ejus quod est vere ens. Relatio dicitur eas. quia respectus

est ejus quod est vere ens. A simili ergo, si materia analogiam habet ad formam (quod certum est, et negari non potest, aliter enim non moveretur ad ipsam) et ex se secundum quod ipsa est, nullam analogiam habet, oportet quod aliquid sit in ipsa suppositum, per quod illam habet analogiam.

4. Adhuc, Constat, quod privatio et habitus sicut et alia omnia opposita, sunt in eodem genere: omnium autem quorum est unum genus, est una convenientia in genere illo et in forma generis illius: privationis ergo et habitus convenientia est in forma generis. Cum ergo materia supponatur motui et mutationi, sub privatione existens, sub forma generis supponitur ad habitum quem accipit per motum et mutationem.

5. Adhuc, Duae sunt definitiones, materialis scilicet, et formalis: et oportet, quod una reducatur ad alteram, quia sicut dicit Aristoteles, sicut est unum esse, ita necesse est esse unam definitionem quae esse indicat. Reducatur ergo: constat tunc, quod materialis reducitur ad formalem. Sed quorum nulla est convenientia, nulla est reductio ad invicem. Oportet ergo, quod convenientiam inter se habeant formalis et materialis: sed non est convenientia nisi materia se habeat ad formam sicut genus ad differentiam constitutivam: sed certum est, quod genus potestate indistincta et confusa in se habet differentiam: dicit enim Porphyrius, quod genus potestate habet omnes differentias, actu nullam: ergo et materia indistincta et confusa potestate in se habet formam, et sub alia subjicitur motui et mutationi: nec aliter subjectum motus et mutationis esse potest. Et ideo dicit Aristoteles, quod omnes formae educuntur de materia, et potestate sunt in materia. Et Commentator super XI primae philosophiae multipliciter probat propter hoc, quod omnis generatio est ex convenienti: et hoc jam in antehabitis in quaestione de forma explanatum est.

Solutio. Dicendum, quod materia secundum quod in ultimis objectionibus probatum est, potentia in se habet formam: et sicut dicit Porphyrius super Physicam Aristotelis, potentia haec est potentia inchoationis formae, hoc modo quo omnis habitus Inchoatur in sua privatione: ambitus enim unius generis continet et privationem et habitum: et in genere illo est speciei inchoatio.

Praeterea, Omnis privatio relinquit subjectum cum aptitudine, quamvis aliquando ponat subiectum remotius ab habitu, et aliquando propinquius, ut docet Aristoteles in V primae philosophiae, cap. de privatione. Aptitudo autem illa non potest esse nisi ex analogia ad formam: et ideo dicit Commentator super XI primae philosophiae, quod omnes alii Philosophi, scilicet et ponentes latentiam, et ponentes datorem formarum., qui mediantibus virtutibus caelestibus et elementalibus et formativis generantium virtutibus, Influit et Invehit formas In materiam, voluerunt idem dicere quod dixit Aristoteles, quod scilicet formae potentia in materia essent: sed verbis propriis nesciverunt exprimere: et nisi sic dicatur, omnis materia aequaliter se habebit ad omnem formam: quod valde absurdum est. Quaedam enim sunt ex materia sua tota, sicut incorruptibilia, et haec potentiam non habent ad aliam formam, ut sol, et luna, et hujusmodi. Quaedam sunt ex materia sua non tota, ut transmutabilia ad invicem, et haec habent potentiam ad aliam formam, cujus in seipsis habent privationem.

Praeterea, Nisi sic dicatur, motus non erit continuus exitus de potentia ad actum, sicut probatur in II Physicorum, et In textu, et in commento. Idem enim quod est in actu, fuit in potentia: propter quod Commentator ibidem dicit, quod motus est forma post formam, vel ubi post ubi: aliter enim oporteret di- cere, quod definitio quae complectitur potentiam et actum, non esset unum, sed multa: quod multipliciter Aristoteles reprobat in VII primae philosophiae.

Ad primum ergo dicendum, quod Illud procedit, ac si dicatur, quod formae actu sint in materia: et hoc non est verum. Quamvis enim omnes formae quae actu sunt, in ea corrumpantur: tamen potentia quam habet ad alias formas, et privatio qua informis est respectu aliarum formarum, formabilis ab eis et transmutabilis ad eas, nullo modo In ea corrumpitur, nec ab ea tollitur: et haec nonnulla forma est in ea. Propter quod dicit beatus Augustinus, quod informitas materiae nonnulla forma est, non secundum quod informitas est, sed secundum quod relinquit formabilitatem ad formam: et per hanc, ut dicit Augustinus, accipit rationem entis et veri et boni, sicut in prima parte Summae Theologiae, tractatu de ente vero ei bono , determinatum est.

Ad aliud dicendum, quod hoc vile argumentum est:. corruptio enim in materiam nullius generatio est. Et quod dicit Aristoteles, quod generatio unius est corruptio alterius, et e converso: hoc dicit in secundo de Generatione et Corruptione, ubi agit de circulari generatione simplicium elementorum ex se invicem, et in solis illis veram est, quod generatio unius est corruptio alterius, et e converso.

Ex his patet, quod secundum Aristotelem, duo sunt proxima principia motus et rei mobilis: quia materia. secundum se et sine privatione, nec subjicitur., motui, nec mutationi.

Patet etiam, quod duo sunt numero, scilicet materia et forma: tria autem sunt secundum rationem: quia privatio nihil numero addit super materiam, quod sit actu ens, nisi rationem informitatis formabilis.