SYPONTINA 521

alienandis, refert Pignatelli tom. IV, consult. 21 et n. 1. et ait : « Communis et vera distinctio est, quod in aliena- tionibus huiusmodi bonorum sint adhibendae solemnitates requisitae in alienationibus bonorum ecclesiasticorum, quando constat confraternitatem vel hospitale etc. esse auctoritate Episcopi constitutum ac erectum vel id evidenter colliga- tur ex certis signis, ex aspectu eiusmodi hospitalis appa- rentibus, nempe quod sit in forma Ecclesiae, habeat cam- panile cum campana, altare permanens, nomen alicuius san- cti, sepulturas, ibique divina oiflcia celebrentur e tc .» . No- tant vero tum Pignatelli, tum Decisio Rotalis, haec indi- cia non posse assumi seorsim, sed cumulative concurrere debere ad demonstrandam qualitatem pii loci. Praeterea ad- vertit Pignatelli I. c. n. 5. S. Visitationem Episcopi per se, non conficere signum omnino certum, quippe Episcopi tamquam Sedis Apostolicae delegati visitare possunt loca

pia laicalia, vi Concil. Trid. Sess. 22 de ref. cap. 8. Verum et Decisio Rotalis et Pignatelli conveniunt in

hanc sententiam, scilicet in dubio huiusmodi pia loca prae- sumi laicalia : ait Pignatelli n. 4: « In dubio autem. Con- fraternitas, Hospitale etc. non praesumitur erectum aucto- ritate episcopi etc. » et Decisio Rotalis n. 13: «Nihilomi- nus motivo antiquitatis et ignorantiae erectionis contrapo- nebant DD. regulam magis receptam quod in dubio prae- sumptio stet pro laicitate ».

Sed forsan videtur remotum a conditione -nostrorum temporum, haec admittere principia per quae faciliter plu- res confraternitates qualitate laicali uterentur. Et revera habenda est prae oculis immutatio facta progressu temporis in natura horum piorum locorum. Antiquitus Hospitalia, Montes Pietatis et alia id genus, erigi solebant ab associa- tionibus fidelium, seu a confraternitatibus quae amico foe- dere, pro felici illorum temporum conditione, coniungebant opera pietatis humanae naturalis, cum operibus religiosis. Huiusmodi est facti species de qua disserit cit. Decis. Ro- talis et huc etiam spectat cit. Consultatio Pignatelli. Sed