QUAESTIO II.

Utrum dictio exclusiva solus vere addatur termino personali respectu praedicati communis.

Secundo quaeritur, utrum dictio exclusiva vere addatur termino personali respectu praedicati communis, ut vere dicatur; solus Pater est Deus. Et quod sic, videtur auctoritate et ratione.

1. Auctoritate sic; Ecclesia cantat; "Tu solus altissimus, Iesu Christe "; et illud; "Deo Patri sit gloria eiusque soli Filio", et consimiles multae inveniuntur.

2. Item, Matthaei undecimo ; Nemo novit Filium nisi Pater; sed nemo nisi Pater et solus Pater convertuntur; ergo solus Pater novit, et hoc praedicatum est essentiale; ergo etc.

3. Item, ratione videtur, quia dictio exclusiva addita alicui non excludit nisi alium; sed tres personae non habent alietatem respectu praedicati substantialis; ergo addita uni non excludit aliam respectu talis praedicati; sed si non excludit, locutio est vera; ergo etc.

4. Item, dictio exclusiva addita alicui non excludit quod est in eo ut pars, ut addita Petro non excludit pedem Petri; ergo cum maiori identitate sit Filius in Patre quam pes in Petro, addita Patri, non excludit Filium.

Contra; I. Nec Pater solus nec Filius solus nec Spiritus sanctus solus Deus est; ergo non vere additur respectu termini communis.

2. Item, omnis propositio, in qua praedicatum communius est subiecto, addita exclusione ad subiectum, est falsa, quia nullum tale praecise convenit subiecto; sed talis est haec et consimiles; solus Pater est Deus; ergo etc.

3. Item, dictio exclusiva addita alicui excludit omne illud quod ponit associationem cum termino; et hoc patet, quia privat associationem; sed Filius ponit associationem cum Patre; unde Pater cum Filio est Pater eum alio.

4. Item, dictio exclusiva excludit omne aliud, et maxime oppositum; sed relativa sunt una differentia oppositionis ; ergo addita uni relativo excludit aliud; ergo addita Patri excludit Filium; et si hoc, omnes tales sunt falsae.

CONCLUSIO.

Dictio exclusiva addita termino personali respectu praedicati communis tunc admitti potest, si removet formam subiecti ab aliis; non vero, si removet formam praedicati.

Respondeo; Dicendum , quod hic est duplex positio. Quidam enim simpliciter et sine distinctione concedunt has et consimiles; solus Pater est Deus; et positio eorum est, quod dictio exclusiva addita uni relativorum non excludit reliquum. Et ratio huius positionis est, quia non excludit quod consequitur ad terminum et intelligitur in termino, ut addita homini non excludit animal. Sed unum relativorum intelligitur in altero et consequitur ad alterum; ergo addita uni non excludit alterum. Et si opponatur, quod solus excludit oppositum, dicunt, quod relativa et sunt differentiae oppositionis et entis; oppositionis, secundum quod ad idem; et sic addita uni excludit aliud; unde sequitur; iste est tantum Pater, ergo non est Filius. Secundum quod ad diversos comparantur, sunt differentias entis; et sic posito uno, ponitur et reliquum; et ideo unum non excluditur ab alio, quia dictio exclusiva illud solum aliud excludit, quod non necessario concomitatur.

Sed haec positio non videtur conveniens. Dictio enim exclusiva privat associationem; ergo excludit omne illud quod ponit circa ipsam associationem; et ideo addita Patri excludit Filium.

Et propter hoc alia est opinio, quod dictio exclusiva addita Patri excludit Filium; et haec positio magis est probabilis. Secundum hanc positionem . procedendo, distinguendae sunt hujusmodi locutiones, secundum quod distinguit Augustinus, et Magister tangit ; quia solus potest facere exclusionem respectu compositionis intellectae circa subiectum, vel respectu compositionis principalis. Si primo modo, tunc est sensus; solus Pater est Deus, id est ille qui solus est Pater, est Deus; et tunc removet formam termini subiecti ab aliis, non formam prae- i. ditati; et sub hoc sensu verae sunt omnes. Et sub hoc sensu accipit Augustinus ; " Solus Spiritus sanctus est tantus, quantus est Pater et Filius".

Si autem faciat exclusionem respectu principalis compositionis, locutio est falsa, et omnes falsae sunt, proprie loquendo, nisi addatur determinatio, ut arctetur exclusio, ut patet, cum dicitur; " Tu solus altissimus, Iesu Christe, cum sancto Spiritu ". Similiter; " Deo Patri sit gloria eiusque soli Filio " etc .

1. Et Sic patet primum.

2. Ad illud quod obiicitur secundo, quod solus Pater aequipollet huic; nemo nisi Pater; dicendum, quod falsum est; quia nemo distribuit pro natura, non pro persona ; solus autem additur termino personali, ideo excludit personam; ideo proprie loquendo, haec est falsa; solus Pater novit Filium, quamvis haec sit vera; nemo novit Filium nisi Pater, quia sensus est; nemo, id est nulla natura , nisi ille qui est eiusdem naturae, ut Pater.

3. 4. Ad illud quod obiicitur, quod dictio exclusiva excludit alium; dicendum, quod excludit omne aliud vel alium, quod non praedicatur nec subiicitur, sed associatur, sive sit aliud in forma, sive in supposito. Et quoniam Pator cum Filio respectu praedicati substantialis associatur , ideo respectu illius excluduntur invicem; et quia pars non associatur, ideo non excluditur. Unde identitas maior vel minor nihil facit ad exclusionem, sed ratio associandi vel non associandi. Et si obiiciat , quod addita definito non excludit definitionem, et antecedenti, non excludit consequens; breviter dicendum , quod si consequens ita sequitur, quod non ponat associationem, et definitio non claudat in se diversum, tunc non excludit. Si vero aliter est, tunc excludit, et contradictorie opposita implicantur in antecedente; unde hic implicatur contradictio; tantum Pater est. Huic autem positioni concordat Augustinus , qui negat hanc; solus Pater est Deus, et consimiles.