Albert the Great, Commentarii In Psalmos

Dicit ergo secundum Hieronymum: " Propter praecedentem charitatem exau-"dies, et etiam, " quoniam iniquitatem " meam, " id est, meorum " annuntia " bo, " meam reputando, secundum il-" lud Isa. xlvi, 4 : Ego feci, et ego fe- " ram. " " Et cogitabo, " id est, operam dabo, " pro peccato meo, " id est , meorum, sanando et delendo, secundum illud Eccli. xxxviii, 7 : In his curans mitigabit dolorem, et unguentarius faciet pigmenta sanitatis, et unctiones confidet sanitatis. De poenitente sic: " Exaudies, " propter praedicta, et etiam, " quoniam iniquitatem meam, " non aequitatem, sicut multi, " annuntiabo, " confitendo ipsam sacerdoti, non eam sociis jactando. Matth. viii, 4 : Vade, ostende te sacerdoti.

" Et cogitabo, " sollicitus ero: sic enim habet veritas Hebraica, " pro peccato meo, " curando, attendens judicis districtionem, secundum illud Job, xxiii, 13 : A facie ejus turbatus sum, et considerans eum, timore sollicitor. Nota, quod cogitare debes pro peccato, ut ipsum cures: cum enim peccasti, laesus fuisti, secundum illud Luc. x, 30 : Homo quidam descendebat de Jerusalem in Iericho, et incidit in latrones, etc. Et sunt plagae quasi incurabiles. Eccli.XXI, 4: Quasi romphaeabis acuta omnis iniquitas, plagae illius non est sanitas : quippe vulneratus es ab iniquitate in loco nobili, scilicet in corde : et ipsa romphaea in corde relicta est. Proverb. XXVI, 25 : Nequitiae sunt in corde illius. Sed esto quod romphaea sit extracta per confessionem oris, numquid non oportet ut cogites de curatione vulneris ? Ita, si audies illud Isa. I, 6 : Vulnus, et livor, et plaga tumens, non est circumligata, nec curata medicamine, neque fota oleo. Item, cogitare debes pro peccato, ut vites : quia nihil est amarius, etsi videatur dulce. Jerem. II, 19 : Vide quia malum et amarum est reliquisse te Dominum Deum tuum. Item, cogita ut vites frustrationem perpessi laboris. Ad Gal. III, 3 et 4 : Sic stuli estis, ut cum spiritu caeperitis, nunc carne consummemini ? Tanta passi estis sine causa ? Item, cogita ut vites paenam graviorem inveterati vulneris. Unde Cassiodorus: " Cicatrices sunt praecedenet tium vulnerum sanata vestigia, quae " gravius affligunt quando transacto pe-" riculo remeant.

" Inimici autem mei vivunt. " Hic persuadet a paena, quam sustinuit in triduo mortis suae patienter: et dicuntur tria. Primo, inimicorum prosperitas. Secundo, multitudo, ibi, " Et multiplicati sunt. " Tertio, malignitas, ibi, " Qui oderunt. "

Et tangitur triplex: Cordis, ibi, " Qui oderunt. " Operis, ibi, " Qui retribuunt. " Et oris, ibi, " Detrahebant mihi. "

Glossa autem non legit hoc nisi de poenitente, sed Hieronymus legit de Christo sic: " Exaudies propter antedic-" ta, et etiam propter patientiam. " Autem, " quia. Vel sic: " Cogitabo pro peccato meo, " idest, meorum, curando et sanando. " Autem, sed intimet mei, " iterum dum ad faciendum hoc morior, et jaceo in sepulcro " vivunt, "in vita sustinentur a me in patientia, propter paenitentiam ab eis exspectandam. Sap.

XI, 24 : Dissimulas peccata hominum propter paenitentiam. " Et confirmati sunt, " id est, prosperati, et superbi facti, " super me, " id est, contra me. Unde fuit major patientia sustinere. Ad Rom. IX, 22 : Sustinuit vasa irae apta in interitum.

" Et multiplicati sunt, " plures numero facti, cum viderent me mortuum, et sepultum. Supra, in Psal. III, 2 : Domine, quid multiplicati sunt qui tribulant me ? Quanto enim plus crescit bonum in aliquo, tanto frequentius multiplicantur ei adversarii. I ad Cor. XVI, 9 : Ostium mihi apertum est magnum et evidens : et adversarii multi. Psal. xxx, 13 et 14 : Factus sum tamquam vas perditum, intrando claustrum. Et sequitur: Audivi vituperationem multorum commorantium in circuitu. "Quioderuntme inique, " cum eos diligerem, et pro eis mortuus jacerem. Psal. cviii, 5 : Posuerunt adversum me mala pro bonis, et odium pro dilectione mea. De poenitente sic : Cogitabo pro peccato meo. " Autem, sed inimici mei, " mali permissione tua mihi avdersantes, " vivunt, " id est, laetantur etjucundi sunt in vitiis, cum ego doleam. Eccli. xxx, 23 : Jucunditas cordis haec est vita hominis. Sed sua vita pejor est morte mea. Eccle. IV, 25 : Laudavi magis mortuos, quam viventes. " Et confirmati sunt, " in laetitia sua, " super me, " id est, propter mala mea. Thren I, 21 :Omnes inimici mei audierunt malum meum, et laetati sunt. " Et multiplicati sunt qui oderunt me inique, " quia odiunt unde deberent diligere, quia paeniteo. Primum quod innuit, grave : secundum quod de malis meis gaudent, gravius: sed hoc est, quia multiplicati sunt, gravissimum.

Nota etiam, quod inimici isti sunt daemones, " qui vivunt, " quia immortales sunt, in quo notatur eorum sapientia multa ad nocendum. Job, xii, 12 : In antiquis est sapientia, et in multo tempore prudentia. " Et confirmati sunt " fortitudine. Ecce fortitudo. Job, xli 24 :

Non est super terram potestas, quae comparetur ei. " Et multiplicati sunt. " Ecce multitudo. Haymo : " Sicut radius solis " plenus est atomis, sic aer iste caligino-" sus plenus est daemonibus. " Apoc. IX, 16: Numerus equestris exercitus vicies millies dena millia. Ubi tot equestres, multi pedestres. " Qui oderunt me inique. " Ecce magnitudo irae. Apoc. XII, 12 : Vae terrae, et mari, quia descendit diabolus ad vos, habens iram magnam.

" Qui retribuunt mala, " de Christo, ita " me oderunt inique, " illi etiam qui retribuunt mala pro nobis mihi, ut sic essent mali opere, secundum illud Joan. x, 32: Multa bona opera ostendi vobis ex Patre meo, propter quod eorum me lapidatis ? Ipse dulcedinem aeternae vitae ostendebat eis, et ipsi porrigebant ei acetum. Hieronymus : " Dulcedinem " aeternae vitae sitientem aceto pota-" verunt et felle. " Detrahebant mihi, " ut exsuperaret cordis malitia, etiam in ore. Matth. xxvii, 42 : Alios salvos fecit, seipsum non potest salvum facere. Et rursum, v- 63 : Domine, recordati sumus, quia seductor ille, etc.

" Quoniam sequebar bonitatem. " Propter obedientiam scilicet suscipiendo gratanter mortem. Ad Philip. II, 8 : Humiliavit semetipsum factus obediens usque ad mortem. De poenitente sic: Ita multiplicati sunt inimici, et etiam " qui retribuebantmihimala pro nobis, " saltem pro bonis exemplis, quod est pessimum genus ingratitudinis. Primus enim gradus ingratitudinis est reddere bonum modicum pro magno. Secundus, reddere nullum bonum pro bono etiam modico. Tertius, nullum pro magno. Quartus, malum pro bono modico. Sed summus, malum pro bono magno, quod nullo modo debet fieri. Jerem. XVIII, 20 : Numquid redditur pro bono malum ? Tales, inquam, " detrahebant mihi, " dicentes : Hypocrita est: cum dicatur, Sap. I, 11: A detractione parcite linguae. Et hoc

" quoniam sequebar bonitatem, " Christum, qui est ipsa bonitas, qui pauper fuit propter meam iniquitatem. I ad Thess. V, 15: Videte ne quis malum pro malo alicui reddat, sed sectamini bonitatem invicem et in omnes.

Nota, quod est primus gravus detractionis detrahere etiam male agentibus. Secundus et deterior, detrahere nihil agentibus. Sed tertius et pessimus, detrahere bona agentibus. Et in hoc supremo gradu dignus est detractor maxima confusione. Psal. lxx, 13 : Operiantur confusione et pudore, qui quaerunt mala mihi.

Etnota, quod qui detrahitbono, ostendit se habere infirmitatem in oculo spirituali, scilicet in intellectu. Justus enim est sol, Eccli. xxvii, 12 : Homo sanctus in sapientia manet sicut sol. Sol autem non displicet oculo sano, Eccle. XI, 7: Dulce lumen, et delectabile est oculis videre solem, secundum quod Augustinus ait in libro Confessionum: " Oculis aegris odio-"sa est lux, quae sanis est amabilis. " Ergo qui detrahunt bono, dicuntillud Sap. II,l5 :Gravis est nobis etiam ad videndum, ostendunt se habere infirmum oculum. Item, ostendunt se habere iniquitatem in affectu: si enim boni essent, bonos diligerent. Eccli. XIII, 19 : Omne animal diligit sibi simile. Proverb. XIV,- 2 : Ambulans recto itinere, et timens Deum, despicitur ab eo, qui infami graditur via.

" Ne derelinquas me. " Hic tertium, in quo subjungitur persuasioni oratio. Primo ergo orat ne divinitas separetur : loquitur enim Christus. Secundo, ut velociter suscitetur, ibi, " Intende in adjutorium meum. "

In prima duo. Primo, ne divinitas separetur ab anima in inferno. Secundo, ne a carne in sepulcro , ibi, " Ne discesseris a me. "

Legit ergo Glossa de membro et de capite. Primo, de membro sic: Ista mala mihi inferunt adversarii, quae sunt soli homini importabilia. Prov. XXVII, 3 : Grave saxum, et onerosa arena: sed ira stulti utroque gravior, supple, est. Ergo Deus " ne derelinquas me " solum, sed sis socius ut possim sustinere. Eccli. ii, 3 : Conjungere Deo, et sustine. Vel sic : Mala mea gessi, de quibus paeniteo : sed o " Domine Deus meus, ne derelinquas me, " ne redeam ad relicta. Cassiodorus : " Ille quando a nobis recedit, avios secta -" mur errores: quia necesse est absente " via rectissima semper errare. " Quod si ad horam relinquis, tamen ne discesseris a me penitus, secundum illud quod dicitur Isa. liv, 7 : Ad punctum, et in modico dereliqui te. Et sic ostendit se timere recidivum : scit enim quod per hoc abominabilis Deo reddetur : quia Prov. XXVI, 11 : Sicut canis qui revertitur ad suum vomitum, sic impudens, vel imprudens, qui iterat stultitiam suam.

De Christo sic : Sic exsultant, persequuntur, et detrahunt mihi sepulto inimici mei : sed o Domine Pater, " Deus meus, " Deus humanitatis meae, " ne derelinquas me. " Non dico simpliciter, sed relinquendo fui in inferno : unionem enim scio sic factam, ut non sit omnino separabilis : et hoc factum est. In Psal. xv, 10 : Non derelinques animam meam in inferno. " Ne discesseris a me, " corpus in sepulcro dimittendo : et hoc tantum est similiter mihi. Ibidem : Afec dabis Sanctum tuum videre corruptionem.

" Intende in adjutorium meum. " Hic secundum, in quo petit ut velociter suscitetur, et continuo. Sic petivi ut non me deseras, quantum ad animam in inferno, nec quantum ad corpus in sepulcro : imo o Domine Pater, Deus salutis meae, auctor immunitatis a peccato quae est in me. Isa. LIII, 9 et I Petr. II, 22: Qui peccatum non fecit, nec inventus est dolus in ore ejus. Et glorificationis corporis mei, Act. III, 13 : Deus patrumnostrorum glorificavit filium suum Jesum. " Intende in adjutorium meum, " me velociter suscitando, ut anima mea cito spoliet infernum, secundum illud Apostoli ad Coloss. Ii, 15 : Exspolians principatus et potestates, etc. Resumpto proprio corpore de morte triumphet, secundum illud promissum, Osee, xiii, 14 : Ero mors tua o mors, morsus tuus ero inferne.

De poenitente sic : " Ne discesseris a me, " ut per hoc malum vitem commune. Insuper " intende in adjutorium meum, " ut bonum faciam: quia aliter non possum.Isa.XXVI,13 : Omniaoperanostra operatus es nobis Domine. Joan. xv, 5 : Sine me nihil potestis facere. Vel sic: Ne derelinquas me, ne discedas a me, in prosperis, et in pace, quod contingit frequenter. Osee, XIII, 6 : Adimpleti sunt, et saturati sunt: et elevaverunt cor suum, et obliti sunt mei. Et etiam " intende in adjutorium meum, " in adversis. Psal. lxx, 12 : Deus meus, in auxilium meum respice.

" Domine, Deus salutis meae, " dator. Proverb. XXI, 31 : Equus paratur ad diem belli : Dominus autem salutem tribuit. Psal. cxliii, 10 : Qui das salutem regibus. Dator salutis naturae, contra morbum, Psal. xxxv, 7 : Homines et jumenta salvabis, Domine. Eccli. XXXIV, 20 : Illuminans oculos, dans sanitatem, et vitam gratiae contra peccatum. Psal. xl, 5 : Sana animam meam, quia peccavi tibi. Et alibi, Psal. CVI, 20 : Misit verbum suum, et sanavit eos. Jerem. III, 14 : Convertimini, filii revertentes, et sanabo reversiones vestras. Gloriae, contra infernum, Job, xxxvi, 16 : Salvabit te de ore angusto latissime. Item, salutis conservator. Proverb. II, 1 : Custodiet rectorum salutem. Item, salutis consummator, quando ita sanabit patientem suum ut dat omnino impassibilis. Joan. vii, 23 : Totum hominem sanum feci in sabbato, in illo aeterno de quo tactum est in titulo Psalmi . Et ad Hebr. IV, 9 : Relinquitur sabbatismus populo Dei.''