5 4 8 WRATISLAVIEN.

nuptias liceat, mortuus censeri possit. Decisio ferenda nun- quam non Episcopi iudicio subiicienda est. »

Disceptat io Synopt ica .

DEFENSOR VIDETUR ADESSE D E B E R E . - Si rationem in- spiciamus ob quam a Benedicto X I V institutum est offi- cium defensoris matrimonii, prudentissima apparebit sanctio Instructionis austriacae, ita ut potius extendenda quam re- stringenda videatur. Sane ita Pontifex loquitur: « Nobis... indicata sunt exempla nonnullorum virorum, qui post pri- mam et secundam ac tert iam, quam duxerant uxorem, ob nimiam iudicum praecipitantiam in nullitate matrimoniorum declaranda, adhuc illis primis uxoribus superstitibus, ad quartas contrahendas nuptias de venerant etc. » Causa autem huius pravitatis persaepe erat vel ignavia iudicum, vel prae- sertim conniventia coniugum, qua fiebat ut validitatem ma- trimonii nemo tueretur. Quibus occurrere volens Pontifex, defensorem matrimonii constituendum praecepit, ad cuius officium spectaret « in iudicium venire quotiescumque con- tigerit ^matrimoniales causas super validitate vel nullitate coram legitimo iudice disceptari..., in quolibet actu iudiciali citari, adesse examini testium, voce et scriptis matrimonii validitatem tueri, eaque omnia deducere, quae ad matrimo- nium sustinendum necessaria censebit. » Ex verbis itaque Pontificis patet, rationem praecipuam, cur tam grave prae- ceptum ferendum censuerit, eam fuisse, ut omnino arceretur periculum bigamiae.

Atqui in quaestione de morte coniugis, si alter coniux agit pro admittendis secundis nuptiis, proximum atque di- rectum adest periculum bigamiae, aeque ac in ceteris nul- litatis aut dispensationis matrimonii causis. Imo in eo casu deterius magisque sensibile scandalum oriri posset, si nempe absens coniux, qui defunctus credebatur, vivus quandocum- que ad uxorem redeat.

Quin obiiciatur, si agatur de facto notorio, facile probari posse obitum coniugis, quin ad universas iuris solemnitates