MEMBRUM I.

An Angelo conveniat libertas arbitrii ?

Primo ergo quaeritur, An Angelo conveniat libertas arbitrii ?

Et videtur, quod sic. 1. Dicit enim Magister in libro II Sententiarum, distinct. V cap. 2, ex verbis Augustini, quod " liberam arbitrium inest Angelis, hoc est, libera inclinandae voluntatis sive ad bonum, sive ad malum facultas. "

2. Adhuc, Augustinus in libro primo de Libero arbitrio: " Liberum arbitrium inest Deo, Angelo, et homini. "

3. Adhuc, Remigius: " Omnis creatura rationalis arbitrio libera est: " sed Angelus est creatura rationalis: ergo arbitrio liber.

4. Adhuc, Augustinus in libro de Fide ad Petrum : " Ut dilectio haberet justam et congruam laudem, voluntatis tribuit Angelis libertatem Deus, ut esset in eis possibile sive ad eum qui est supra intentionem sanctae dilectionis erigere, sive ad se, vel ad eos qui infra eum sunt pravae cupiditatis pondere semetipsos declinare. " Ergo Angeli habent liberam facultatem sive ad bonum, sive ad malum: ergo habent liberum arbitrium.

5. Adhuc, Augustinus in lib. de Correctione et gratia: " Scivit Deus magis ad suam omnipotentissimam bonitatem pertinere et de malis benefacere, quam mala esse non sinere: et sic ordinavit Angelorum et hominum vitam, ut in ea prius ostenderet quid posset liberum arbitrium, et deinde quid posset gratiae beneficium. "

6. Adhuc, Damascenus describens Angelum, dicit: " Angelus est natura intellectualis, arbitrio libera, vertibilis secundum voluntatem. " Omne enim creabile est vertibile, et omne rationale arbitrio liberum,

7. Adhuc, Per rationem probatur idem: Nullum enim opus est laudabile vel vituperabile, nisi quod in libertate arbitrii est: quod probatur ex hoc quod dicit Philosophus, quod naturalia quae ex necessitate procedunt, sicut comburit ignis, nec laudabilia nec vituperabilia sunt. Similiter violenta, quorum principium est in alio, nihil conferente vim passo,, nec laudantur, nec vituperantur, nec in civilibus rata habentur. Unde in Digesto veteri, lib. IV, dicitur: " Quod vi metusve causa fit, ratum non habeo, dicit Praetor. " Similiter operationes brutorum, quae (sicut dicunt Damascenus et Gregorius Nyssenus) magis aguntur a natura quam agant, quia libertatem arbitrii non habent, nec laudantur nec vituperantur. Angelorum operationes laudantur, vel vituperantur. Ergo procedunt ex libertate arbitrii: ergo libertas arbitrii inest Angelis.

8. Adhuc, Augustinus in libro de Libero arbitrio dicit, quod " omne meritum vel demeritum in libertate consistit arbitrii: " in Angelis est meritum et demeritum: ergo hoc consistit in libertate arbitrii: ergo Angelis inest libertas arbitrii.

In contrarium est,

1. Quod dicit Augustinus in libro primo de Libero arbitrio, quod " liberum arbitrium est facultas rationis et voluntatis, qua bonum eligitur gratia assistente, et malum eam deserente. " In Angelo autem malo non est facultas eligendi bonum, gratia assistente, quia non est susceptibilis gratiae. In Angelo bono non est facultas eligendi malum, gratia deserente, quia confirmatus est in gratia. Ergo in neutro est facultas liberi arbitrii.

2. Adhuc, Si libertas arbitrii inest Angelis sicut attributum naturae, sicut essentiae simplicitas, et intelligentiae perspicacitas: cum. id quod naturale est, numquam deserat naturam, tunc facultas arbitrii quae est libera voluntas declinandi in bonum vel in malum, numquam deseret naturam angelicam: et hoc falsum est: bonus enim Angelus post confirmationem non potest declinare statum in malum, nec malus in bonum post statum confirmationis in malo. Et hoc probatur per Prosperum in libro de Contemplativa vita, sic dicentem: " Divina sententia eo judicio condemnavit malos Angelos, ut quia

noluerant perseverare cum possent, nec velint reparari, nec possint. Si quidem voluntatis eorum fuit quod irrevocabilis iudicii animadversione percussi sunt: ei ad damnationem justissimam profecto pertinuit, quod, voluntatem redeundi ac facultatem penitus amiserunt: sicut e contrario voluntatis sanctorum Angelorum fuit, quod malis sponte cadentibus, ipsi in sua dignitate manserunt: et divino justoque judicio factum est, ut quae fuit eis cum Deo suo manendi voluntas, fieret permanendi voluntaria felixque necessitas. " Ergo videtur, quod libera inclinandae voluntatis sive ad bonum sive ad malum facultas, nec bonis nec malis Angelis insit: ergo numquam fuit attributum naturae: quia si naturae fuisset attributum, naturam non deseruisset in aliquo statu.

3. Adhuc, Dionysius in libro de Divinis nominibus, de daemonibus dicit sic: " Data illis naturalia dona nequaquam ea mutata esse dicimus, sed sunt integra et splendidissima, quamvis ipsi non videant, claudentes ipsorum boni inspectivas virtutes . " Si ergo libertas arbitrii donum est naturae angelicae, nequaquam mutatum est in malo Angelo: sed est mutatum, quia non potest inclinare voluntatem ad bonum, ut dicit Prosper: ergo a destructione consequentis, numquam fuit donum naturale: ergo non fuit unum de attributis naturae angelicae cum ipsa creatione datis.

4. Adhuc, Non posse peccare convenit naturae, et est communicabile creaturae, ut patet in verbis Prosperi, quod communicatum est bonis Angelis: sed non posse peccare convertitur cum necesse non peccare, ut docet Aristoteles in libro Perihermenias : necesse non peccare non stat cum libero arbitrio, hoc est, cum libera inclinandae voluntatis facultate ad quod voluerit, sive ad bonum, sive ad malum: ergo videtur, quod libertas arbitrii non attribuatur bonis Angelis.

Solutio. Dicendum, quod absque dubio liberum arbitrium est in Angelis, hoc est, libera inclinandae voluntatis ad quod voluerint facultas. Sicut enim dicit Aristoteles in primo primae philosophiae, liberum dicimus hominem, qui causa sui est, et quem aliena potestas ad nihil cogere potest. Ita dicimus liberum arbitrium, quod in arbitrando judex sui est, et in volendo penitus liberum est: et ita est in dominio suorum actuum, quod nulla aliena potestate cogitur ad volendum quod vult. Et hoc est in omni rationali et intellectuali natura, quae causa suorum actuum est tam interiorum, quam exteriorum. Et hanc naturam vocat Philosophus dominam suorum actuum, et facultatem convertendi se ad quidquid voluerit libere.

Unde auctoritates et rationes quae inductae sunt ad hoc, procedunt.

Ad id quod objicitur in contrarium, dicendum, quod est facultas ex ratione et natura rationali, et est facultas ex dispositione et habitu. Prima facultas quae est ex natura rationali eligendi bonum gratia assistente, et malum ea deserente, est tam in bono quam in malo Angelo per naturam. Secunda facultas quae est ex habitu confirmato in neutro est, quia Angelus bonus confirmato habitu gratiae felicem necessitatem incurrit, qua non potest velle malum: Angelus malus propter pertinaciam in malo, infelicem. necessitatem incurrit, qua non potest velle bonum. Et haec non sunt contraria, ex natura posse eligere bonum et malum, et ex habitu confirmato non posse eligere nisi bonum, et ex pertinacia damnata non posse eligere nisi malum: et in eodem simul esse possunt.

Ad aliud dicendum, quod prout libellas est arbitrium naturae, non dese-

ruit naturam, nec natura ipsum deserit: natura enim intellectualis ex ipsa libertate qua causa sui est, semper domina est suorum actuum, et liberam habet facultatem inclinandi se ad quod voluerit ex natura: sed quod bonus non eligit nisi bonum, et malus non nisi malum, non est ex natura, sed ex habitu confirmato, ut dictum est.

Ad aliud dicendum, quod verba Dionysii vera sunt: libertas enim secundum quod est donum naturae, non est mutata, sed integra, et splendida. Daemon enim libere facit quod vult, sed quod numquam bonum vult, nec potest velle, non ex natura, sed habituali pertinacia quam, justa damnatione incurrit.

Ad ultimum dicendum, quod necesse non peccare ex habitu gratiae confirmato in bono, bene stat cum posse peccare ex naturali arbitrii libertate: sic enim ad non posse peccare, non sequitur necesse non peccare, nec hoc est contra doctrinam Aristotelis: sed quando non posse peccare, et necesse non peccare referuntur ad idem, tunc unum sequitur ad alterum.