MEMBRUM II.

Secundum quam rationem libertatis conveniat Angelo libertas arbitrii ?

Secundo quaeritur, Secundum quam rationem libertatis conveniat Angelo libertas arbitrii ?

1. Dat enim Augustinus hanc rationem in libro primo de Libero arbitrio: " Liberum arbitrium est facultas rationis et voluntatis, qua bonum eligitur gratia assistente, et malum ea deserente. "

2. Adhuc, Bernardus in lib. de Libero arbitrio : " Liberum arbitrium est liberum sui propter voluntatem, judex sui propter rationem. "

Adhuc, Bernardus, ibidem, " Voluntas habet quocumque se vertat, rationem semper comitem et quasi pedissequam: non quod semper agat ex ratione, sed quod numquam absque ratione moveatur, ita ut multa agat per rationem contra rationem. "

3. Adhuc, Anselmus in lib. de Libero arbitrio, ostendit, quod posse eligere malum, non est facultas liberi arbitrii: per hoc quod talis facultas libero arbitrio minuit libertatem, et subtracta auget: quia posse mori non est potentia, sed impotentia: et similiter posse cadere. Et ratio sua est: quia qui potest hoc quod sibi non prodest et sibi non expedit, quanto magis potest illud, tanto magis adversitas et perversitas possunt in ipsum. Unde post hanc considerationem dat talem definitionem liberi arbitrii: " Liberum arbitrium est potestas conservandi rectitudinem propter ipsam rectitudinem. "

Has rationes quidam calumniantur, ostendentes, quod secundum eas non convenit liberum arbitrium Angelo.

1. De prima dicunt, quod ratio non convenit Angelo, sed homini, propter quod etiam rationale differentia constitutiva est hominis, et non Angeli: et ideo liberum arbitrium prout in Angelo est, non potest esse facultas rationis et voluntatis: quia si Angelo non est ratio, non est in eo facultas rationis: et sic liberum arbitrium non est in Angelo secundum quod est facultas rationis et voluntatis.

Eodem modo objiciunt contra secundam quae est beati Bernardi, quae dicit, quod " liberum arbitrium est judex sui propter rationem: " si enim in Angelo non est ratio, non erit in eo judicium de faciendo, quia judicium rationis est: et sic non erit in eo ratio judex sui.

2. Adhuc, Damascenus dicit, quod " judicium est sententia quam dat ratio post inquisitionem et dispositionem de Iaciendo sive eligendo: " si autem in Angelo non est ratio, tunc nullus actus rationis in ipso est: ergo nec inquisitio, nec dispositio, nec sententia, quia ut dicunt Gregorius Nyssenus et Damascenus, liberum arbitrium de faciendo et eligendo libere inquirit, libere consiliatur, libere disponit, libere judicat, libere eligit, libere impetum facit ad opus post electionem. Et si ratio non est in Angelo, nihil de istis erit in ipso, et sic nec liberum arbitrium.

3. Fortius objicitur ad idem per hoc quod dicit Isaac in libro de Definitionibus, quod " ratio creatur in umbra intelligentiae: " in Angelis nulla intelligentia umbrosa est: ergo in Angelis nulla creatur ratio.

4. Adhuc, Dionysius in Caelesti hierarchia dicit, quod " rationalis natura sub intellectuali est, sicut sensibilis sub rationali, et vegetabilis sub sensibili. " Cum ergo Angelus sit natura intellectualis, ut dicit Damascenus, rationalis natura erit sub ipso: et sic ratio non erit in ipso, sed sub ipso: ergo nec liberum arbitrium secundum quod est facultas rationis et voluntatis, nec secundum quod est judex sui propter rationem.

5. Similiter contra tertiam quae est Anselmi objiciunt: quia si liberum arbitrium est potestas conservandi rectitudinem propter ipsam rectitudinem: cura Angelus malus nullam habeat potestatem conservandi rectitudinem quam non habet, nec potest habere, videtur quod non habeat liberum arbitrium: quod tamen falsum est: de omnibus enim essentialiter dicitur a Damasceno, quod sunt naturae intellectuales arbitrio liberae.

Similiter, in II Sententiarum, distinct. III, cap. Ecce ostensum , dicitur, quod

omnibus sicut naturae attributum inest liberum arbitrium, id est libera inclinandae voluntatis sive ad bonum, sive ad malum facultas: poterant enim per liberum arbitrium sine violentia et coactione propria voluntate deflecti.

Solutio. Dicendum, quod secundum quamlibet rationum inductarum inest Angelo liberum arbitrium.

Et quod objicitur de ratione, quod non insit Angelis, solutum est in praehabitis, ubi quaesitum est de illo verbo Magistri, in libro II Sententiarum, distinct. III, ubi ex verbis Augustini dicit, quod " per rationem naturaliter Angelis insitam inest memoria, intelligentia, et voluntas. " Et dictum est ibi, quod duplex est ratio, scilicet inquisitiva, et umbrosa, colligens intellectum ex phantasmatibus eorum quae creata sunt per sensum acceptis: et haec est ratio a qua homo dicitur rationalis. Et est ratio quae est intellectus compositivus et collativus eorum ex quibus est consequentia, quae est certae scientiae causa de rebus: et hic intellectus est, qui per extensionem fit practicus, et motivae potentiae enuntiat quid eligendum vel faciendum est: et hic potentior est in Angelo, quam in homine: secundum Aristotelem enim in III de Anima, motiva sive appetitiva non movet ad eligendum vel faciendum, nisi facto ad eam nuntio per apprehensivam: et si est motiva rationalis, hoc est in rationali natura fundata, id est, voluntas, non movet, nisi facto nuntio per rationem.

His praenotatis, facile est respondere ad objecta.

Ad primum enim dicendum, quod, radio est in Angelis, sed non hoc modo sicut in hominibus, ut praedictum est.

Ad aliud dicendum, quod ratio in Angelo est secundum quod est judex sui, et judicat de faciendo et eligendo, et consulit lumen rationis, et disponit et ordinat utilia ad finem voluntatis, et profert sententiam de faciendo et eligendo, et eligit, et impetum facit ad opus, et utitur electo et facto, ut dicit Damascenus, ad finem de quo voluntas est obtinendum.

Ad aliud dicendum, quod ratio quae creatur in umbra intelligentiae, ratio hominis est inquisitiva, et non est illa quae est compositivus et collativus intellectus: quae per certam scientiam veri et boni voluntati nuntiat de faciendo et eligendo.

Per idem patet solutio ad sequens: quia de tali rationali natura loquitur Dionysius, quae est inquisitiva et dubitativa, sicut est ratio hominis.

Ad ultimum quod contra rationem Anselmi objicitur, dicendum, quod duplex est potestas conservandi rectitudinem, scilicet ex parte naturae conservantis, et ex parte rei conservatae. Licet enim aliquis habeat facultatem conservandi thesaurum quantum est ad se, tamen non potest servare, thesaurum quem nec habet, nec habere potest: et ita est in Angelo malo, quod ex natura facultatem habet servandi rectitudinem si haberet eam: quam tamen quia nec habet, nec habere potest, servare non potest: et hoc non est ex natura, sed ex justissima damnatione pertinacis voluntatis ad malitiam.