QUAESTIO I. Utrum hoc nomen

unus positive, vel privative dicatur in divinis.

Quod autem dicatur privative in omnibus, hoc videtur:

1. Per eius rationem. Nam Philosophus dicit, quod unum est quod non dividitur; sed ista ratio data est per privationem; ergo unum dicitur privative.

2. Item, Commentator dicit super Metaphysicam , quod unum et multa opponuntur sicut privatio et habitus, quia unum dicit privationem, multitudo dicit habitum; quod si verum est, unum non tantum in Deo, sed etiam in omnibus dicitur privative.

3. Item, hoc ipsum videtur ratione, quia unum opponitur ei quod est multa; aut ergo contradictorie, aut contrarie, aut privative, aut relative. Non contradictorie ; hoc patet. Iterum nec relative, quia relativa sunt simul, et unum dependet ab alio mutuo; sed unum non dependet a multis. Non contrarie, quia unum contrariorum non est alterius principium; sed unum est principium multorum : ergo per locum a divisione opponitur privative. Sed constat, quod multa dicit positionem; ergo unum non dicit nisi privationem .

4. Item, quod in Deo specialiter dicatur privative, videtur, quia unum, secundum quod dicitur positive, est principium multitudinis et quantitatis ; sed in Deo nulla est quantitas: ergo nec unum positive dicitur.

8. Item, hoc ipsum videtur, quia, si Deus est positive unus et lapis unus, ergo Deus et lapis sunt duo; ergo Deus et creatura constituunt numerum; et si hoc, Deus est pars numeri, quod supra improbatum est . Si dicas, quod non sequitur, quia unum non dicitur univoce; illud enim nihil est, ut videtur; quia, si aliquid ponit, cum istud etiam possit convenire creaturae, ad minus analogice, et secundum analogiam attendatur numeratio, ut cum dicitur; humanitas et albedo sunt duae essentiae; ergo hoc non solvit.

Contra; 1. Ab eodem habet aliquid esse et esse unum , quoniam forma, quae dat esse, dat esse distinctum; si ergo ens non dicitur privative, sed positive, pari ratione nec unum de aliquo dicitur privative.

2. Item, quod sonat in complementum sonat in habitum, non in privationem; sed unum sonat in complementum, quia quanto aliquid perfectius, tanto magis accedit ad unitatem : ergo unum non dicitur privative.

3. Item, si unum est privativum, constat quod non nisi multitudinis. Sed contra; nulla privatio antecedit habitum naturaliter ; sed unum naturaliter antecedit multa: ergo unum non est privatio.

4. Item, nulla privatio constituit suum habitum nec salvatur in illo ; sed unum salvatur in multis et illa constituit : ergo non opponitur ut privatio; non ergo accipitur privative.

CONCLUSIO.

Unum in Deo dicitur solummodo positive, et non privative; in creaturis vero aliquando positive, aliquando privative etiam secundum rem.

Respondeo; Dicendum, quod quorundam opinio fuit, et Magistri principaliter, quod, quidquid sit de hoc nomine unum in creaturis, in Deo non dicitur positive, sed privative, ut dicit in littera et assumit auctoritatem ab Hilario; quamvis Hilarius non dicat expresse, nisi quod horum nominum usus in Deo inventus est magis causa privandi quam aliquid ponendi. Et ratio sua fuit, quia unum, positive dictum , est principium quantitatis et numeri ; Deus autem non habet in se quantitatem nec in se est numerabilis nec alii connumerabilis.

Sed quamvis haec positio probabilis videatur , tamen communiter non tenetur. Et ratio huius est, quia, cum unum multo completius sit in Deo quam in creaturis, multo fortius ibi dicitur positive. Et rursus, cum omnis unitas ad primam unitatem reducatur, et non est reductio habitus ad privationem, necesse est, quod unus in Deo aliquid ponat

Et propterea dicendum, quod est loqui de hoc nomine unus in creaturis quantum ad rem intellectam, vel quantum ad rationem intelligendi. Si loquamur quantum ad rationem intelligendi, sic dico,

quod dicitur privative; unde et ratio eius assignatur per privationem divisionis sive multitudinis. Et hoc est, quia unum est primum, et prima non habent intelligi a nobis neque notificari nisi per posteriora; et inde est, quod privative dicitur . Unde unitas in substantia, vel quantitate, vel qualitate, quia habet aliquid prius, per quod possit intelligi, dicitur positive, ut identitas, aequalitas, similitudo, et eorum opposita privative .

Si autem loquamur quantum ad rem intellectam, sic unum habet respectum ad materiam, et habet respectum ad formam. Ratione respectus ad materiam est in se indivisum, tamen potentia divisibile est; et quia potentia materialis se habet per modum privationis, similiter et unum. Ratione respectus ad formam, quae dat esse distinctum et limitatum , sic dicit positionem . Quoniam igitur in Deo unum est omnino secundum formam, in creaturis attenditur et secundum formam et secundum materiam, hinc est, quod in Deo solum positive, in creaturis aliquando accipitur positive, aliquando privative etiam secundum rem,

1. Ad illud ergo quod obiicitur primo, quod definitur sive notificatur privative; patet responsio, quia secundum rationem sui nominis, eo quod primum, sic debet notificari.

2. Ad illud quod obiicitur secundo, quod opponitur ut privatio; dicendum, quod unum per respectum ad materiam accipitur privative, et sic accipit Commentator; per respectum ad formam, accipitur contrarie, secundum quod multitudo formaliter accipitur; per respectum ad actum consequentem, qui est mensurare, accipitur relative et secundum genus relativorum, in quo unum non dependet ab altero, sicut patet in scientia et scibili ; et sic diversae super hoc opiniones sunt verae.

3. Ad illud quod obiicitur, quod in Deo non est principium numerandi etc.; dicendum, quod unum dicit privationem multitudinis secundum generalem nominis rationem; sed illa privatio, etsi nomine tenus sit privatio, tamen realiter est positio; quia quanto magis est privatio divisionis in aliquo, tanto illud est completius et perfectius. Cum igitur in Deo sit perfectissima unitas, ibi accipitur secundum omnimodam privationem multitudinis. Hoc autem modo dicitur unum, quod non habet in se octo multitudinem, nec est in potentia ad multitudinem, neque per divisionem neque per aggregationem. Hoc autem unum est perfectissimum et summum et infinitum, et illud non est in potentia ad numerum, et hoc non est alii connumerabile; et hoc modo est in solo Deo. Et sic patet, quod dicitur Deus unus positive, et quomodo differat unitas eius a creatura.

4. Quod ergo obiicitur, quod unum est principium multitudinis; dicendum, quod verum est in unitate creata, sed non est verum in unitate perfecta et increata

dico principium intra, sicut pars .

5. Unde si dicatur: Deus et creatura sunt duo, aut hoc improprie dictum est, et duo cadit a ratione numeri secundum rem; aut si dicit numerum, hoc est solum a parte intelligentis; quia, cum intelligit diversa et distincta, accipit sub ratione numeri, sicut, cum intelligit intellectus noster, concernit tempus .