QUAESTIO XVII.

De attribuitis Angelorum in communi ?

Deinde quaeritur de istis attributis omnibus in communi.

Non aliud hic quaerendum est, nisi de verbo Magistri quod dicit in libro II Sententiarum, distinct. III, cap. Hic considerandum est, ubi quaestiones inductas ordinavit, et dicit quod " prima consideratio est de substantia, secunda de forma, tertia de potestate. " Et dicit, quod " ad substantiam pertinet naturae subtilitas, ad formam vero intelligentiae perspicacitas, et ad potestatem rationalis voluntatis habilitas. " Et paulo ante dixit, quod " persona substantia est, sapientia forma, arbitrium potestas, " Et nullam fecit de simplicitate essentiae mentionem: et sic videtur, quod

1. Essentiae simplicitas ad substantiam non pertinet, et quod contradicit sibiipsi.

2. Adhuc, In omnibus in quibus est simplicitas, simplicitas pertinet ad formam: sed simplicitas essentiae est in Angelis: ergo pertinet ad formam: male ergo dicit, quod sapientia pertinet ad formam.

3. Adhuc, In omnibus in quibus est sapientia, sapientia habitus intellectualis est et virtus, ut dicit Aristoteles in VI Ethicorum, quod est prima et praecipua virtus intellectualium virtutum, quae sunt quinque, scilicet intellectus qui est habitus principiorum. Sapientia, quae est cognitio per causas altissimas, quas difficile est homini scire, in his scibilibus in quibus finis intus est et sciendi gratia, hoc est, in his quae propter seipsa scire volumus, et non propter aliud. Scientia, quae est habitus conclusionis. Dicit enim Aristoteles in I Posteriorum, quod scire arbitramur unumquodque, cum causam cognoscimus, et quoniam illius causa est, et quod impossibile est aliter se habere: quod, cognosci non potest, nisi per consequentiam conclusionis ad principia. Prudentia est cum ratione activum principium in his quae conferunt ad mores, vel utilitatem prudentis. Ars est factivum principium cum ratione super materiam extrinsecam, sicut sunt artes mechanicae, Ex his accipitur, quod sapientia non pertinet ad esse, sed ad bene esse, et sic inter attributa angelicae naturae non debet numerari: attributa enim angelicae naturae sunt de esse ejus.

4. Adhuc, Dicit ibidem, quod persona substantia est: in nulla autem natura idem est attributum, et id cui attribuitur: cum ergo persona sit substantia cui fit attributio, persona non debet numerari inter attributa.

Solutio. Dicendum, quod sicut dicit Magister, quatuor sunt attributa angelicae naturae, scilicet simplicitas essentiae, quae omnibus convenit, secundum quod simplicitas dicit privationem compositionis quantitativae, quae corporalis est creaturae. Et perspicacitas intelligentiae, qua Angelus formatur ad intellectum et sapientiam et caeteras virtutes intellectuales. Et discretio personalis, qua in personali singularitate et incommunicabilitate Angelus in unum numerum discretum ponitur, et Angelo alteri connumeratur ut suppositum hujus naturae communis, spiritus rationalis, sive intellectualis naturae. Et libertas arbitrii, qua facultatem accipit faciendi quod vult et eligendi. Et artificiose ista accipiuntur: natura enim angelica si perfici debet in naturalibus, non potest considerari, nisi secundum substantiam, vel secundum potestatem. Si secundum substantiam, aut secundum substantiam quae est in forma, aut secundum substantiam quae est subjectum sive suppositum. Si primo modo: aut accipitur forma perficiens in esse absolute: et sic attributum est essentiae simplicitas. Aut accipitur secundum formam qua perficitur in comparatione ad primum principium a quo est, et a quo secundum esse semper dependet: et istae perfectiones non possunt esse nisi illuminationes et bonitates fluentes a primo principio in ipsum: et sic attributum est intelligentiae perspicacitas, quia per illam efficitur capax hujusmodi illuminationum et bonitatum. Si autem accipitur ex parte substantiae quae est subjectum, sive hoc aliquid, sic attributum est discretio per-

sonalis. Si vero consideratur natura angelica ex parte potestatis, perficitur secundum facultatem agendi quod vult et eligendi: et sic attributum est libertas arbitrii. Et quia non sunt plures considerationes angelicae naturae, ideo non sunt plura attributa: et si aliquod illorum deesset, opus Dei esset imperfectum: quod esset contra illud Deuteronomii, xxxii, 3 et 4: Date magnificentiam Deo nostro. Dei perfecta sunt opera.

Ad primum ergo dicendum, quod Magister non contradicit sibiipsi: quia essentiae simplicitas pertinet ad substantiam, quo est, sive secundum formam secundum esse absolutum. Persona vero pertinet ad substantiam, quod est, sive subjectum. Et Magister secundum utriusque substantiae considerationem proprium ponit attributum.

Ad aliud dicendum, quod simplicitas pertinet ad formam secundum esse absolutum, sapientia vero ad formam secundum esse relatum ad primum principium: et haec non sunt contraria, nec impossibilia.

Ad aliud dicendum, quod Magister accipit ibi habitum pro potentia habituali, hoc est, ut perfecta per habitum. Dictum enim est in antehabitis, quod angelicae potentiae per habitus sibi concreatos perfectae sunt. Et accipit sapientiam non stricte, prout est una praecipua virtus intellectualis: sed large, a qua dicitur sapiens, ut ipse ibidem dicit Aristoteles, qui in unoquoque intellectu, sapientia, scientia, prudentia, et arte ex consideratione finis rationem scit reddere, et potest de omnibus his quae pertinent ad illum intellectum, sapientiam, scientiam, prudentiam, et artem. Sic enim sapientia est forma ad perficiendum creaturam rationalem sive intellectualem secundum esse intellectuale quod est in ipsa: sic enim ponit eam in extremo sui boni naturalis, secundum quod dicit Aristoteles in III Ethicorum, quod " virtus est extremum in bono uniuscujusque secundum naturam: " li- cet quaedam virtus, sicut moralis, sit medium in passionibus et operationibus naturalibus.

Ad ultimum dicendum, quod persona non numeratur inter attributa, sed est id cui fit attributio: sed personalis dis-

cretio quae non est persona, numeratur inter attributa, propter causam quae paulo ante dicta est: nihil enim perfectum est, quod in se non est unum, discretum, et ab aliis distinctum.