MEMBRUM I.

Utrum boni Angeli creati sint in gratia gratum faciente, vel non ?

An primum sic proceditur:

1. Magister disputans hanc quaestionem in libro II Sententiarum, dist. III, cap. Aliis autem videtur, inducit duas opiniones. Unam dicentium, quod in solis naturalibus creati sunt: et postea in confirmatione est eis gratia gratum faciens addita. Quam etiam defendere videtur in eodem capitulo, et ad hoc confirmandum inducit auctoritatem Augustini super Genesim ad litteram,, " qui " dicit angelicam naturam primo informiter creatam, et caelum dictam: postea formatam, et lucem appellatam, quando ad Creatorem est conversa perfecta dilectione ei inhaerens. Unde prius dictum est, Genes, i, 1: In principio creavit Deus caelum et terram. Et postea subditum: Dixit Deus: Fiat lux. Et facta est lux: quia in primo agitur de creatione spiritualis naturae informis, postea de formatione ejusdem. " Ex hoc accipitur, quod sine gratia Angeli boni creati sunt: quia si gratiam habuissent, informes non fuissent.

2. Adhuc, Augustinus in libro I super Genesim ad litteram d icit sic super illud: In principio creavit Deus, etc. " Exordium naturae insinuatur angelicae adhuc in informitate imperfectionis. Fit autem Filii commemoratio, quod Verbum est, eo quod scriptum est: Dixit Deus: Fiat : ut per id quod principium est, insinuet exordium creaturae existentis ab illo adhuc in imperfectione: per id autem quod Verbum est, insinuet perfectionem creaturae angelicae revocatae ad Deum, ut formaretur inhaerendo Creatori . " Ex hoc iterum accipitur, quod Angeli primo imperfecti creati sunt, et sine gratia.

3. Adhuc, Augustinus, ibidem, " Creatura quamquam spiritualis et intellectualis vel rationalis, quae videtur illi Verbo esse propinquior, potest habere informem vitam: quia sicut non hoc est ei esse quod vivere, ita nec hoc est ei vivere quod sapienter vivere et beate vivere. " Ex hoc iterum accipitur, quod prius Angeli habebant vitam, et postea sapienter ac beate vixerunt: ergo primo in bonis naturalibus creati sunt sine gratia, et postea gratiam acceperunt,

4. Adhuc, Ibidem, Augustinus: " A quo existit creatura spiritualis ut sit utque vivat, ad illum convertitur ut sapienter et beate vivat: " sed non potest converti nisi prius sit et vivat: ergo videtur, quod primo creatus fuerit Angelus in vita naturali, antequam acciperet gratiam.

Adhuc, Ad idem objicitur per rationem:

1. Omnis enim rationalis creaturae quae per liberum arbitrium procedit ad beatitudinem, prius est liberum arbitrium secundum statum viae, quam secundum statum patriae: sed liberum arbitrium secundum statum viae est indeterminatum, flexibile ad bonum et ad malum: ergo in Angelis non confirmatis, sed creatis, cum essent in via ad confirmationem, primo fuit liberum arbitrium flexibile in utramque partem: sed non esset flexibile aequaliter si habuissent gratiam, quia gratia determinat ad alteram partem: ergo Angeli creati sunt sine gratia primo, et postea apposita est eis gratia.

2. Adhuc, Eodem ordine quo se habet gratia ad gloriam, habet se natura ad gratiam: sed gratia et gloria non sunt simul, quia gratia praecedit gloriam: ergo natura et gratia non sunt simul, sed natura praecedit gratiam: ergo Angeli, primo creati sunt in naturalibus, et postea in gratia.

3. Adhuc, Si simul creati essent in natura et in gratia, gratia esset data cum natura: sed ea quae dantur cum natura, aequaliter dantur omnibus quae sunt ejusdem naturae: constat autem, quod gratiam aequaliter non omnes Angeli acceperunt: ergo gratiam cum natura non acceperunt: ergo prius erant in esse naturae, quam in perfectione gratiae.

4. Adhuc, Ad gratiae acceptionem ad minus exigitur consensus, et ut obicem non ponat qui accipit: sed non consentit, qui jam in naturalibus est perfectus: ergo oportuit, quod Angelus prius in naturalibus esset, quam consentiret in gratiam, quam postea accepit.

5. Adhuc, In via naturae sic est, quod unumquodque ab esse informi procedens ad formam, prius est in esse informi quam formatum: cum ergo hunc ordinem Deus per sapientiam naturae inseruerit, ipse hunc ordinem maxime in suis operibus tenuit: ergo Angelos prius creavit informes, et postea formavit per gratiam.

In contrarium hujus est,

1. Quod dicit Anselmus in libro do Casu diaboli, sic: " Illi Angeli qui maluerunt illud plus quod nondum Deus illis dare volebat, quam stare in justitia in qua facti erant: eadem justitia judicante, et illud propter quod illam contempserunt, nequaquam obtinuerunt, et quod tenebant bonum, amiserunt. " Ex hoc patet, quod facti sunt in justitia: et constat, quod loquitur do justitia formata, quae sine gratia non est: ergo facti sunt in gratia.

2. Adhuc, Anselmus in libro Cur Deus homo, in principio secundi: " Ad hoc factam esse rationalem creaturam certum est, ut super omnia summum bonum eligeret et amaret, non propter aliud, sed propter ipsum. Si enim propter aliud, non ipsum sed aliud amaret: et ad hoc non nisi justa et rationalis facta esset, sufficeret. " Ex hoc sequitur idem quod prius.

3. Adhuc, Anselmus, ibidem, " Quamdiu rationalis creatura eligendo etamando justa faciet, misera erit et indigens, contra voluntatem non habendo quod desiderat, quod nimis absurdum est. Quapropter rationalis natura justa facta est, ut summo bono fruendo beata esset. " Ex hoc iterum sequitur idem.

4. Adhuc, Augustinus in libro XIII Confessionum: " Beata creatura quae non novit aliud, cum tamen ipsa esset aliud, nisi de dono tuo, quod superfertur super omne quod est: mox ut facta est, attolleretur sine intervallo temporis in ea vocatione, qua dixisti: Fiat lux. Et facta est lux. In nobis enim distinguitur tempus: quia tenebrae fuimus, et lux efficimur: in illa vero, ut dictum est, quid esset nisi illuminaretur ?. Et ita dictum est, quod non potius fuerit superflua et tenebrosa: et sic apparet eam semper fuisse lucem, non ut aliter esset, et ad lumen indeficiens conversa lux esset. Qui potest, intelligat. Qui non potest, oret ut a Deo accipiat. " Ex hac auctoritate accipiuntur duo, scilicet quod sine intervallo temporis Angeli ab initio habuerunt gratiam, et quod dicuntur prius caelum, et postea lux, id est, informes et formati, non propter distantiam temporis, sed ut cognoscatur quod causa formationis eorum est Deus, et non natura..

5. Adhuc, Augustinus in libro XII Confessionum dicit sic: " Doctor famuli tui (Moyses scilicet) cum te commemorat in principio fecisse caelum et terram, tacet de temporibus, silet de diebus. Nimirum enim, caelum caeli quod in principio fecisti, creatura aliqua est intellectualis, quamquam nequaquam tibi Trinitati coaeterna, particeps tamen aeternitatis tuae, valde mutabilitatem suam prae dulcedine felicissimae contemplationis tuae cohibet, et sine ullo lapsu ex quo facta est inhaerendo tibi,, excedit omnem volubilem vicissitudinem temporum. " Ex hoc habetur, quod Angeli ex quo facti sunt, inhaerent Deo per contemplationem: quod facere non poterant sine gratia: ergo facti sunt in gratiam.

6. Adhuc, Augustinus super Genesim ad litteram: " Non superioris lucis abscessu, sed inferioris cognitionis distinctione fit vespera. Cum ergo dicatur: Factumque est vespere et mane, dies unus , et mane sit in conversione creaturae intellectualis ad Verbum, videtur creatura angelica ex quo facta est, ad Verbum conversa, et sic dies et lux effecta : " quod esse non potuit sine gratia: ergo ex quo facta est, habuit gratiam.

7. Adhuc, Augustinus, ibidem, " Semper est dies in contemplatione incommutabilis veritatis, semper vespera in cognitione creaturae in seipsa, semper mane ex assurrectione ex hac cognitione in laudem Creatoris. " Ex hoc accipitur, quod cognitionem matutinam et vespertinam, ex quo facti sunt habuerunt, et ex hoc lux fuerant et dies. Lux autem et dies sicut formatur per lumen, ita natura angelica per gratiam. Patet ergo, quod ex quo facti sunt, formati sunt per gratiam.

8. Adhuc, Augustinus in libro XII de Civitate Dei: " Deus creavit Angelos cum bona voluntate, id est casto amore, simul in eis condens naturam, et largiens gratiam . "

9. Adhuc, Augustinus, ibidem, " Nullo modo secundum aliquod temporis spatium prius erant illi spiritus tenebrae, quos Angelos dicimus: sed simul ut facti sunt, lux facti sunt: non tantum ita creati, ut quoquo modo essent, et quoquo modo viverent, sed etiam illuminati ut sapienter beatique viverent. Ab hac illuminatione aversi quidam Angeli, non obtinuerunt excellentiam sapientis beataeque vitae, quae procul dubio non nisi vita aeterna est . " Ex hac auctoritate patet, quod, etiam absurdum reputat Augustinus Angelos non esse creatos in gratia.

10, Adhuc, Augustinus, ibidem, " Numquam sine bona voluntate et casto amore sanctos Angelos fuisse credendum est . "

11. Adhuc Augustinus in libro de Correptione et gratia: " Angeli etsi beati erant antequam caderent, erat tamen quod beatitudini eorum adderetur si perstitissent, donec summae beatitudinis plenitudinem tamquam praemium permansionis suscepissent. " Ergo Angeli ex quo creati sunt, in statu erant me- rendi summae beatitudinis praemium: sed mereri non poterant sine gratia: ergo erant in gratia.

12. Adhuc, Augustinus in libro de Fide ad Petrum: " Angelos Deus creavit aeternos, et eis facultatem agnoscendam diligendaeque deitatis inseruit: quos sic creavit ut ipsi illum diligerent. "

13. Adhuc, Augustinus, ibidem, " Angeli atque homines pro eo quod rationales facti sunt, aeternitatis ac beatitudinis Dei in ipsa naturae spiritualis creatione divinitus munus acceperunt, ita scilicet ut si dilectioni sui Creatoris jugiter inhaesisset, simul aeterni beatique mansissent: si vero propriae libertatis arbitrio contra sui Creatoris imperium propriam niterentur facere voluntatem, pro demeritis a contumacibus beatitudo discederet. "

Hoc idem probatur per rationem:

1. Nihil enim medium est inter bonum et malum secundum Theologum: otiosum enim sive indifferens, quod secundum Ethicum medium esset, condemnatur a Domino, Matth. xii, 36: Omne verbum otiosum quod locuti fuerint homines, reddent rationem de eo in die judicii. Creatura ergo rationalis ex quo facta est, semper est in bono vel in malo: sed non semper fuit in malo: ergo fuit semper in bono: ergo in bono, gratiae facta est.

2. Adhuc, Quae esset ratio, quod non statim apposita esset eis gratia, cum largitas divinae bonitatis non deesset, et obstaculum ex parte naturae angelicae nullum esset ? Videtur esse figmento simile.

3. Adhuc, Dionysius in libro de Divinis nominibus: " Divina bonitas expandit se super omnes intellectuales vultus, secundum uniuscujusque propriam analogiam . " Cum ergo Angeli semper fuerint receptibiles gratiae, eo quod nullum haberent obstaculum, divina bonitas semper infundit eis gratiam cujus receptibiles erant. Ergo ex quo facti sunt, gratiam habuerunt.

4. Adhuc, Sancti concorditer dicunt, quod homo creatus sit in gratia, a qua cecidit, quando per transgressionem praecepti divini vetitum cibum concupivit. Luc. x, 30: Incidit in latrones, qui etiam despoliaverunt eum, et plagis impositis, abierunt, semivivo relicto. Glossa ibidem dicit, quod homo ille erat Adam, qui per transgressionem incidit in manus daemonum tamquam latronum, qui despoliaverunt eum in gratuitis, et vulneraverunt in naturalibus. Ergo habuit gratuita. Et quae causa vel ratio, quod homo in gratuitis creatus esset, et non Angelus ? Videtur esse quoddam figmentum sic dicere.

Solutio. Dicendum, quod in hac quaestione diversificati sunt antiqui, sicut dicit Magister in libro II Sententiarum, distinct. III, cap. Aliis autem videtur. Quidam enim dicebant, quod omnes Angeli conditi sunt a Deo in natura per creationem: et in eodem momento sine mora largitus est eis Deus gratiam per suam bonitatem. Et illi concedunt omnes illas auctoritates et objectiones quae ad illam partem in objiciendo adductae sunt. Et in hac opinione fuit Praepositivus. Et ideo dixisse Augustinum in libro XII de Civitate Dei , quod " creavit eos cum casto amore, simul condens in eis naturam, et largiens gratiam. "

Ad omnes autem alias auctoritates et rationes quae dicunt, quod prius creavit informes, et postea formavit in conversione eorum ad se: dicunt, quod prius et posterius non notant ibi successionem temporis vel morae alicujus, sed ordinem naturae ad gra t iam : prius enim res est in naturalibus informes secundum ordinem naturae, quam sit in forma gratiae: eo quod ordine naturae esse, est ante bene esse. Et hoc confirmant per auctoritatem Augustini de libro super Genesim ad litteram adductam superius, in qua videtur absurdum reputare, quod aliquando Angelus fuerit sine gratia. Et pro hac opinione multum videntur facere auctoritates Anselmi et verba Augustini adducta de libro de Correptione et gratia, et de libris de Civitate Dei.

Dicunt etiam isti, quod intellectualis natura non perfecte formata est, nisi per confirmationem beatitudinis: unde ante illum statum nonnumquam dicitur informis. Et hoc dicunt sensisse Augustinum, quando dicit, quod prius facta est informis, et caelum dicta, et postea formata, et lux et dies appellata.

Dicunt etiam isti, quod per divisionem lucis a tenebris non significatur discretio naturae et gratiae: quia natura intellectualis naturae angelicae numquam est tenebra: quia etiam sine gratia gratum faciente, gratiis gratis datis multum est illustrata per nobilitatem quatuor attributorum naturae, de quibus dictum est. Propter quod etiam, beatus Dionysius in libro de Divinis nominibus dicit, quod etiam in daemonibus data sunt integra et splendissima. Unde dicunt, quod per divisionem lucis a tenebris significatur separatio bonorum Angelorum a malis. Et concedunt bene, quod inter illam separationem et primam creationem mora fuit: exigitur enim mora temporalis ad hoc, quod. Angelus malus propria potestate delectatus, fastu cordis contra Deum superbiens, a Deo averteretur et tenebra fieret, qui lux ante fuit per gratiae informationem: propter quod et lucifer appellatus est. Et in mora illa separationis bonorum a malis, isti dividuntur in duas partes. Quidam enim dicunt, quod morula parva fuit, quae sufficeret ad cognitionem de propria protestate, et delectationem morosam, et aversionem a summo bono per consensum et actum aversionis. Alii dicebant, quod secundo die facta est hujusmodi, separatio: sicut narrat Magister in Historiis, et propter hoc feria secunda celebrant in honore stantium Angelorum.

Si quis autem istis objiciat, Quomodo potuit cadere Angelus, qui jam habuit gratiam, et confirmatus fuit per gratiam ?

Dicunt, quod non fuit ista gratia confirmationis, sed gratia qua proficeret ad confirmationem per meritum. Unde sicut homo habens gratiam, ut dicit Augustinus, per flexibilitatem liberi arbitrii ad malam potest cadere et a bono gratiae, et a bono naturae, ita Angelus in gratia existens, non confirmatus, per flexibilitatem liberi arbitrii in malam cadere potuit, et delectatione et consensu superbi fastus, quod ex se esset, divinae potestati non subjectus.

Ad rationes autem quae contra istam opinionem inducuntur, sic respondent. Ad primam rationem dicunt, quod liberum arbitrium primo habebant flexibile, licet haberent gratiam: gratia enim gratum faciens licet per modum dispositionis inclinet ad alteram partem, tamen non confirmat in hoc, quin flexibile sit ad oppositum, ut dictum est.

Ad aliud dicunt, quod hoc falsum est, quod eodem ordine se habeat natura ad gratiam, quod se habet gratia ad gloriam: quia gratia datur ad gloriam merendam, ad quod exigitur tempus. Natura autem se non habet ad gratiam, nisi suscipiendam, ad quod non exigitur aliud, nisi quod, non sit obstaculum in natura, eo quod largitas summi boni semper parata est dare gratiam, dummodo sit qui suscipiat, et ad suscipiendum sit idoneus, et capax gratiae sine obice.

Ad aliud dicendum, quod haec est falsa, quod ea quae dantur cum natura, dantur aequaliter: habitum enim est, quod simplicitas essentiae, et perspicaci-

tas intelligentiae, et libertas arbitrii, data sunt cum natura sicut naturae attributa, et tamen his differentes erant: et ita poterant etiam in gratia differentes esse, quae largiente Deo est eis apposita, dum conderentur in natura.

Ad aliud dicunt, quod gratiam primam sibiipsi nullus meretur: et hoc est verum. Unde Augustinus dicit, quod hanc Deus operatur in nobis sine nobis. Unde ad hanc non exigitur, nisi ut non sit obstaculum. Unde ab ipso ex quo condita est natura, semper parati fuerunt ad gratiae susceptionem, cum ex tunc nullum fuerit obstaculum, nec defecerit ab eis largitatis divinae bonitas.

Ad ultimum dicunt, quod in via naturae informe est ante formatum: propter hoc quod informe non procedit ad formam, nisi per motum. Motus autem, ut in sua Sufficientia dicit Avicenna,, est exitus de potentia ad actum, in tempore continuo, non subito. In operibus autem Dei, maxime in prima gratia quam Deus operatur in nobis sine nobis, non potest esse motus: quia nullus meretur eam, sed Deus operatur eam in natura intellectuali ubi non invenit obstaculum. Et ideo non est simile quod pro simili inductum est. Et haec opinio valde probabilis est, et plana. Et plura originalia Sanctorum videntur consentire in eam.

Quia tamen Magister in libro II Sententiarum, distinct. III, cap. Aliis autem videtur, eligit aliam viam, scilicet quod Angeli in solis naturalibus creati sunt, et postea aliqua morula interposita, gratiam acceperunt: cujus opinionem multi secuti sunt, praecipue propter unam rationem: quia dicunt, quod non est in Angelo sicut in homine, sicut concorditer dicunt sancti, Augustinus, Damascenus, et Gregorius Nyssenus: homo enim semel conversus ad gratiam, iterum labi potest, et relapsus iterum resurgere: sed Angelus si semel convertitur ad gratiam, cadere non potest: et si semel cadit a gratia, resurgere non potest. Et ideo dicunt, quod Angelus ante confirmationem, nullam habuit gratiam, gratum facientem: sed in bono naturali creati fuerant. Et si dicitur, quod in ipso primordio creationis suae boni fuerunt, glossant, hoc est, " sine vitio. " Et si dicitur, quod justi fuerunt, glossant, hoc est, " innocentes: " sed non fuerunt justi exercitio virtutum: nondum enim praediti erant virtutibus, quae stantibus appositae fuerunt in confirmatione per gratiam, aliis per liberum arbitrium superbientibus, et ideo cadentibus. Dicunt etiam aliquam fuisse morulam inter creationem, et confirmationem bonorum, et lapsum malorum, et quod in illa mora temporis omnes boni fuerunt, non per usum liberi arbitrii, sed per creationis beneficium, et quod tales erant qui stare poterant, id est, non cadere per bona creationis, et cadere per liberum arbitrium, sed non poterant proficere ad meritum vitae aeternae, nisi gratia gratum faciens super adderetur, quae bonis addita est in confirmatione. Et haec sunt directe verba Magistri in libro II Sententiarum, distinct. III, cap. Aliis autem videtur .

Et m ad auctoritates pro alia parte inductas respondent, et dicunt, quod ubique dicunt Sancti, quod in gratia creati sint, hoc intelligitur de gratia gratis data beneficio creationis, et non de gratia gratum faciente. Et si dicunt, quod justi creati sunt: dicunt, quod, intelligitur de justitia innocentiae, et non de justitia generali formata per gratiam. Et si dicunt, quod in casto amore creati sunt: dicunt, quod hoc intelligitur quantum ad inclinationem naturae in gratiam: natura enim inclinat ad gratiam, et ad amorem summi boni, ei non inclinat ad amorem boni creati, ut illud prae summo bono diligatur amore adulterino. Ad hoc autem quod de Ezechiele, xxviii, 13, adducitur: In deliciis paradisi Dei fuisti: dicunt, quod deliciae paradisi ibi dicuntur pulchritudines et delectationes bonorum naturalium, in quibus creatus fuit Lucifer.

Et sic solvunt omnes auctoritates pro alia parte inductas.

Ad rationes autem sic respondent. Ad primam dicunt, quod verum est, quod in actibus procedentibus a libero arbitrio secundum Theologum nihil medium est inter bonum et malum: sed in statibus naturae intellectualis medium est, quia acceptio talis naturae in solis naturalibus medium est per abnegationem utriusque extremi, inter bonum gratia gratum faciente formatum, et inter malum vitio culpae depravatum.

Ad aliud dicendum, quod ratio est, quod Deus vult, quod rationalis creatura experiatur infirmitatem naturae, et adspiret ad adjutorium gratiae: et ideo tempus interponit inter statum naturae, et statum gratiae. Et est ista similis responsio illi, quam facit Augustinus inquirentibus, quare Deus ita diu distulit adventum suum? Dicit enim, quod hoc ideo fecit, ut homo experiretur impotentiam naturae, et imperfectionem legis veteris: et cum viderit, quod ex neutro posset adjuvari, magis suspiraret ad Redemptorem.

Ad aliud dicendum, quod divina bonitas quantum est de se, omnibus se aequaliter porrigit: sed non communicat se, nisi cum ordine et ratione sapientiae. Ordo autem sapientiae exigit, ut status naturae sit ante gratiam propter causam quae dicta est.

Ad ultimum dicendum, quod de homine sunt duae opiniones, sicut de Angelo. Et quod dicitur, quod " spoliatus est in gratuitis Adam, " intelligitur quantum ad gratuita gratiae gratis datae, non gratiae gratum facientis, quae gratuita praecipue consistunt in originali justitia

et beatitudine primi status. Et hoc dictum nihil habet figmento simile.